Meer foto’s in het verhaal en onderaan.
Sinds vorige week eindelijk in mijn bezit! De stalen Omega Speedmaster 321 “Ed White” gebaseerd op referentie 105.003, dé Speedmaster die in 1965 door NASA werd getest en bevestigd als het officiële horloge voor de Gemini en Apollo missies. Deze referentie wordt de ‘Ed White’ genoemd omdat astronaut “Edward Higgins White II” een 105.003 Speedmaster droeg tijdens de allereerste ruimtewandeling (Gemini IV). Helaas kwam Ed White tragisch om het leven toen het interieur van hun Apollo 1 command module tijdens een test vlam vatte. Zijn Speedmaster bleef intact en is later aan zijn vrouw overhandigd.
Foto NASA Archives:
De Omega Speedmaster 105.003 en de “professional” 105.012 en 145.012 werden gedragen op de maan. Beiden hebben het zeer betrouwbare en geprezen 321 uurwerk, op basis van het Lemania 2310 caliber (ontworpen door Albert Gustave Piguet in opdracht van Omega). Dit basiskaliber is ook gebruikt door onder andere Patek Philippe, Vacheron Constantin en Breguet. De rechten van het uurwerk kwamen in 1992 in handen van Breguet, nadat ze Lemania overnam. In 1999 werd Breguet onderdeel van de Swatch Group, waar Omega ook onderdeel van uitmaakt.
Toen de Omega Speedmaster door de jaren heen langzaam van toolwatch naar nostalgisch luxeproduct transformeerde -zonder echt in uiterlijk te zijn veranderd- hunkerde veel liefhebbers naar de terugkeer van het legendarische 321 uurwerk met haar karakteristieke “column wheel” (nokkenrad) en “overcoil balance spring” (Breguet balansveer), wat door veel kenners wordt gezien als het beste chronograaf uurwerk uit een tijd dat het er ook echt toe deed. Betrouwbaar, robuust en relatief nauwkeurig. Maar Omega kon niks betekenen in de wederkering van het 321 uurwerk: de rechten lagen bij Breguet en zelfs binnen de Swatch Group werd op dat moment een duidelijke grens gesteld. Dit is ook logisch als grote “Haute Horlogerie” merken het nog in gebruik hadden. De meeste merken stapten uiteindelijk over op hun eigen uurwerken en toen kon er met Breguet binnen de Swatch Group onderhandeld worden.
Nadat Raynald Aeschlimann in 2016 werd aangewezen als de nieuwe CEO van Omega en de Speedmaster voor de verzamelaar opnieuw hoogtijdagen beleeft (hate it or love it), hakten ze een paar jaar geleden de knoop door: Omega gaat het 321 uurwerk opnieuw produceren met goedkeuring van Breguet (intern factuurtje neem ik aan….). Dit betekende dat ALLE onderdelen opnieuw gemaakt moesten worden, want de kast met 321 reserve-onderdelen bleef op slot. Een flinke karwei want het 321 uurwerk was al 50 jaar niet meer in productie geweest. Wegens het ontbreken van de originele machines en tekeningen, gebruikte Omega volgens eigen zeggen zeer specialistische tomografie om alle onderdelen te scannen……prijskaartje 1 miljoen Zwitserse Franken?! Ze hebben hiervoor de 105.003 van Gene Cernan gebruikt: de laatste Apollo astronaut die op de maan heeft gelopen. Zijn horloge is in het bezit van het Omega museum.
In 2019 tijdens de eerste Speedy Tuesday GTG in Biel (Omega HQ) keken alle genodigden - waaronder ik- gespannen naar de eerste press release van het nieuwe 321 uurwerk! En wij mochten daarna met een loep het gloednieuwe uurwerk van dichtbij bestuderen. Heel indrukwekkend, alles is tot in detail nagemaakt! De bruggen hebben een Sedna goud PVD laag om zo de juiste kleur van het origineel na te bootsen van en de “clutch bridge” (?) is wederom van onbehandeld Duits zilver, conform de tweede generatie 321. De oude en nieuwe uurwerken komen dus zeer dicht bijeen. De afwerking is net zo “grof” als de oude, dus nergens handgepolijste randen. De nieuwe 321B heeft een gangreserve van 55 uur tegenover de 44 uur van het origineel. Beiden hebben een frequentie van 2,5 Hz (18.000 vph). Het is dus alles behalve een (master)chronometer uurwerk, maar dat was ook niet de insteek. We kregen tijdens deze GTG nog een leuk aandenken: een houten plaquette met daarop een print van het 321 uurwerk en een echte nokkenrad op de juiste plek.
