Op jacht naar leuke, mooie, interessante, zeldzame en dan ook nog betaalbare vintage horloges mag ik graag regelmatig rondspitten op de Zweedse Tradera veiling site. Een beetje een mix van Ebay, Marktplaats en Ikea. Die site werd mij ooit onder de aandacht gebracht door gewaardeerd Forumlid en Speurneus @chi_kwadraat die op de hoogte is van mijn altijd voortdurende zoektocht naar de Finse Leijona horloges. Dankzij een tip van hem scoorde ik daar een tweetal fraaie Zweedse Lejon horloges.
Tradera bleek een goede bron voor de parameters leuk, mooi, interessant, zeldzaam en betaalbaar en er komen dan ook sinds enige tijd regelmatig fraaie vondsten uit Scandinavië deze kant op.
Tradera was tot voor een paar jaar geleden niet zo bekend bij de HF vintage verzamelaars, maar mede door mijn enthousiaste verhalen over mijn vondsten aldaar zijn er inmiddels nogal wat HF kapers op de Noordse kusten bijgekomen. Dat gun ik een ieder overigens van harte, maar een beetje spijtig gevoel dat ik te enthousiast een geheimpje heb prijsgegeven bekruipt me af en toe wel eens. So be it. Het aanbod is groot, de portemonnee is bij mij redelijk krap van inhoud, dus er blijft genoeg over voor een ieder, want zoals de meeste HF vintage freaks (een enkeling uitgezonderd) kan ik toch niet elke maand de halve Tradera site leegkopen.
Het horloge aanbod op deze Zweedse site is mede interessant omdat er, met name in het tijdvak van zeg eens jaren â40 t/m de jaren '70 van de vorige eeuw heel veel vintage horloges worden aangeboden die ooit vrijwel specifiek voor de Zweedse markt zijn geproduceerd. In de rest van Europa en dus ook in Nederland zijn die merken niet of nauwelijks bekend geworden. Ik noem er een paar: Atlantic, Leon (de Zweedse halfbroer van de Finse Leijona), Facit, Nilax, ASU, Perfecta, Silena, de âvogelmerkenâ Svalan, TĂ€rnan en LĂ€rkan en het door mij zelf ook zeer gewaardeerde merk MilljonĂ€r. Er zijn er nog veel meer. Merken die buiten ScandinaviĂ« en Finland vrijwel nooit op de markt zijn geweest, verrassend genoeg vrijwel altijd geproduceerd in Zwitserland, een enkele keer in Frankrijk of Duitsland. Plezierig genoeg ook bijna altijd van goede tot hoge kwaliteit, los van het feit dat de te koop aangeboden exemplaren natuurlijk kunnen variĂ«ren van wrak tot ernstig mishandeld of verwaarloosd enerzijds, maar anderzijds soms ook met een bijna new old stock status. Daarvoor geld dan natuurlijk, ook bij Tradera: alle waar naar zijn geld. Soms een dikke mazzel; soms een vette kat in de zak.
Na deze lange inleiding kom ik iets meer tot the point met een van mijn laatste aanwinsten uit deze bron.
Af en toe een gokje maakt het verzamelen spannend. Aangeboden: Een redelijk uitziend typisch jaren â50 vormgegeven âdress watchâ van het merk Arsenal. Geen familie van de Britse voetbalclub nam ik aan, maar even opgezocht op Mikrolisk, van beschaafde Zwitserse afkomst.
Gezien het design, de vermelding Arsenal â GenĂšve op de wijzerplaat en de datum van merkregistratie in Mikrolisk mag ik er van uitgaan dat Arsenal gemaakt werd door de Fa. ADMES SARL uit Geneve, merkregistratie op 7 januari 1957.
Het ding zag er aantrekkelijk uit, de beschrijving was zeer summier maar meldde dat het horloge werkte. De startprijs was laag, met nog maar Ă©Ă©n bod, dus nog niet mĂ©Ă©r dan die startprijs. De veiling liep af binnen 1 dag, ik besloot een gokje te wagen en gooide er een paar tientjes bovenop. De volgende dag meldde mijn telefoon dat ik een horloge âgewonnenâ had. De 1e bieder had na 2 pogingen tot overbieden de moed opgegeven en ik werd de gelukkige nieuwe eigenaar.
Oftewel:
Ik heb het ding gelijk betaald met Paypal, dan heb je geen gedoe met koers omzettingen enzo + een redelijk betrouwbare kopers bescherming, waarbij Paypal en Tradera samen werken. .
