Met enige regelmaat zoeken forumlid @basvg en ik elkaar thuis op. Naast de contacten en discussies die we met elkaar en anderen op het forum hebben is het ook zeer plezierig om af en toe bij elkaar thuis de collecties weer eens te bekijken, de aanwinsten te bespreken en bij koffie en een broodje een goed gesprek te hebben en dat gaat lang niet altijd alleen over horloges. Er zijn nog wel meer zaken waar we beiden in geïnteresseerd zijn.
Maar het meest populaire onderwerp is toch: de belevenissen bij het al meukstruinend op marktjes, beurzen, Rikketik en ook het Internet opduikelen van leuke oude vintage horloges die èn betaalbaar - èn als het even kan weer tot leven te wekken zijn. De technische zaken die we daarbij tegen komen en hoe die dan op te lossen zijn uiteraard vaak de kern van onze gesprekken.
Het grappige is dat we met dat laatste niet zo zeer onze vaardigheden delen, maar elkaar daarin juist aanvullen. Dat wil zeggen, ik ben motorisch niet zo handig dat ik het priegelwerk van een servicebeurt aan een uurwerk aankan, maar wel het cosmetisch opknappen - ik durf het geen restaureren te noemen – van zo’n oud horloge vaak tot een bevredigend resultaat kan brengen. Noem het maar poetswerk. Werk als poetsen, polijsten, glaasjes, kroontjes en zelf horlogebandjes maken is mijn ding. Horlogevriend Bas daarentegen heeft autodidact een geweldige vaardigheid ontwikkeld om die oude versleten, soms defecte uurwerkjes uit elkaar te halen, schoon te maken, waar nodig van nieuwe of goede –soms moeilijk te vinden -vintage- onderdelen te voorzien en zodoende van de gevonden wrakjes weer levende horloges te maken. Als onze kennis en vaardigheid dan bij elkaar gebracht wordt leren we van elkaar en hebben we vooral een boel plezier van onze hobby.
Regelmatig doet de situatie zich voor dat Bas een horloge heeft gevonden en opgeknapt en dan denkt: oh, dit is echt wat voor Lex. Bij diverse keren dat we elkaar zien legt hij dan één en soms wel meer leuke vintage horloges op tafel en zegt daarbij: “alsjeblieft, die kwam ik tegen en dat is voor jou!”
Wow! Steeds weer sprakeloos en dankjewel! Pas geleden was het dus weer zover. Bas was naar de Rikketik geweest (en ik niet). Dat leverde hem ook deze keer een leuke buit op en vervolgens twee mooie geschenkjes voor mij.
Ik wil die graag hier even laten zien. Om te tonen hoe blij ik er mee ben en om Bas te complimenteren met zowel zijn skills als zijn vrijgevigheid.
Veel tekst, dus nu eerst een plaatje:
Om deze twee horloges gaat het in dit verhaal.
Om een aantal redenen wordt ik altijd blij van dit soort ouwe beestjes. In dit geval extra blij omdat ik ze cadeau kreeg.
Ze zijn gemaakt in de jaren ’50 of daaromtrent. Dat is mijn favoriete verzamelgebied qua periode en leeftijd.
Het zijn zgn. Bulls Eye’s, leukere wijzerplaatjes zijn er niet, vind ik.
Het zijn behoorlijk onbekende merkje’s en dat is natuurlijk altijd een uitdaging voor een speurtochtje.
Er zitten mooie Zwitserse uurwerkjes in. De kalibernummers van de uurwerken zijn bekend, want die zijn al door Bas uitgezocht.
Wat hebben we hier dan?
Links een ALB. Ik kende het merk alleen omdat Bas mij al eens eerder een horloge van dat zelfde merk cadeau gaf. Er zit een motortje in van een gerenommeerde uurwerkmaker, namelijk Unitas en wel een vrij zeldzaam kaliber, UT 199.
Rechts een horloge met eveneens een voor mij volstrekt onbekend merk ‘Evita’. Geen idee of dat iets met Evita Perón te maken zou kunnen hebben, ik denk dat het gewoon een van de vele sub-merken is uit het enorme aanbod van de Zwitserse horloge-industrie dat nooit de weg heeft gevonden naar enige bekendheid. Op het grote Interweb vind je hier en daar wel eens een meestal al lang verlopen verwijzing naar een te koop aangeboden horloge, maar een verdere beschrijving of geschiedenis van het merk of van de fabrikant: ho maar!
Ik weet wel wat voor uurwerkje er in zit, dus technisch kan je nog alle kanten op met dit horloge. Binnenin draait een keurig door vriend Bas geserviced Durowe 422 machientje haar rondjes.
