Bij de aanschaf van een wat groter aantal, in dit geval 10, horloges in een lotje, zit er vaak iets bij waar je nu niet zo direct naar op zoek bent. Ik noem dat de ‘bijvangst’. Soms is het spul dat meteen de kliko of de reserve-onderdelen bak in kan maar in dit geval waren het twee nog bruikbaar uitziende oude dames horloges. Niet voor oude dames, bedoel ik, maar oude horloges voor misschien ook wel jonge dames. Wel in het design en uit de periode waar ik van hou en dus de moeite waard om toch nog even verder te bekijken. De kleinste van de twee bleek ook nog te willen lopen en die heb ik onderhanden genomen omdat ze voor haar leeftijd er eigenlijk ook nog best mooi uitzag.
De oude dame waar ik het over heb is een Junghans. Of eigenlijk dus een ‘JungHannah’.
Nog precieser: Keine junge Hannah aber eine ganz alte Hannah’.
Bij het pijltje op de foto van de aanbieder
Ze heeft een doorsnede van 27mm zonder de kroon, een redelijk ongeschonden verchroomd kastje en haar gezichtje is een eveneens redelijk ongeschonden wijzerplaat in militaire stijl, d.w.z. strakke in goudkleur opgelegde cijfertjes van 1 t/m 12 en een kleine seconden wijzer. Het uurwerkje is een Junghans manufactuur (in house) J93. Volgens de ‘pink pages’ van Ranfft is het gemaakt tussen 1954 en 1966. Aan de vormgeving van het horloge te zien is deze dan eerder van eind jaren ’50 dan medio jaren ’60.
Het metalen rekbandje wat er op zat heb ik er met de nodige moeite kunnen afhalen. Metalen bandjes gaan er bij mij (bijna) altijd af want: a) ik hou niet van metalen banden, b) ik hou al helemaal niet van rekbandjes en c) het was een kindermaatje en dus sowieso vrijwel niet bruikbaar. Voor mij althans (pun intended) niet. Wie het wil mag het hebben. Stuur maar een PBtje.
Om haar op de foto’s hierna toch niet helemaal bloot te fotograferen heb ik er een quick and dirty vervaardigd bandje voor gemaakt van een strookje donkerrood struisvogelleer wat ik nog had liggen. Het leer is eigenlijk te dun en te zacht voor een band en dan wordt het wat rafelig bij het snijden van het leer. Er komt nog wel een keer een netter exemplaar.
De noodzaak om ‘effe snel’ een bandje te maken blijkt uit de foto hierboven. De lugs hebben geen springbars, maar een vaste verbinding. De afstand tussen de stang en het kastje is heel klein, dus dat vereist ofwel een metalen band (die er op zat) ofwel dun leer (wat ik liever heb). Dat vereist dan weer ofwel een ingelijmd tweedelig bandje ofwel een doorlopend bandje uit één stuk. Dat is zo gemaakt, dus zo gezegd zo gedaan.
Het horloge dan maar eens opengemaakt. Dat ging zeer eenvoudig. Iets té eenvoudig eigenlijk, want bij de eerste aanraking van het Victorinox mesje op de inkeping tussen het dekseltje en het kastje viel het klikdeksel er gelijk af. Dat probleem heb ik uiteindelijk opgelost door het dekseltje in de bankschroef te klemmen en het twee héél kleine vlakke kantjes te geven zodat het nu weer netjes op de kast klikt, zelfs met het nog aanwezige en nog steeds soepele rubber afdichtrandje er tussen. Of het daarmee waterdicht is vraag ik me af. Dat is het waarschijnlijk nooit geweest en dat zal het ook wel nooit meer worden.
Er kwam een typisch (voor die tijd) Junghans uurwerkje tevoorschijn. Zo’n ding waarvan je gelijk denkt: Ohh, weer zo’n blikken penankertje. Toch is dat niet zo. Het aantal steentjes is weliswaar beperkt tot het gesteende anker en de steentjes in en aan de balans, en dat zijn er dan zo’n stuk of zeven (?). De tapjes van de radertrein draaien (bij mijn exemplaar) zo te zien in stalen chatons. Op de foto van een J93 uurwerk van 17jewels.info zie je wèl overal steentjes, dus ik denk dat de 15 of 17 steens variant misschien van latere productiedatum is.
Links: mijn exemplaar, rechts een foto van een J93 uurwerkje van de site van 17jewels.inf
Al met al best bijzonder dat dit oude dametje nog loopt. Dat wil zeggen: ze had wat hulp nodig. Omdat ik niet bedreven ben in het servicen van een uurwerk, pas ik af en toe de ‘benzinetruc’ toe als ik zie dat het balansje vrij loopt, maar het uurwerk niet echt op gang wil komen. Meestal is er dan niet echt iets stuk, maar er kan dan wel degelijk sprake zjn van vuil en slijtage. De quick and dirty methode om dan te zien of een uurwerkje toch nog wat langer wil lopen dan enkele seconden na veel schudden en de balans een zetje geven is: een klein drupje wasbenzine op al de zichtbare lagerpuntjes. Soms – best vaak – komt het balansje dan spontaan in beweging en blijft het horloge lopen. Zeker als het voldoende opgewonden is, gaat het een behoorlijk lange tijd, soms wel meer dan een dag. Daarna zal het uurwerkje, zeker als het de bedoeling is dat het horloge gedragen gaat worden, alsnog een volledige servicebeurt moeten hebben, maar komt tijd, komt raad, komt hulp, komt een horlogevriend…
In dit geval: Hannah kreeg er na een benzine injectie best wel zin in en ze loopt inmiddels al een paar dagen goed door en nog redelijk op tijd ook. Een minuutje of 3 te snel per dag. Verbazingwekkend!
Ik moet wel zeggen dat het uurwerkje er al redelijk schoon en netjes uitzag maar ook met een aardig klontje roest op het derde schroefje aan de rechterkant boven in de foto. Daar is dus nog wel wat aandacht nodig. Daarvoor moet het uurwerk uit elkaar en dat ga ik dus niet zelf doen, want dat leidt bij mij altijd tot een acuut sterfgeval.
Wat ik zelf nog wel kan is het uurwerkje uit de kast nemen (tigue schroefje een slagje los, asje met kroon er uit). Dan kunnen het kastje, glaasje en achter deksel even lekker soppen in de ultrasoon en het geheel daarna waar nodig nog wat opgepoetst en gepolijst. Het glaasje bleek nog verrassend netjes en werd weer helemaal krasvrij en helder na een rondje tollen en aaien met een doekje met Unipoets op mijn speelgoed draaibankje.
Daarna kan het hele zaakje weer terug op zijn plek. Bandje er op, et voila: weer een oude dame van de rommeldoosdood gered. Ze moet nog een keer in therapie bij de horlogemaker, maar voorlopig is ze weer helemaal ‘in haar moment’ zoals dat tegenwoordig schijnt te heten.
Ter afsluiting nog een paar foto’s:
Hannah samen met haar broertje Hans van ongeveer de zelfde leeftijd. Ook geen hele grote kanjer, met zijn 31 millimeter, maar wel normaal voor de jaren ’50. Ook het hartje van Hans is een 7 steens uurwerk, maar dan de J98 variant
Dit was het weer voor vandaag. Binnenkort misschien nog wel iets uit het lotje van 10 horloges uit Zweden, er zat nog meer leuks bij.
Inmiddels als ik dit schrijf is het al weer laat. Dus: welterusten en morgen weer vroeg en gezond op…
