Van mij zou je een post over een VULPEN kunnen verwachten, maar nee, in de titel staat geen teipvaut, het gaat om een VELPEN horloge.
De laatste door mij bezochte Rikketik beurs van begin deze maand oktober was mij zeer goed gezind, dat wil zeggen dat bij de 12 horloges waar ik ‘s middags mee thuis kwam er een paar best bijzondere exemplaren zaten. Eén daarvan is het Velpen horloge waar ik iets over wil delen.
De buit van de Rikketik beurs van oktober 2022.
Derde van links-boven is de Velpen die ik hier voorstel.
Zoals meestal wanneer ik enthousiast aan een horloge begin dat ik wil gaan opknappen, vergeet ik om foto’s te maken van het ding in de staat waarin ik haar aantrof. ‘Haar’, want het horloge is te klein voor een mannenpols volgens de huidige mode. Daarom duid ik haar verder hier maar aan als een meisje. Zelf zit ik niet zo met een 31,5 mm aan de pols, maar velen zullen deze maat zelfs voor een vrouwenpols tegenwoordig al gauw te klein vinden. Weer geen ‘ervoor’ foto’s dus, maar ook hier weer alleen plaatjes van het horloge in cosmetisch reeds opgeknapte toestand. Technisch, d.w.z. het binnenwerk en de functionaliteit valt er nog wel wat werk aan te doen maar daar kom ik later op terug.
Eerst maar eens een foto van Madame Velpen zoals ze er nu uitziet, na wat poets en polijstwerk. Een mooie vintage die naar mijn idee een chique struisvogelpoot bandje uit eigen atelier verdiende.
Behalve het opknappen van oude tijdlijkjes die ik op beurzen, marktjes en het internet opduikel, vind ik het ook leuk om met name de wat meer exotische en onbekende merken, die je vooral in allerlei grabbelbakken tegenkomt, te documenteren. Ik probeer te achterhalen waar het merk vandaan komt en wat de geschiedenis van zo’n merk is. Het zelfde geldt mutatis mutandis voor het binnenwerk, ook daar valt vaak wel wat research plezier aan te beleven.
Wat het merk van dit horloge betreft zijn we dan vrij snel uitgepraat. Over ‘Velpen’ is bijna ongeveer helendal welzotamelijk niets te vinden. Eén (1) referentie kwam ik op het grote WWW tegen, een vermelding van een ooit verkocht of geveild exemplaar bij Worthpoint. Een site waar ik overigens nooit zoveel wijzer van word, want bij Worthpoint willen ze graag dat je een betaald account aanmaakt als je de details en de verkoopsprijs wilt zien. Daar heb ik nou net geen zin in om voor zoiets ook nog eens te moeten betalen. Maar de vermelding in Worthpoint bewijst in elk geval dat het merk bestaat. En hoe! Het exemplaar dat op Worthpoint wordt getoond is bijna identiek aan het exemplaar dat ik uit een grabbelbak op de Rikketik scoorde.
[1940S GENTLEMANS SWISS MADE VINTAGE" VALPEN" 23 JEWELS BUMPER AUTOMATIC WATCH | #310588709 (worthpoint.com)]
(Erg nauwkeurig zijn ze niet in hun vermelding: VALPEN, moet zijn Velpen en gezien de uiterlijke overeenkomst van de horoges zal de inhoud ook geen bumper automaat zijn, de Felsa 690 is zeker geen bumper automaat).
Ik vond 4 foto’s op Worthpoint (sorry, scherper waren ze niet).
Die van mij ziet er zó uit, dus je kunt wel zeggen dat die twee horloges op elkaar lijken.
Verder is er, althans volgens mijn research, over Velpen niets te vinden. Nee, op Mikrolisk ook niet.
Heel anders is het gesteld met het binnenwerk, het motortje, het uurwerk, het kaliber.
Een Felsa 690 automaat. Allereerst over mijn exemplaar: ze loopt niet lekker. Een beetje, maar ze blijft steeds stil staan, met de hand opwinden lukt redelijk, maar de belangrijkste reden waarom ze niet wil werken is, behalve dat ze héél vuil is, dat er iets mis is met de automaat. De buitenrand van de rotor loopt vast op enkele plaatsen van het eronder liggende uurwerk en draait niet helemaal rond. Automatisch opwinden… Ho maar dus. Op de foto kun je behalve veel vuiligheid ook zien dat de rotor flink mishandeld is. Wat een krassen! Misschien is er iets beschadigd…
Om te zien of daar misschien wat aan te doen is ben ik eerst maar eens gaan zoeken naar gegevens van de Felsa 690. En wat blijkt: zo exotisch als het merk Velpen is, zo populair bleek het gebruik van dit uurwerk, dat volgens Dr. Ranfft al in 1942 in productie was bij heel veel, bepaald niet de minste Zwitserse horlogemerken.
