Hallo allemaal,
Veel horlogeliefhebbers en hobbyisten zijn wel bekend met het merk Universal. De Polerouter is al jaren een vintage favoriet en wordt alleen maar populairder, recent maakte Hodinkie er weer mooie video over. Gerald Genta ontwierp de prachtige Polerouter voor Univeral in 1954. Ook de prachtige compax, compur bi-compax en tri-compax chronograaf modellen zijn absolute topstukken die voor veel geld van eigenaar wisselen. Denk aan de ‘Evil Nina’ van Nina Rindt, vrouw van F1 coureur Jochen Rindt.
Dit verhaal gaat echter niet specifiek over het bedrijf Universal (Genève), hun chronografen noch de Polerouter. Middels deze post wil ik HF (opnieuw) laten kennismaken met de ‘Shadow’ lijn van Universal. Ik zeg er meteen bij dat ik weinig technische kennis heb van uurwerken en ook niet de volledige geschiedenis van Universal overzie.
Er zijn wel een paar White Shadows op het forum te vinden, maar we komen ze niet regelmatig tegen. Post ze hier als je er ook één hebt! Dit is mijn White Shadow met datumfunctie en originele stalen band.
Universal was tot 1968 een familiebedrijf met een goede reputatie. Van vergelijkbaar niveau als de absolute top van de horloge industrie, zoals Longines en Omega. Het bedrijf was sterk innoverend en mengde zich in de strijd om het ontwikkelen van ‘s werelds dunste uurwerken. Met het succes van de Polerouter en chronografen op zak keerde Universal zich opnieuw tot de topontwerper. In 1965 introduceerden ze een nieuwe modellenlijn ontworpen door Genta.
Dit was de ‘Shadow’ reeks, ontwikkeld om de ‘ultra-slim’ kunsten van Universal aan de wereld te tonen. Met deze lijn van elegante dunne horloges wilde Universal laten zien dat ze ook deze categorie de baas konden. Deze dresswatches pur sang waren geheel volgens de geldende norm: klein van formaat en zonder poespas. Dat wil zeggen twee wijzers en zo min mogelijk tekst. Een breedte van 32-35mm was heel gewoon voor de heren. De Shadow reeks bestond uit drie modellijnen, namelijk:
• White Shadow – Stalen horloges
• Gilt Shadow – 14K/18K verguld
• Golden Shadow – 18K geel- of witgoud
De White Shadow horloges zul je het meest vaak tegenkomen en zijn ook een beetje het uitgangspunt van deze bijdrage. Deze horloges van staal kwamen met een monotone wijzerplaat met slanke opgelegde indexen een dubbele index op de 12. De meest voorkomende versie is echter die met zwarte Romeinse cijfers. De Gilt Shadows zijn veelal geproduceerd in dezelfde modellen als de WS, maar dan verguld. De Golden Shadow zie je minder vaak, maar lijkt in geel-en witgoud het meest voor te komen met Romeinse cijfers op de wijzerplaat.
Variaties
De Shadow horloges kwamen in verschillende vormen en maten, met datumfunctie (meestal zonder), speciale wijzerplaten en als ‘top of the bill’: de extra dunne ‘ultra-slim’ horloges. Deze vier ‘basisuitvoeringen’ kan ik het beste laten zien met de WS met meest voorkomende wijzerplaat. De extra dunne modellen schaafden nog een mm van het toch al niet zo dikke lijf van de Shadow.
Volgens één bron zijn er wel 250 verschillende variaties van de Shadow horloges gemaakt. Het bekendste model is de tonneau, zoals hieronder.
Uurwerken
De horloges werden in verschillende varianten en met verschillende uurwerken uitgebracht. Zo was er bij de lancering van de Shadows in 1965 de cal 1-42 handopwinder van zo’n 2,5mm dik (Ranfft: https://bit.ly/2Y44gD1) en de cal 1-66 microtor (later 2-66) van 2,45mm dun. (Ranfft: https://bit.ly/3qGJNAA). Bij de lancering van deze horloges was dit het dunste automatische uurwerk ter wereld, een record dat het ruim tien jaar in handen had. Het was ook het dunste uurwerk met micro-rotor ter wereld, een record dat bleef staan tot 2003, toen niemand minder dan Piaget het record overnam. Er was ook een versie met datum verkrijgbaar, waarbij er een datummodule op het automatische uurwerk gebouwd werd. Dit caliber 1-67 (na updates cal. 2-67) had lange tijd het record voor dunste uurwerk met datum in handen.
Overname door Bulova
In 1968 nam Bulova het in 1894 opgerichte familiebedrijf over. Ik ken de details van de overname niet goed, maar vanaf de overname begon het bedrijf aan reputatie te verliezen in Zwitserland. In de eerste jaren na de overname ging het produceren nog op gelijke voet door. Maar temidden van de Quartz crisis richtte ook UG zich volledig op de ontwikkeling en productie van Quartz uurwerken in plaats van automatische. Zo gingen ze door met hun ambitie om de dunste uurwerken te produceren, toen ze in 1975 met de cal.1-74 kwamen. Bij lancering het dunste quartz uurwerk ter wereld. Ook deze is in Shadow-modellen geplaatst, zie foto. Hier ga ik verder niet teveel op in, dit is waar het (voor mij) minder interessant wordt.
