Hulp gezocht bij zakhorloge.

[ForgottenDecay]

Beste lezers,

Ik heb vorige week met @wilfox een leuke deal gesloten om zijn zilveren Stowa zakhorloge over te nemen. Ik heb dit gisteren in goede orde mogen ontvangen en was hier zeer blij mee.

En, hoewel mijn gebruikersnaam anders doet vermoeden, aangezien mijn horloges van niet teveel decay moeten voorzien zijn, ben ik dezelfde avond nog aan de slag gegaan om het zilverwerk wat op te poetsen. Niet dat hij smetteloos moest zijn, maar ik wist dat ik met een kleine inspanning en een cape cod doekje snel het horloge een héél ander aanzien kon geven.

Ik mag ook zeggen dat ik niet onhandig ben, dus ik heb voorzichtig het binnenwerk uit de kast gehaald. Enkele schroefjes los, schroef van de stem los gedraaid en voorzichtig het binnenwerk langs voren uit de kast geklikt. Tussen het glas en de wijzerplaat zat er wat fijn zwart stof, dus heb ik de dial met een blaasbalgje met fijn borsteltje schoongemaakt. Daarna ging ik met mijn fijne microvezel het glaasje even oppoetsen, in de veronderstelling dat dit een plexi glaasje betrof. Ik had ook mijn microvezel handschoenen aan, dus ik voelde het verschil ook eerlijk gezegd niet. Tot het glas in mijn doek ineens pats zei.

Ik was even verbouwereerd, en heb daarna eens een flinke vloek geuit, waarbij ik mezelf even letterlijk tegen het hoofd heb geslagen. Lomp kieken dat ik ben… Slecht enkele uren in bezit en het glas reeds gesloopt.

Dus, ga ik hier even een oproep doen wie me hiermee zou kunnen helpen. Ik ben dus op zoek naar een vervangend glas, dit mag mineraal of plexi zijn. Echter kan ik niet helemaal aan de maatvoering uit.

De binnendiameter van de spanring van het glas meet 40.30mm met de schuifmaat. Maar als ik het glas zelf doormeet, ik heb nog een groot intact stuk met volledige diameter, meet ik 40.80mm op. Kan dit kloppen?

Ik richt mij hier even tot de mensen waarvan ik weet dat ze in de zakhorloges thuis zijn:
@vinwat, @koen, @brunod
Jullie advies wordt zeer gewaardeerd. Ook is het misschien raadzamer om dit in de bekwame handen te laten van iemand die hier ervaring mee heeft. Want ik heb ook gemerkt dat het uurwerk nu ook stopt met lopen. Het is thans volledig opgewonden, maar sinds ik het geheel, weliswaar zonder glas, terug in elkaar heb gezet, stopt het te pas en te onpas met lopen.

Alle hulp is zeer welkom! Dank je wel alvast.

Ter extra info voeg ik even een paar foto’s van @wilfox zijn verkooptopic bij:

[vinwat]

@ForgottenDecay

Tot het glas in mijn doek ineens pats zei.

Tja, en toen werden een paar leden geroepen die kennelijk thuis zijn in zakhorloges om iets van een advies te geven, en zie ik ook mijn avatar voorbij huppelen.

Wel, Yannick, althans dat is de naam die op popt als ik jouw avatar aanklik, als volgt,
Bij dat glas poetsen heb je zoals ik dat zie behoorlijk wat kracht gebruikt, bij deze savonet horloges waar dus een deksel op zit aan de voorkant is het glas erg dun.

Het is zeker wel mogelijk om er een nieuw glas van kunststof in te zetten.
De maten die je opgeeft zijn ook correct, in de rand waar het glas inzit is een schuine verbreding onderin, die verbreding is een fractie groter dan je kan opmeten met de schuifmaat, die extra ruimte opgeteld bij het getal van de schuifmaat is de buitendiameter van het glas. Het kunststof glas wordt er dan ook ingeperst.