Foto Omega website:
Foto Omega website:
Eind 2019 kwam de eerste referentie op de markt: de 321 Platinum met een vrij heftig prijskaartje van rond de 60.000 euro. Platina kast, plakjes meteoriet voor de subdials, een Onyx wijzerplaat en goud omlijste indexen. Wat een beest!
Op de eerste dinsdag van 2020 kwam de tweede uit: de 321 Ed White (13.300 euro). Mijn eerste enthousiasme werd snel ingedamd door het extreem hoge prijskaartje voor een stalen Speedmaster en een wat warrig marketingverhaal over een speciaal atelier met een klein team, waar één horlogemaker werkt aan één 321 uurwerk. Dat werd gebracht als iets heel bijzonders, maar dagelijks werken er horlogemakers aan vintage 321 uurwerken en dan wordt het ook volledig uit elkaar gehaald en weer in elkaar gezet. Dus zo bijzonder is het niet? En waarom wordt ieder 321B uurwerk dan niet geleverd met een kaartje met daarop welke horlogemaker het gemaakt heeft? Ook de tomografie kon ik niet volgen. Waarom pak je niet een ander 321 uurwerk en scan je daarvan de losse onderdelen…. Een andere “teleurstelling” is dat Omega 0,0 creativiteit in de horlogedoos heeft gestoken. Het is in alle opzichten de grote 1861 doos, die overigens niet meer geleverd wordt bij de nieuw 3861 Moonwatch. Ik had graag een moderne variant van de vintage doos gezien. Als je dit vergelijkt met de doos van de Speedy Tuesday Ultraman, snap ik er niks van…
Foto Omega website:
De First Omega in Space, de enige overgebleven Speedmaster met “straight lugs” werd echter uit de handel gehaald en ook ging er een streep door alle limited editions (orders van Hayek). De spoeling werd dunner en mijn focus/interesse ging naar wat er op dat moment wel beschikbaar was. Tsja die Ed White 321….Mooi, maar het is ook maar gewoon een stalen Speedmaster die op afstand erg lijkt op de nieuwe 3861 Moonwatch….Deze heeft ook een “stepped dial”, “teardrop” chronograafhand en “Dot-Over-Ninety” (DON) lunette.
Maar langzaam begon het te kriebelen. Dat het horloge van Gene Cernan is gebruikt, deed toch iets aanwakkeren bij mij. Ik heb jaren geleden een dozijn “Last Man on the Moon” 1:6 actiefiguren van Gene Cernan (Hobby Masters) gemodificeerd, zodat ze beter op de pakken van de Apollo maanmissies leken. Ik ben mij daarna meer gaan verdiepen in Gene Cernan: het was echt een bijzondere man met een heel duidelijk focus en toewijding! Soms iets meer dan gezond is…Dat komt mij erg bekend voor……Er is een mooie documentaire over hem gemaakt “Last Man on the Moon” (2014; Cernan overleed drie jaar later). Later hoorde ik dat hij een goede vriend van Raynald Aeschlimann was, nog voordat Aeschlimann de CEO van Omega werd. Dit is wellicht de reden dat Cernan’s 105.003 -die van zeer grote waarde voor Cernan was- is gebruikt als basis voor de nieuwe 321 Ed White. Cernan droeg het onder zijn ruimtepak tijdens zijn laatste maanwandeling en werd ook emotioneel toen hij het jaren later weer zag bij Omega. Zijn horloge mochten we trouwens fotograferen en vasthouden tijdens de GTG! Allemaal speciale momenten dus.
Foto NASA Archives:
Ik kreeg de moderne 321 Ed White voor het eerst te zien bij een mini-GTG bij Fratello Watches in Den Haag. Een horloge dat niet opvalt, maar wel heel strak eruit ziet. Na de GTG eind april dit jaar, eveneens bij Omega HQ in Biel, kon ik de EW321 weer meerdere keren bewonderen. En toen viel definitief het kwartje: deze moest er komen! Ik stond al langer op de lijst bij de Frankfurt boutique onder het motto “niet geschoten is altijd mis”. En in mei na de GTG kreeg ik -eerder dan verwacht- het bericht dat mijn EW321 begin juni zou “landen”. Opnieuw uitstekende service van deze boutique!