Een kleine week later plofte het pakje op de mat, verstuurd door DBSchenker met een goede track & tracing service. Typisch op zijn Zweeds verpakt (zij doen aan recycling tot je er bij neervalt) in een velletje van een oud reclametijdschriftje en een ouwe envelop. Bom proef? Nou nee. Maar gelukkig was de Arsenal nog heel.
Wat er tevoorschijn kwam viel helendal buitengemeen welzotamelijk niet tegen. Een mooi klassiek gebouwd typisch voor de jaren â50 herenhorloge met een doorsnede van een voor die tijd niet te kleine 34mm. Een - onder het vuil - vrijwel onbeschadigd stalen kastje, een wat licht gekrast maar verder heel glaasje en een vrijwel gave wijzerplaat en dito wijzers. Wel een mottig bandje met veel groene prut van de messing springbars. Al die vieze dingen gaan er bij mij meestal meteen af. Kliko. Ook niet onbelangrijk: het uurwerkje liep na een paar windingen aan de kroon. Na ruim 24 uur bleek: nog netjes op tijd.
Ik heb het horloge eerst eens een paar dagen elke dag opgewonden om te zien of het zo netjes bleef lopen, wat het geval bleek. Minder dan een halve minuut per dag vóór. Niet slecht voor een 70-jarige. Ik ben zelf nog ietsje ouder maar ik wou dat ik nog zo vlot liep.
Toen ik het horloge openmaakte kwam er een keurig brandschoon uurwerkje tevoorschijn, met een Arsenal signering op de brug. Zo schoon, dat ik het vermoeden heb dat het horloge toch nog recent geserviced moet zijn geweest, gezien de nauwkeurigheid in tijd.
Alleen: géén kalibernummer op of bij de balans. Dan wordt het altijd een beetje lastiger om het te identificeren, tenzij het een FE233 of een ST96, AS1130 of zo iets is, want die herken ik tegenwoordig wel zo uit het hoofd. Sinds het verscheiden van de goede Roland Ranfft is zijn database ook verdwenen. De data (de beroemde pink pages) zijn via https://web.archive.org nog wel terug te vinden.
Het uiterst nuttige daaraan gekoppelde zoeksysteem op vorm parameters van de uurwerken van de beroemde Ranfft database is er echter niet meer. Dat stond met de bijbehorende programmatuur op een andere server en dat deel is, vrees ik, inmiddels verloren gegaan. Bij de alternatieve reconstructie Ranfft.org doet men zijn best, maar dat systeem werkt voor mij allemaal nog niet zo soepel. Als ik het kalibernummer niet reeds weet kan ik er zelden iets bruikbaars op vinden.
Desondanks heb ik toch geprobeerd iets te vinden, maar ik kwam niks tegen wat leek op het uurwerkje met de eigenaardige inham boven in de radertrein brug van dit horloge.
Zoeken, zoeken, maar niks wat er op lijkt. Wat ook niet hielp is dat er over het merk Arsenal Ún over de fabrikant daarvan, Admes, vrijwel niets is terug te vinden. De Davoine catalogus zwijgt. Het grote web laat hier en daar wel wat verkoop aanbod van Arsenal en Admes horloges zien (NB voornamelijk uit Scandinavië) maar info over de geschiedenis of over de gebruikte uurwerken ho maar.
Gelukkig zijn wij, vintage verzamelaars hier op het HF, gezegend met een grootgrutter op het gebied van vintage horloges, met name uit de jaren â50 en â60 en veel niet zo bekende en /of obscure merken. Gelukkig laat hij daarvan ook regelmatig zien wat ie heeft verworven en plaatst hij daar ook af en toe een foto bij van het uurwerk wat er in zit. Ik bedoel natuurlijk gewaardeerd Forum lid @Macx
M.b.v. de zoekfunctie van HF en de input âArsenalâ kwam namelijk dit tevoorschijn:
Foto van Macx.
Bingo! Dank je wel Macx! Zo je je hoe nuttig het is om je vondsten en research te delen.
Het gaat hier dus om het mooie AS 1604 kaliber. De eerste foto van de pink page van Ranfft zet je daarbij op het verkeerde been, want de radertrein (in afb. 1)heeft een andere (rechte) brug.