Daarvoor het je een pers nodig met twee persstukken, een holle en een bolle, daartussen wordt het glas gedaan en met een pers word dat glas er in gezet, immers door de twee hulpstukken de holle en de bolle wordt het glas iets samengeknepen en wordt de diameter kleiner.

Heel vroeger werd er echt glas ingezet, dat ging wel wat anders, de rand, dus de bevel waar het glas in moest werd dan uitgebogen, dat was dun materiaal, meestal zilver of goud, dan werd dat glas erin gelegd en werd de rand weer terug gebogen. Dat doet tegenwoordig geen horlogemaker meer, te veel werk en het glas is er niet meer en de kunde om dat te doen is er volgens mij ook niet meer. Want er hoeft maar iets te gebeuren en dat glas breekt.

Dus wat je nodig hebt is een kunststof glas speciaal voor savonet horlogekasten in de juiste maat en de juiste pers met de juiste hulpstukken om het in de rand te persen.

Kan je hier wat mee met dit epistel stukje van mij?
locutus sum
vinwat

[Jenneke]

@vinwat

Heel vroeger werd er echt glas ingezet, dat ging wel wat anders, de rand, dus de bevel waar het glas in moest werd dan uitgebogen, dat was dun materiaal, meestal zilver of goud, dan werd dat glas erin gelegd en werd de rand weer terug gebogen. Dat doet tegenwoordig geen horlogemaker meer, te veel werk en het glas is er niet meer en de kunde om dat te doen is er volgens mij ook niet meer. Want er hoeft maar iets te gebeuren en dat glas breekt.

Is dit specifiek voor het savonette glas? Of kwam dit ook voor bij open face zakhorloges.

[vinwat]

Wel, Jenneke, bij alle oude zakhorloges is het nodig, hoe anders kan je een glas door een smallere opening krijgen. Niet dus.

De open face zakhorloges, dus de gewone zonder sluitdeksel of open savonet, met een kleine ronde opening in de bezel dus werden ook op de manier voorzien van het glas zoals ik had omschreven.
Die glazen waren ook veel uitgevoerd met een schuine facet rand.
Als je dus een oud zakhorloge tegenkomt, met een relatief dik glas wat een facet heeft die schuin is gevormd, dan is dat echt glas en is het glas in de ring gezet zoals ik al had omschreven.

Overigens werd soms bij hele oude horloges, met name de snek spillegang horloges, het glas voorzien in het midden van een klein rond gat, dat was om met de bijbehorende sleutel de wijzers te verzetten, zonder dat de bezel opengeklapt behoefde te worden.
Deze horloges, in het Engels onions genoemd, zaten meestal ook nog in een extra bewerkte kast waardoor het open sleutelgat geen invloed had op eventueel stof.

Hier laat ik een horloge zien waar het geslepen facet duidelijk is te zien.

[Jenneke]

@vinwat

Wel, Jenneke, bij alle oude zakhorloges is het nodig, hoe anders kan je een glas door een smallere opening krijgen. Niet dus.

Misschien is er een verschil tussen oud en echt oud? Maar bij mijn zakhorloges, polshorloges en convertibles uit periode 1915-1930 is er sprake van een snap fit. Oftewel, het mineraalglas gaat er gewoon recht van boven in en steunt op een klein richeltje aan de binnenkant.

En voor de topic starter. Sommige horlogemakers hebben nog oude mineraalglazen op voorraad. Bijslijpen zullen ze niet snel doen dus dan wordt eerder een iets kleiner glas geplaatst (met een drupje lijm). Dit is een stuk duurder dan acryl.

En aangezien je horloge nu raar loopt, zou ik zeker even bij een horlogemaker langsgaan. Of ga je het niet dragen?

[vinwat]

@Jenneke

het mineraalglas gaat er gewoon recht van boven in en steunt op een klein richeltje aan de binnenkant.