Wanneer ik mijn horloges documenteer vind ik het altijd wel prettig om ook de technische gegevens van het uurwerk te achterhalen. Sinds eind vorig jaar is het vinden van de kaliber gegevens van vele uurwerken echter een stuk lastiger geworden omdat door het overlijden van Dr. Ranfft zijn data base ook min of meer gestorven is. In elk geval zijn de data niet meer zomaar online beschikbaar. In een van de andere bekende informatie sites, ‘17jewels.info’, staan lang niet zo veel uurwerken beschreven.
Gelukkig heb ik na het ‘uit de lucht gaan’ van de vele Ranfft pagina’s de URL verwijzingen van de ‘Pink pages’ kunnen redden. Na een tip van enkele forum leden zoals @Peter111 en met name Lennert aka @LVA bleek dat de inhoud van de database, althans een belangrijk deel ervan, nog terug te vinden is via https://web.archive.org
Van je HF vrienden moet je het hebben!
De roze pagina’s met de kaliber data zijn, behalve in een nieuwe opmaak in de alternatieve ‘nieuwe’ Ranfft site Ranfft.org, ook nog in hun originele opmaak terug te vinden op deze site via deze link: https://web.archive.org/web/20230305223353/http://www.ranfft.de/cgi-bin/bidfun-db.cgi?10&ranfft&&2uswk
Als je dat adres invoert (of hier aanklikt) krijg je de vrijwel complete lijst van alle pagina’s met uurwerken uit de oorspronkelijke Ranfft database te zien. Niet 100% van de oorspronkelijke inhoud is vastgelegd, er ontbreken minstens een paar honderd pagina’s met vermeldingen / beschrijvingen van de naar schatting meer dan 10.000 uurwerken en bijbehorende foto’s, maar de meest voorkomende en belangrijkste kaliber nummers zijn bereikbaar.
De roze pagina hierboven is een screenprint van wat je te zijn krijgt als je de archive.org link aanklikt.
Meer hierover binnenkort in een apart, nog te plaatsen postje op HF.
Verder nu met de twee bull’s eye’s van Bas. Eerst nog wat over de Alb, daarna de Evita.
Al eerder mocht ik een horloge van dat merk, een Alb – Nobris in ontvangst nemen van Bas.
Hierboven de Alb Nobris Bulls Eye met een FHF 26 uurwerk uit ca. 1955 die ik al eerder in mijn bezit had.
Het mag dan een onbekend (ongekend?) merk zijn, voor mij is deze hieronder, de Alb 54, inmiddels al het tweede exemplaar met dat merk in de verzameling. Dit fraaie oudje heeft een Unitas 199 motertje uit ca. 1950.
Zie hieronder de Ranfft gegevens:
Over het Zwitserse ALB uit de jaren ’50 is niet veel terug te vinden. Ome Google verwijst hier en daar wat naar te koop aangeboden exemplaren. Een Alb Nobris uit Bulgarije; een Alb ‘Grossenbacher’ op WatchUseek waar ik niet wijzer van wordt (Grossenbacher geeft 0 op het rekest in Mikrolisk), wat varianten met ‘Albert’ in de naam, maar dat is het dan wel zo’n beetje. Over de herkomst en geschiedenis van het merk Alb zwijgen de internet bronnen als het graf.
E.a.a. is overigens niet te verwarren met het veel nieuwere A.L.B.; dat is een modern microbrand met 3D geprinte (??) mode horloges.
Alleen Good old Mikrolisk geeft een referentie die misschien wel klopt, maar echt relevante info komt daarmee ook niet boven water. Een registratiejaar van het merk is niet voorhanden. De namen in Mikrolisk verwijzen in dit geval slechts naar elkaar.
(Dit verschijnsel is bij archivarissen en documentalisten ook wel bekend als het ‘puist - pukkel syndroom’; bij het lemma puist staat: zie pukkel en bij de ingang pukkel staat… jawel… zie puist, 
)
Een hele lijst, maar alleen de onderste vermelding met de rode kaderlijn is relevant. Bij alle anderen komt alleen de letterstring alb ergens in de tekst voor. Dat is een zwak punt bij het zoeken in de Mikrolisk site met namen die slechts uit enkele letters of een afkorting bestaan.
Alles bij elkaar een goed voorbeeld van één van de vele misschien wel duizenden kleine merken en handelsnamen uit de horloge-industrie die in de jaren ’40 t/m ’70 in omloop waren. De meeste van die kleine merken zijn met de komst van de modernere elektrische – en Quartz gestuurde horloges geruisloos van de markt verdwenen, zonder een spoor van geschiedenis en documentatie achter te laten. Het enige houvast voor wat betreft de kwaliteit van dit soort horloges is dat er vaak wèl goede uurwerken van gerenommeerde uurwerkfabrikanten in zitten met kaliber nummers die nog wèl terug te vinden zijn, waardoor zo’n onbekend horloge toch redelijk goed gedocumenteerd kan worden.