Gelukkig liet Ranfft af en toe ook extra plaatjes zien van afwijkende varianten en zie aldus afbeelding 3: Alweer Bingo! Dat is um! Hoe leuk is dat, net als het exemplaar van Macx, heeft ook het Ranfft voorbeeld een Arsenal signatuur, net als mijn exemplaar. Mogelijk werd deze versie dus speciaal voor Arsenal / Admes gemaakt of kocht Admes ebauches (basisuurwerken /Rohwerke) in en modificeerden ze die zelf. Wat de reden of bedoeling is van dat inhammetje in de brug is mij overigens een raadsel. Ook voor Dugena (afbeelding 4 van Ranfft is dit uurwerk kennelijk geproduceerd. Met de datering door Ranfft â1955, Arsenalâ is het horloge tevens meteen goed gedateerd.
Een ander aardig detail is dat dit uurwerk ook weer een zogenaamd âWehrmachtwerkâ is. Een kaliber gebouwd met militaire specificaties. Omdat dit Arsenal horloge en gezien de bronnen van heer Macx ook zijn exemplaar, uit Zweden afkomstig is, evenals het grootste deel van het aanbod van dit merk op het grote web, doet zich de vraag voor wat die Zweden en Finnen toch hadden met al die Wehmachtswerke in hun horloges. Veel van de Zweedse en Finse horloges die ik in de loop van de laatste jaren heb verzameld hebben zoân militaire tikker. Ik ga er van uit dat een sterk kwaliteitsbewustzijn een belangrijke motivatie geweest is. Overigens, bij de wat meer âbudgetâ horloges van Noordse herkomst tref je opvallend vaak een premium (vergulde) versie aan van het bekende werkpaardje uit de ST 96 - familie werkpaardje. Ook dat kaliber is in zijn soort niet slecht, wat eenvoudiger en goedkoper, maar wel van goede kwaliteit.
Zie hieronder als voorbeeld een van mijn Finse Leijonaâs met een vlekkeloos ST 96 uurwerk. Verguld en Leijona gesigneerd.
Maar nu wordt het echt tijd voor wat plaatjes van het Arsenal horloge. Gefotografeerd nadat het uurwerkje uit de kast is geweest, de rommel intern en extern is verwijderd, o.a. met een grondige ultrasoon spoelbeurt van de kast, achter deksel en glas. Er is nog wat tijd besteed aan het oppoetsen van het verrassend krasvrije RVS kastje en het weer geheel helder polijsten van het verder nog in goede conditie verkerende glas. De mooie gravering op het achter deksel komt nu ook weer volledig tot zijn recht.
Aan de wijzerplaat hoefde ik niks te doen. Opvallend is het eigenaardige zwarte randje om de 12, de 3, de 6 en de 9 en het zwarte vlekje in het rondje van de 6 en de 9. Radium burn? Ik heb het lekker zo gelaten, dat geeft karakter en aan een - vermoedelijk - radium plaat moet je niet sleutelen.
De lume in de wijzers is ook nog 90% heel dat daar ga ik ook niet aan zitten. Het versleten bandje is vervangen door een nieuw exemplaar. Er bleek in de voorraad niet zo veel 18mm beschikbaar behalve een vanwege de rare kleur spotgoedkoop op de Rikketik aangeschaft kwalitatief heel mooi paars (!) ding. Maar, ach mooi paars is niet lelijk en eenmaal gemonteerd staat het bandje de Arsenal best mooi aan de pols. Het hoeft ook niet altijd zo ingetogen te zijn. Het horloge zelf is dat wel, dus een uitbundig kleurtje mag ook wel eens.
Lexaf is eindelijk uitgepraat⊠nu dan echt de fotoâs:
Naar links⊠Naar rechtsâŠ
Zo zie je Maar. Wat geluk, een beetje zoekwerk, een beetje poetsen.
One gets by with a little help from my friends on HF.
Een horloge dat zich aanvankelijk presenteerde als een wat mottig mysterieus puzzeltje kon zich uitvouwen en ontwikkelen tot een behoorlijk te documenteren beauty.
What would you think if I sang out of tune?
Would you stand up and walk out on me?
Lend me your ears and Iâll sing you a song
And Iâll try not to sing out of key
Oh, I get by with a little help from my friends
Mm, I get high with a little help from my friends
Mm, gonna try with a little help from my friends
Lieve HF vrienden en horloge liefhebbers, dit was het weer voor vandaag. Ik ga lekker een beetje op vakantie en mijn kleinzoon in ZĂŒrich (Swiss / Dutch made!) knuffelen.
Volgende maand misschien weer een nieuw avontuur.
Fijne zomer nog! Enjoy!
Groeten, Lex
deze dus!