Mijn dochter vindt het leuk om van die hele kleine jaren ‘50 dameshorloges te dragen. Verguld / doublé kastje van gemiddeld zo’n 14mm excl. kroontje en een heel smal (max 8mm) bandje.
Vaak zoek en vind ik ze voor haar in de rommeldoosjes op marktjes en natuurlijk de Rikketik en soms op eBay.
Piepkleine dameshorloges uit de jaren ‘50
Vaak zijn ze echter ook zó afgedragen of qua uurwerk zó versleten dat je er niks meer aan hebt. Af en toe vind ik er een die er uiterlijk nog mooi uitziet en redelijk schijnt te lopen. Of dat laatste echt het geval is weet je natuurlijk pas na minstens een paar dagen. Als ze al blijven lopen is het toch vaak met een afwijking die zo groot is (meer dan een 1/2 uur per dag) dat ze als betrouwbaar horloge niet meer te gebruiken zijn. Of ze lopen na een paar hoopvolle dagen nog hoogstens een half uurtje en staan dan steeds weer stil. Dit geldt overigens ook voor oude herenhorloges die je op marktjes en zo uit de rommeldoos vist.
Een enkele keer heb je geluk en blijft het klokje een tijdje, een paar maanden of soms meer dan een jaar, redelijk op tijd lopen, waarbij opgemerkt moet worden dat ze door mijn dochter elk niet veel vaker gedragen worden dan enkele keren per maand, ze wisselt ze regelmatig af. Omdat ze sowieso oud en vervuild zijn, met ingedikte olie of uitgedroogd en roest en waterschade enzovoorts, gaan ze meestal na een paar maanden of zelfs al na een paar weken toch dood.
Het verschil met junk herenhorloges uit de rommelbak, die ik ook regelmatig koop, is dat die vaak nog wel de moeite waard zijn om te repareren- of met een servicebeurt op te knappen. Omdat ik zelf niet de vaardigheid heb om een uurwerk een volledige service te geven gebeurt dat laatste dan wel met behulp van een deskundige horlogemaker. Als het om een beetje leuk merk en model gaat mag dat dan soms ook nog wel wet extra kosten.
Bij die oude dameshorloges is dat alles vaak niet het geval. Ze zijn als verzamelobject voor horlogeliefhebbers niet gezocht en vrijwel geen cent waard, of het moet echt goud of zilver zijn, maar dat vind je dan weer niet in de rommeldoosjes. Rommelmarkt- en verzamelbeurshandelaren, Rikketikverkopers en ook aanbieders op het Web zijn niet gek en hebben goud- en zilverspul allang geselecteerd voor een andere prijsklasse. Ze worden meestal gesloopt voor de smeltkroes, die meer oplevert. Voorts is het heel moeilijk om een niet of slecht lopend klein dameshorloge volledige service te laten geven of te reviseren. Horlogemakers zijn er niet gek op om ingewikkeld te zitten pielen aan een uurwerkje van 12mm doorsnee met onderdeeltjes zo groot als een suikerkorrel. Het kost te veel arbeidstijd en een revisie gaat de waarde meestal vele malen te boven en dat kan en wil de klant en ik dus ook niet betalen.
Wat soms wel het geval is dat je af en toe voor een prikje wat goedlopende miniatuur uurwerkjes op de kop kunt tikken. Dat zijn vaak uurwerkjes uit horloges met 14- of 18Kt gouden en sterling zilveren kastjes die naar de smelter zijn gegaan. De uurwerkjes gaan dan als schroot naar een opkoper die ze soms weer te koop aanbiedt aan een argeloze amateur die denkt dat ie er nog iets mee kan.
En dat is dus precies wat ik in de afgelopen week heb gedaan: op eBay gezocht naar sloopuurwerkjes met het predikaat ‘loopt nog goed’, ‘running’ en ‘keeping time’.’
Enkele van de op eBay gekochte ‘sloop’ donoruurwerkjes.
Ik heb in de afgelopen jaren een aantal van die piepkleine klokjes gescoord en aan mijn dochter gegeven. Sommigen liepen niet echt lekker of helemaal niet en werden dus door dochterlief weer keurig aan mij geretourneerd. “Pap, deze doet ‘t niet meer, hoor! Heb je nog een andere?”. Zoals gezegd, het deskundig laten oplappen van die ouwe dingen loont niet, dus verdwenen ze in de rommeldoos.
Cosmetisch was er meestal niks mis met die kleintjes, dus toen ik op eBay onlangs opliep tegen een paar lotjes sloopuurwerkjes met het zelfde kaliber nummer als de afgedankte klokjes van mijn dochter dacht ik, dat moet lukken: een identiek uurwerkje… de twee helften van het schoenpoets doosje open maken, uurwerkje er uit tillen, wijzertjes er af, wijzerplaatje er af.
Idem dito met de wijzers en de wijzerplaatjes van de sloop/donor uurwerkjes. De boel verwisselen, eventueel ook de kroon met opwindasje verwisselen en klaar is Kees. Dat kan ik denk ik ook nog wel met m’n ouwe oogies en mijn knoffelpoten.