En hier is ie dan! Na er een maand aan geproefd te hebben, kan ik melden: wat een heerlijk horloge! Het zit heerlijk om de pols. De stalen band, gebaseerd op de 1035, was mij al bekend. Dit is vrijwel identiek aan de Apollo 11 50th anniversary band, maar dan met andere eindschakels. Prachtig dun en ijzersterk. Het heeft geen drukknop voor de micro-afstelling in de sluiting, maar dit heb ik ook nog niet gemist met de andere band. Het horloge draagt iets kleiner dan een reguliere Moonwatch door het ontbreken van de crown guards. Hiermee komt de diameter op 39,7 mm, gelijk aan de lunette-afmeting van de reguliere Moonwatch. De dikte is vrij fors met 13,8 mm maar dit is niet anders dan met een gewone Moonwatch. Ook de “straight lugs” geven het horloge een strak uiterlijk en een mooiere symmetrie. Door de rechte vlakken doet de afwerking van het horloge, samen met de keramische lunette, iets mooier aan dan bij een gewone Moonwatch. Iets minder vind ik de minder scherpe overgang van gepolijst naar geborsteld van de lugs, dit is mogelijk opzettelijk gedaan om de vintage looks te benaderen.
Het “faux tritium” (niet faux patina; ze hebben de kleur van vers-uit-de-fabriek tritium gebruikt; dit was nooit helder wit) stoort niet en geeft het juist meer karakter. Het lijkt erg op het tritium van de 3590.50 uit de jaren negentig, dat toch het mooiste is. En het is net alsof je een gloednieuwe 105.003 in je handen hebt. De diepzwarte keramische lunette met emaille inleg (gepatenteerd door Omega; een aardig arbeidsintensief proces) en het saffierglas verklappen dat je hier met een modern product te maken hebt. Het opwinden van het 321 uurwerk voelt heerlijk solide en verfijnd aan en het activeren en stoppen van de chronograaf voelt ook anders dan de 1861/3861 chronograaf (met “shuttle and cam mechanism”). De eerste activatie gaat soms wat dof, maar daarna heb je heldere “klikjes” bij het indrukken en resetten.
De wijzerplaat heeft een heel fijne structuur en de tekst Omega Speedmaster staat er heel strak op, veel mooier dan bij de Moonwatch. Omega heeft de indexen in de wijzerplaat gegraveerd met laser en daarna gevuld met superluminova; zo ligt het er netjes in en niet op de wijzerplaat. Dit was trouwens ook al met de Speedy Tuesday Ultraman uit 2018. De subdials hebben de bekende “concentric circles”, ook wederom prachtig scherp uitgevoerd en bijna niet te zien met het blote oog. Net als bij het hesalite “glas”, heeft ook het saffierglas een logo erin gegraveerd, maar dan niet aan de buiten- of binnenzijde van het glas, maar precies in het midden van het glas.
Als je het horloge omdraait begint het feest pas echt: het 321B uurwerk. Onder andere de bruggen zijn van Sedna gold PVD coating voorzien en dat merk je als het zonlicht erop valt. Het glinstert echt als goud en voelt heel premium, wel heel lastig op de foto te zetten. De balanswiel is prachtig met de mini schroefjes erin. Omega heeft mooi werk geleverd met de afwerking en het lijkt echt enorm op de originele 321(A). Ik heb de Ed White na een paar dagen laten lopen op de Weishi Timegrapher 1900 en daar kwam zowel op de standaard 52 als de 40 graden lift angle een afwijking van +1 seconde per dag. Ook na 24 uur liep het horloge 1 tot 2 seconde voor ten opzichte van mijn telefoon. Dat is natuurlijk geluk hebben maar wel fijn! De garantie is 5 jaar, zoals met alle horloges van Omega sinds 2018.
En dan de olifant in de kamer: Is dit 15.000 euro waard (huidig prijskaartje is 14.800 in Nederland tijdens het in ontvangst nemen) tegenover de 7600 euro voor de huidige reguliere Moonwatch met saffierglas en doorkijkglaasje op het 3861 caliber? Is het twee keer zo mooi? Dat is natuurlijk persoonlijk. Je betaalt een flinke premium voor het 321 uurwerk, de speciale lunette en de zeer kleine oplage. En op afstand zie je het verschil niet. Dat vind ik zelf wel prettig. Ik koop geen dure horloges om ermee te koop te lopen. Is dit een 15K horloge? Niet echt…Heb ik spijt? Absoluut niet! Ik ben er dolgelukkig mee. Mijn interesse ligt vooral in nieuwe Speedmasters, waar ik zelf het verhaal mee begin. Vintage kan ik 100% waarderen maar dat durf ik niet aan en is vaak ook een “snake pit” met allerlei samengestelde horloges, foute of fake onderdelen etc. Daarbij mis ik de echte klik, zelfs als ik heel bijzondere vintage horloges in mijn handen heb. Kortom, het leven van deze Speedmaster-nerd is dus goed op dit moment.
