In vroeger tijden was het bij (Zwitserse en Duitse) horlogefabrikanten veel gebruikelijker dan nu om in de eigen merk omgeving ontwikkelde uurwerken in hun horloges te monteren. Tegenwoordig zien we dat vrijwel uitsluitend nog bij de merken uit het topsegment. Ik ga hier het R woord niet noemen, maar ook toppers als o.a. Patek, Le Coultre en Lange hebben nog steeds hun eigen calibers van zeer hoge kwaliteit. Maar daarmee zijn ze dan ook vrijwel onbetaalbaar en dus onbereikbaar voor gewone mensen zoals ik. Dan zijn daar gelukkig ook nog Seiko en Citizen met hun prima eigen uurwerken, die (soms) iets beter in mijn budget vallen. Verder zijn er de juist wel zeer betaalbare Russen, waarvan ik er dan ook een aantal in mijn collectie heb.
Ik ben een verzamelaar van leuke oude horloges, voornamelijk uit de jaren '50, '60 en '70 van de vorige eeuw, die ik met aanschafprijzen van gemiddeld een paar tientjes per stuk opscharrel op rommelmarktjes (steeds moeilijker) en beurzen. De onvolprezen Rikketik beurs levert daarbij vaak een leuke buit op. Ik vind er eigenlijk altijd wel wat en neem daarbij de beruchte spruitjes, de laffe kroketten, de brommerige oost-Europese verkopers en de bananendozen vol met oude klokken meuk gewoon voor lief, dat hoort er allemaal bij. Op de gemiddelde rommelmarkt en zelfs op de grote verzamelaars beurs in Utrecht vind je véél meer meuk, veel sjacherijniger handelaren en véél minder horloges.
Deze keer wil ik graag twee vondsten laten zien die allebei ‘manifacture’ bleken te zijn. Een Duitse Eppo en een Zwitserse Lanco. Twee merken die allebei niet meer bestaan. Beide klokjes heb ik samen met mijn andere buit van de afgelopen Rikketik al even laten zien in een overzichtsplaatje in het draadje hier:
De Eppo en de Lanco vond ik echter zo interessant dat ik er graag nog een apart postje aan wil wijden hier in het bruine (Vintage) deel.
Eerst de Eppo
Zoals ik ‘m vond zag hij er al heel aantrekkelijk uit. Blauwe wijzerplaat (altijd goed!), typisch jaren 70’ design, redelijk gave RVS kast en een redelijk draagbaar formaat. 34mm is niet heel groot maar voor een horloge uit die periode zeker geen kleintje. Er zat ook nog een mooi blauw z.g.a.n. leren lizard bandje aan. Meestal gaan die versleten ouwe dingen er thuis gelijk af en de kliko in, maar dit mooie bandje mocht blijven zitten. Verder loopt het horloge goed en moet ik alleen het glaasje, dat wat oppervlakkige krassen heeft, nog een keer mooi polijsten.
Het merk Eppo kende ik niet zo en het Otero 844 caliber dat er in zat, had ik ook nog niet eerder gezien. Mikrolisk vertelde mij dat Eppo een merk was van “Eppo-Uhrenfabrik - Otto Epple - Epple & Co.- Königsbach und Pforzheim, Deutschland; registriert am 12.7.1956”
Een echte Duitser dus.
Bij “Otero” liet Mikrolosk me dit zien: “Eppo-Uhrenfabrik, Otto Epple - Königsbach und Pforzheim, Deutschland”.
.
Een echte manifacture dus.
Google stuurde mij naar de site van Watch-wiki: https://watch-wiki.org/index.php?title=Epple_%26_Co., waar e.e.a. nog eens bevestigd werd.
Het Otero 844 uurwerk.
Ik sluit het Eppo - Otto Epple - Otero verhaal af met een leuke oude advertentie van Eppo:
Verder met de Lanco
Dit klokje heb ik letterlijk ‘opgegraven’ uit een enorme doos vol met horloges die in meer of mindere staat van ontbinding verkeerden. Deze viel me op omdat ie er o.a.door het model, veel ouder uitzag dan de meeste van de wrakjes en ook omdat ie er eigenlijk nog niet zo beroerd uitzag. Thuisgekomen bleek wel al snel dat het uurwerkje niet meer wilde lopen. De balans draait nog wel vrij, het windt op, de wijzers kunnen versteld, maar het loopt 3 à 4 seconden en staat dan weer stil. Ik vond het toch een te aantrekkelijk oud klokje om het zomaar in de schroot bak of de kliko te gooien, dus ben ik maar eens gaan poetsen. Het viel me daarbij op dat het uurwerkje er best nog erg goed uitzag en het zou zomaar kunnen dat bij een echte servicebeurt het wel weer zou kunnen gaan lopen. Ik mis daarvoor echter de vaardigheid en na een aantal verprutste horloges begin ik daar niet meer aan.
Ik wilde desondanks toch wel weten wat er voor uurwerk in deze oude Lanco zat, dus moest ie open. Wel, dat is bij dit soort kastjes geen probleem. Het is wat oude horlogemakers vroeger een ‘schoenpoets doosje’ noemden. Mesje tussen voor en achterkant en het klokje valt in twee helften uiteen, het uurwerk met de wijzerplaat ligt er los in. Beide kasthelften hebben aan de kroonzijde een inkeping waar de opwind as in valt.