Tja, wat zal ik daarop zeggen, dat glas moet dan een fractie kleiner zijn dan de buitendiameter van de bezel rand.
Dan is de rand aan de onderkant waarop het glas moet zitten minimaal. Daarbij krijg je tevens dat er ruimte is tussen de buitenrand en het glas. Dus een lelijk gezicht.
En het gebruik van lijm is helemaal niet zoals het moet worden gerestaureerd.
De reden dat dit wel wordt toegepast, komt voort uit o.a. besparing van tijd, niet de juiste gereedschappen, onvoldoende voorraad glazen en geen zin om zoiets te doen en vermoedelijk tevens het missen van de kennis/kunde.
Kortom een dergelijke reparatie mist het oorspronkelijke en authentieke van dat horloge.

Een aardig voorbeeld zal ik hier voor de geïnteresseerden delen;
Een aantal jaren geleden kreeg ik een snek spillegang horloge ter reparatie, de ketting was gebroken en ik werd gevraagd om dat te repareren, bij het bekijken van het uurwerk zag ik dat de veerton ook schuin stond en tegen de platine aan liep. Dat was dus een vrij normale slijtage. Maar wel een die gerepareerd diende te worden.
Ik adviseerde de eigenaar om dat tevens te laten maken omdat het horloge niet meer goed zal functioneren en als dat nog wel het geval was, binnen korte tijd het alsnog zou stoppen met functioneren.
Nu was dit een oud familie object en de man wilde het graag weer in een fatsoenlijke werkende en originele staat terug hebben.

Wel, toen ik het ging demonteren zag ik dat er in de platine een lagersteen was geplaatst bij een tandwiel. Kennelijk was er in de platine een uitgesleten lagergat waar een tandwiel inzat en is door een horlogemaker het gat uitgeboord en in plaats van een plaatje messing te plaatsen en weer een nieuw lagergat te boren, heeft de "goede horlogemaker " simpel een mooie rode lagersteen ingeperst.
Tja, ik heb de eigenaar van dat horloge aangegeven dat deze reparatie ooit is gedaan en tevens verteld dat het horloge met die reparatie niet meer origineel werd hersteld en enorm in waarde is gezakt.
Welnu, om kort te gaan, ik heb het horloge weer gerepareerd en is het weer terug bij de eigenaar.
Wat is de essentie van deze ervaring, wel, in die tijd dat deze horloges werden gemaakt bestonden er nog geen lagerstenen, bij een dergelijke reparatie verliest het object de authentieke oorsprong en is in feite het horloge waardeloos geworden.

Dus terug bij het glas in een oud zakhorloge, door een glas te plaatsen wat net door de buitenrand van de bezel gaat, ruimte geeft bij die buitenrand als het verder in de bezel komt en ook nog eens met lijm vast te zetten, is dus niet authentiek en niet origineel.
De echte collectioneur van zakhorloges zal in een dergelijk object matig of helemaal niet geïnteresseerd zijn.

Misschien is dit stukje tegen het zere been van een aantal leden die o.a. zakhorloges verzamelen, maar met betrekking tot vintage resp. oude horloges en met name echte oude zakhorloges, ben ik van mening dat deze objecten het verdienen om op een juiste en authentieke manier te worden gerestaureerd.

Een verzamelaar van antieke krulschaatsen zal ook geen plastic riem in plaats van leer gebruiken om die schaats op te knappen, althans dat denk ik zomaar.
dixi

[ForgottenDecay]

@vinwat en @Jenneke, Bedankt voor jullie bijdragen. Die worden gewaardeerd.

Ik heb intussen een adres gevonden waar ik terecht kan voor zowel een glasvervanging als een service van het uurwerk. Ik ga er verder mooi vanaf blijven.

Maar de gegeven info is weer opgepakt en opgeslagen op de HD. Dus ik ben weer een stukje wijzer dankzij jullie.

[vouwfietser]

@ForgottenDecay

Ik had ook mijn microvezel handschoenen aan

Komen er dan geen microvezels in het uurwerk?
Textiel vezels kunnen de werking van een uurwerk soms enorm verpesten.

[Jenneke]

Goed om te horen!

[bertb]

Wat een mooi avondvullend (qua lezen) verhaal.