Een van de defecte horloges met een donor met het zelfde kaliber nummer
Ik had inmiddels wel 6 van die verweesde klokjes liggen. Afgelopen week vond en kocht ik twee lotjes met bij elkaar 15 A.Schild uurwerkjes van een (Nederlandse) aanbieder op eBay.
2 x AS 975, 1 x AS 665, 1 x AS 1678, 7 x AS 1677, 1 x AS 1977A en 3 x AS 1012.
Voor drie van de 6 horloges kwam een kaliber nummer overeen met de nummers van de ingekochte werkjes. 2 stuks hadden een AS 1012 aan boord, een AXEDO en een ARISTO. Het 3e horloge, een REMOVA Ancre bevatte een AS 1977A werkje.
De andere 3 gaan voorlopig weer terug in de rommeldoos want die hadden een ander, teveel afwijkend uurwerk. Qua maatvoering zou het nog wel kunnen maar zodra het kaliber in bouw teveel gaat afwijken wordt het lastig want dan passen vaak asjes en vooral wijzerplaten niet meer, omdat bij die laatsten dan de pootjes op een andere plek in het uurwerk vast zitten. De wijzerplaatjes die vaak nog op de ingekochte donor uurwerkjes zitten passen ook maar zelden in de op te knappen kastjes, dus die moet je ook bijna altijd uitwisselen.
Links: Het ‘schoenpoetsdoosje’, twee op elkaar geklemde delen, van elkaar losmaken met het trouwe Victorinox mesje en het werkje uit het rvs bakje lichten.
Rechts: Een stukje plasticfolie over de wijzerplaat ter voorkoming van schade door de koevoetjes om te wijzers er af te lichten.
Links: Met behulp van de koevoetjes zijn de wijzertjes er zó af. Oh wat is het allemaal klein!
Rechts: Het wijzerplaatje er af. Het donor uurwerkje kan dan de wijzers en de wijzerplaat van het originele uurwerk krijgen. Omdat het om een identiek kaliber gaat past alles.
Links: De beide (technisch) identieke werkjes. Rechts: Veel gereedschap is er niet nodig.
De drie horloges, zoals gezegd één met een AS1977A kaliber en twee met een AS 1012 werkje konden zonder probleem van een ‘nieuw’ uurwerkje worden voorzien.
3 (waarschijnlijk) weer bruikbare miniatuur klokjes na de harttransplantatie.
Het was natuurlijk een gok of de ingekochte uurwerkjes ook echt goed zouden gaan lopen, maar op het moment dat ik dit schrijf lopen ze na 20 uur alle drie nog met minder dan -5 minuten afwijking en dan zijn ze nog niet afgeregeld. Dat laatste ga ik eerst zelf nog proberen te doen met mijn primitieve Linux TG programmaatje met een zelfgebouwde piëzo microfoon opnemer en voorversterker. Lukt dat niet dan ga ik een collega amateur horlogefreak zoeken die een echte timegrapher heeft. Een andere optie is om er dan nu eindelijk maar eens een zelf aan te schaffen bij ome Ali. Zo’n Chinese Weishi 1000 timegrapher schijnt (voor mijn amateurniveau) best goed te werken voor, heb ik begrepen, zo’n 125 à 150 euro.
Mocht na de verwisseling van deze uurwerkjes er een nog steeds niet lekker willen lopen, dan pak ik gewoon nog een ander oud / nieuw uurwerkje uit de voorraad en doe ik de verwisseltruc nog een keer. Voor twee euro per stuk kan je je geen buil vallen. Als de op deze manier gereanimeerde horloges weer een jaartje of langer willen lopen is mijn dochter er blij mee en Pappa tevreden.
14mm is echt héél klein hoor!
Nadat na een kleine testperiode van een paar dagen en misschien nog wat afregelen de 3 horloges in orde zijn bevonden gaan ze terug naar mijn dochter in Zürich, die ze met veel plezier weer zal dragen. Ze hoeft geen spijt te hebben als er weer eentje overlijdt, er liggen nog meer vervangwerkjes te wachten. Mijn dochter krijgt in de tussentijd van haar Zwitserse vrienden complimenten over haar elegante kleine polsklokjes met vaak de vraag van welke vintage horloge juwelier in Zürich ze die mooie oude Zwitserse horloges toch vandaan heeft? Dat zal vast wat gekost hebben?
Ze moesten eens weten….
Ter afsluiting nog een plaatje van de 6 verweesde klokjes waarvan er nu weer 3 gedragen gaan worden, samen met een heren horloge uit mijn verzameling uit de zelfde periode ergens tussen 1950 en 1960. Dat is toch al weer 60 à 70 jaar geleden. Toen deze dingen gemaakt werden bestonden er nog geen computers, mobiele telefoons of digitale camera’s. En was ik nog een kleuter die niet kon klokkijken…
6 kleine meisjes en een grote vent.
Lieve horlogevrienden, ik vond het weer een plezier om jullie te laten weten op welke manieren ik mijn horlogehobby beleef en onder andere op deze manier uitvoer.
Dank weer voor het lezen en kijken naar de plaatjes
Lex