Het (celluloid) glaasje was flink vergeeld maar op wat uit te polijsten krassen na was het nog heel. En oh, wat een mooi zilveren wijzerplaatje!
Dan nu het uurwerkje.
Heel basic van opbouw en voorzien van wat tekst. Altijd prettig. Op het veerton rad: “Lanco”, dat was duidelijk, maar dat zegt niks over het fabrikaat. “15 rubis”. Ok, dat geloven we. Géén shock protection bij de balans, dus dat wijst op, zeg maar, voor 1950. Rechts onder de balans een nummer: “622”.
Ha, een calibernummer! Op naar de wijze Dr. Ranfft. Waar vervolgens niks te vinden is dat er op lijkt! Ook niet met het zoeksysteem wat Ranfft biedt door vorm en eigenschappen aan te geven en zo het aantal mogelijkheden dusdanig te elimineren zodat je uit het aanbod van duizenden caliber merken en varianten toch vaak een herkenbaar plaatje kunt vinden. Maar in dit geval dus niks, noppes. Dat kan. De wijze Herr Doktor weet veel maar lang niet alles.
Nu wist ik dat er aan de wijzerplaatzijde vaak ook nog merktekens en nummers staan. Maar dan moeten wel de wijzers en de plaat er af. Bij dit simpel uitziende klokje durfde ik dat nog wel te doen met mijn ouwe bibberhandjes. Helaas heb ik geen foto gemaakt van het uurwerk aan de wijzerplaatzijde, maar het kwam goed: op de voorkant onder de wijzerplaat stond een logootje:
Langendorf dus. Op zoek naar een bron. Er blijkt veel over gepubliceerd te zijn want Langendorf was in zijn tijd een belangrijke Zwitserse horlogefabrikant. Belangrijk: ‘Langendorf’ en ‘Lanco’ zijn één.
Zie het plaatje uit een schitterend artikel op deze site: http://www.uhrenpaul.eu/Uhrenseite/Unterseiten/Subseite_Lanco.php
Ook hier is er dus sprake van een manifacture horloge!
Ik ga hier verder niet te diep in op de achtergrond van de Fa. Langendorf, omdat dit allemaal zeer uitgebreid beschreven staat in het artikel waarnaar de link hierboven verwijst.
Nog wel even een paar aardige weetjes over het merk Lanco - Langendorf:
De Firma Lanco heeft als zodanig precies 100 jaar bestaan: opgericht in 1873, in 1973 geliquideerd.
Lanco voerde een enorme lijst met submerken: “Aliada”, “Barracuda”, “Botofogo”, “Broadway Limited”, “Carex”, “Cavalier”, “Colorado”, “Conversival”, “Corvair”, “Elitas”, “Eldorf”, “Fon”, “Fone”, “Fono”, “Golden Gate”, “Grandt”, “Grete”, “Gretchen”, “Isotechnic”, “Lanco”, “Lancet”, “Lancoeconomic”, “Lancofon”, “Lancofono”, “Lanco-matic”, “Lancophon”, “Lancophone”, “Lancophono”, “Lancora”, “Lancyl”, “Larex”, “Lasco”, “Lawrex”, “Laxico”, “Lasco”, “Lizano”, “LWC”, “L.W.Co”, “Pacific”, “Stratford”, “Transpacific”, “Valogene”.
Als alle horloges met die merken voorzien waren van door Langendorf ontwikkelde calibers, dan moeten er heden ten dage nog vele onbekende oude manifactuurtjes over de wereld rondzwerven!
Een paar jaar voor de liquidatie, waarbij het merk geïntegreerd werd in de firma waartoe ook Tissot en Omega behoren werd nog, in samenwerking met Tissot, het bijzondere ‘Autolub’ uurwerk ontwikkeld en op de markt gebracht. Dit was een uurwerk bedoeld voor massaproductie dat voor een groot deel uit kunststof onderdelen bestond. Over dit uurwerk schreef ik elders op dit forum al eens een bijdrage: Twee vintage NA’s. Een Ouwe Rus en een bijzondere Zwitser in een originele verpakking..
Het horloge wat ik hier beschrijf loopt helaas niet (meer) maar ziet er, zeker met het door mijzelf gemaakte rood leren bandje nog aantrekkelijk uit. Als het weer zou lopen zou het zomaar weer door mijn vrouw of dochter gedragen kunnen worden. Voor mij is het te klein met zijn kastje van 35 mm (over de lugs) bij 17 mm.
Dus als er iemand hier op het forum is die het horlogetechnisch aankan om te proberen het klokje weer aan de praat te krijgen voor een betaalbaar bedrag, houd ik mij ten zeerste aanbevolen. Mogelijk is een goede schoonmaak/servicebeurt voldoende. Ik heb niet de indruk dat er echt iets defect is.
Dit was het weer voor deze keer.
Een bijdrage in het kader van de "Zoekavonturen van een “Oud-media-archivaris in de Wondere Wereld van de Vintages Horloges”.
Ik vond het leuk dit verhaal met jullie te delen en ik hoop dat jullie het leuk vonden om het te lezen.
Bedankt hiervoor en groeten,
Lex
edit: wat typefoutjes hersteld.
)