Zie hieronder de opmerkingen van de wijze Herr Doktor op zijn site en enkele afbeeldingen van verschillende merkvarianten, met de merknaam van de horlogefabrikant op de rotor.
Als je op Google gaat zoeken op “Felsa 690” in afbeeldingen, kom je zomaar nog een hele rits andere beroemde fabrikanten tegen, die allemaal dit Felsa 690 Bidynator uurwerk hebben toegepast: Mira, Glycyne, Orloff, Cornavin Genève, Murial, Jovial, Eldor, Madison, Huguenin, Dugena, Ball, Breitling, Baume & Mercier… en zo gaat Google nog wel even door.
De gevonden merknamen geven in ieder geval duidelijk aan dat het hier niet om een kermishorloge gaat. Ik vermeld er nog één, omdat ook in mijn eigen collectie zich nog een horloge bevindt met dit kaliber: mijn Nicolet, die ik al weer een flinke tijd geleden (okt. 2020) mocht overnemen van forumlid @KaiseRRuby. Nog aardiger is dat toen hij het horloge nog zelf in zijn bezit had, hij dit al deelde in een mooie post van @anon4622228HF die in februari 2019 al eens een enthousiast verhaal presenteerde over zijn Huguenin horloge met dit uurwerk. Voor degenen die geïnteresseerd zijn in wat meer achtergronden van de Felsa 690 is het zinnig ook dit draadje te lezen. Ik hoef dan die info hier niet meer op te schrijven, want dat heeft Anon al voor me gedaan.
V.l.n.r. De Huguenin van Anon, de Nicolet van KaiseRRuby en de zelfde Nicolet maar nu inmiddels in mijn bezit.
En dan is er sinds kort dus deze wonderschone onbekende met de naam Velpen.
Een significant verschil tussen de Velpen en de beide hierboven getoonde horloges is de kastmaat. Van het Huguenin horloge weet ik dat niet precies, maar die zal aardig in de buurt komen van mijn Nicolet en die meet 37,5 mm, behoorlijk groot voor een horloge uit de jaren ’50! De Velpen daarentegen meet slechts 31,5mm, het Felsa 690 kaliber past maar net in de behuizing.
Er is nog een eigenaardigheid bij mijn Velpen/Felsa. Op veel van de merkvarianten staat de naam van horlogefabrikant op de rotor, zie de voorbeelden hierboven. Ook bij mijn op zich toch al vrijwel niet gedocumenteerde Velpen staat een merknaam op de rotor: W. LUGINBÜHL & CIE.
Van deze merknaam heb ik niets, maar dan ook helemaal nada en noppes kunnen vinden. Vreemd en de vraag wat de relatie is tussen Luginbühl en Velpen zal dan ook niet beantwoord worden.
Ik besluit mijn verhaal met de wens dat ik iemand ga vinden die genoeg verstand heeft van deze toch wel fraaie vroege automaatjes om dit mooie kleine horloge weer technisch helemaal in orde te krijgen. Dat wil dus zeggen: goed lopend, met een werkende automaat. Gezien het feit dat er zo veel merken zijn waarin dit kaliber is gebruikt gedurende een vrij groot aantal jaren, ik schat zo tussen 1942 en eind jaren ’50, heb ik er goede hoop op dat eventuele benodigde vervangende onderdelen nog wel te vinden zijn, mogelijk in een -werkende- donor. Waarbij het dan mooi zou zijn als de rotor met de exotische merknaam behouden zou kunnen blijven.
Ondanks het feit dat Madame Velpen in haar huidige staat behalve mooi ook gehandicapt is, mag ze toch in de collectie blijven en haar beauty tonen, samen met de andere dames en heren uit de jaren ’40 en ’50, een periode waarin zo veel prachtige horloges zijn gemaakt.
Ter afsluiting, zoals bij mij gebruikelijk, nog enkele plaatjes. Beide horloges aan de pols en een opname waaruit het verschil in maatvoering duidelijk is: Links de kleine 31,5 mm gender fluïde Velpen dame of misschien toch een heer en rechts Nicolet, die ironisch genoeg een meisjesnaam heeft maar toch met zijn 37,5 cm duidelijk, ook heden ten dage, een herenhorloge is.
Ik hoop dat ik jullie, lieve HF lezertjes, weer een plezier heb kunnen doen met dit verhaal. Tot een volgend avontuur!
Groeten,
Lex
).