Wijzerplaten
Het wisselen van de wacht bij de eigenaren zie je ook terug in details op de wijzerplaat. Dit zal ook te maken hebben met het productieproces, verschillende batches en tanende kwaliteitscontrole waar gaandeweg op bezuinigd werd. Met name aan de scherpte van het logo van de WS Quartz zie je dat het al wat minder strak wordt allemaal. De logo’s die ik op de White Shadows heb aangetroffen heb ik hieronder geprobeerd te verzamelen. Er zijn verschillende logo’s gebruikt voor en na de overname door Bulova. Ik weet het, het zijn triviale details voor velen, maar het viel mij op hoeveel verschillen ik zag. En dan zijn er nog de logo’s die door UG gebruikt werden op de Polerouters en andere horloges uit dezelfde tijd.
Naast de eerder getoonde witte wijzerplaat met Romeinse cijfers zijn er ook meer minimalistische wijzerplaten met monotone wijzerplaat, zoals eerder beschreven. Deze kwamen onder andere in blauw, zwart, bruin/brons, goudkleurig, champagne, zwart/geel en een enkele met prachtige brick of golf patroon. Hieronder een aantal White Shadows en Gilt Shadows die ik tegen ben gekomen.
Serienummers
Aan de achterkant vind je in het deksel twee getallen gedrukt. In het kort: het eerste getal geeft het materiaal van de kast weer en welk uurwerk en bodemplaat (heet dat zo?) gebruikt zijn. Het tweede getal is het serienummer, daarmee kan je het dateren. De meeste leuke Shadows die je tegen zult komen stammen uit de periode ’66-’74 met serienummers ergens tussen de 2.7xx.xxx en 3.5xx.xx.
Deze bron geeft alle informatie die je nodig hebt over de serienummers aan de achterzijde van het horloge. Zoals je kunt zien houdt het registreren van de serienummers op na de overname door Bulova. Horloges met een serienummer hoger dan de afgebeelde 2,574,942 moeten dus geschat worden. Zie: https://omegaforums.net/threads/universal-genève-information.66405/
Banden
Tenslotte nog de banden. Universal gebruikte eerst de banden van de Gay Fréres. Deze banden worden nu steeds zeldzamer en de prijzen hiervoor stijgen langzaam maar zeker. De banden van deze beroemde bandenmaker zouden erg comfortabel zijn. Later maken ze hun stalen banden zelf, zoals de comfortabele mesh band op mijn WS date. Maar deze horloges komen meestal het beste tot hun recht met een matte of glanzende zwarte of bruin leren band. In deze afbeeldingen van een UG catalogue zie je een vroege White Shadow met de Gay Freres band afgebeeld.
Waarde
Verschilt van 250 – 1000 euro voor de meeste White Shadow en Gilt Shadow modellen. Modellen met handopwind cal.1-42 gaan meestal voor bedragen tussen de 200-400, de automatische en met datumfunctie voor tussen de €400 en €800. Een tijdje terug ging een bijna NOS White Shadow met blauwe wijzerplaat en datumfunctie voor net iets meer dan €1000 op Cata. Op Chrono vind je een aantal WS met de Gay Freres band, Ultra-slim’s en dergelijke voor €2000 tot €3k+. Die blijven daar voorlopig dan ook lekker staan, vermoed ik.
Tot slot:
Ergens in de grapevine werd verteld dat Patek Phillippe de Golden Shadow ellips zag en dusdanig onder de indruk waren dat zij Genta inhuurden. Deze samenwerking leverde de wereld de schitterende PP Golden Ellipse op. Zo zag ik eens een UG White Shadow Ultra Slim ellipse voorbij komen, ze waren er dus ook in het staal. Oeff, zet zo één naast een PP Ellips in witgoud, of júist geeldgoud, dan heb je toch een interessant duo verzameld.
Als je tot zo ver bent gekomen: bedankt voor het lezen, ik hoop dat jullie het een leuke read vinden. Er is vast meer dat ik had kunnen schrijven, maar ik heb ook niet veel meer kennis over deze horloges dan dit. En hier zit al een aantal uurtjes in. Ik vind ze enorm gaaf; de puristische look, de kwaliteit, de slanke en elegante kastvorm en destijds innovatieve techniek. En stiekem is het ook best leuk dat ze wat ondergewaardeerd zijn, dat maakt ze zo lekker betaalbaar. Voor de HF’ers met het verzamelaars-gen zijn er allerlei leuke variaties wat ze enorm collectable maakt.
Bronnen:
Hodinkee, robbreport.com, thesubdial.com, chrono24, rescapement.com
)
.