Voor mij is dat overigens allemaal niet zo kritisch. Het gaat mij meer om het gegeven dat het op zich mooie en goede, zei het soms niet al te originele, ontwerpen zijn en dat ze een specifieke schoonheid, stijl en uitstraling hebben die hoort bij de tijd waarin ze tot stand zijn gekomen. Dat geldt zeker voor deze meestal vrij kleine (32mm) ‘militairy style’ horloges die vaak van een middenring op de wijzerplaat (bulls eye) voorzien zijn. Ik hou er wel van.
Links: Links voor, midden: de achterzijde met klemdekseltje, rechts: kroonzijde. Let op de mooie lugs.
Links: het 30,5 mm grote kastje recht van voren. Rechts: het Unitas UT 199 uurwerkje.
Dit geldt allemaal ook voor het andere, tweede horloge in dit artikel: de Evita. Een volstrek onbekend merk. Een handelsmerk of een plakmerk? Er is vrijwel niets meer over terug te vinden.
De Evita. Qua ontwerp ook een traditionele bullseye, met een fraaie, niet zo vaak geziene binnenring in grijs. Het kastje heeft duidelijk een intensief leven achter de rug, maar het Durowe 422 uurwerk uit de eerste helft van de jaren ’50 in haar binnenste loopt nog uitstekend.
Zoals gezegd, het grote web geeft ook over deze Evita geen bruikbare informatie, behalve dat ze wel in de database van Mikrolisk vermeld wordt.
Kennelijk is Evita een product van de fa. Dux SA, later N. Praz en nog weer later Ipo SA. Als ik op Mikrolisk doorzoek op Praz en Ipo kom ik een verbijsterende hoeveelheid mij totaal onbekende merknamen tegen die allemaal zo tussen 1946 en 1963 geregistreerd zijn, allen in Biel. Wel een locatie waarvan we weten dat er wat horloges geproduceerd werden en worden. Sommige bekende horlogemerken uit Biel zijn bepaald niet de minste… De leukste in de lijst die ik tegen kwam waren deze:
Maar dat kan ook een grapje van de verkooporganisatie of fabrikant geweest zijn. Verder staan er onder IPO nog zo’n 83(!) andere merknamen. Ik vermoed dat Praz/Ipo een bedrijf is geweest dat voornamelijk horloges assembleerde uit onderdelen van derden. Ze werden waarschijnlijk onder vele (plak)merknamen verkocht en via vele juweliers, horlogewinkels en misschien zelfs postorderbedrijven mogelijk wereldwijd op de markt gebracht.
Bij de naam Evita zal men natuurlijk gelijk denken aan Eva Perón, de echtgenote van de Argentijnse politicus, president en dictator(?) Juan Perón. Ze werd als Eva Duarte geboren op 7 mei 1919 in Los Toldos, provincie Buenos Aires en overleed op 26 juli 1952.
Een mooie en uitgebreide biografie van haar turbulente leven vind je hier:
Evita Peron Biography - Historical Research Foundation (deel 1)
Evita Peron Biography - Historical Research Foundation (deel 2)
Evita Peron Biography - Historical Research Foundation (deel 3)
Mogelijk dat het jaar van overlijden van Evita, zoals ze door velen genoemd werd, te maken heeft met het ontstaan van het horlogemerk. Het werd misschien geregistreerd als eerbetoon aan Evita Perón, gezien het feit dat het kleine Evita horloge mogelijk in dat zelfde jaar werd geproduceerd.
Na wie weet wat voor ingewikkelde omzwervingen is het Evita horloge dan via een grabbeldoos op de Rikketik, via de werktafel van @basvg nu in mijn verzameling beland. Ik zal haar met respect bewaren en koesteren.
Beroemd en vereerd: Don’t cry for me Argentina…
Mijn kleine, niet zo bekende en beroemde Evita…
Ter afsluiting van dit stukje horloge historie: nogmaals bedankt Bas!
En helemaal tenslotte nog dit: ik heb in dit artikel best wat gespeculeerd over de achtergronden en de merken van deze twee horloges. Dus als er een heel ander verhaal achter blijkt te zitten en het is allemaal onzin wat ik verteld heb, ach…
Het zij zo!
Ik zal er geen traan om laten.
Tot een volgend verhaaltje.
Groeten, Lex
