Olie verversen

Algemene Horlogepraat
1

Klaar voor de start.

Kleren uit.

Hier was ik even onder de indruk. Eterna ontleent haar bestaansrecht en logo aan dit lager, bij de gemiddelde ETA zit ie er standaard in.

Deze dubbele vrijloop maakt mogelijk dat de hoofdveer wordt ‘opgeladen’ in beide draairichtingen, CW en CCW, van de rotor.

In de ene vrijloop zijn de ‘clicks’ voorzien van steenlagers, in de andere vrijloop niet. Een steenlager op deze clicks lijkt mij hoe dan ook niet nodig, maar op de een wel en de ander niet lijkt onlogisch (wellicht weet iemand op dit forum waarom dit zo is gedaan).

Volgens de verkoper, Otto Frei (http://www.ofrei.com), een chronometer balans. Het implussteentje, misschien wel de belangrijkste jewel van allemaal, is duidelijk zichtbaar.

Hier ging het mis met de scherptediepte. Omdat ik deze uit de hand heb genomen kon ik geen lange sluitertijd en dus geen kleine diafragma opening gebuiken. Anker en ankerrad zijn goed zichtbaar, de vork aan het proximale uiteinde van het anker minder.

Alles gegroepeerd naar functie in de mandjes. Moet je de balans meewassen? Meningen lopen uiteen.

Een oud beestje, ooit op de kop getikt voor 50 euro. Een meneer in een gigavilla op de Appololaan in Amsterdam (je weet wel, waar al die vastgoedhandelaren worden neergeknald, meestal rond lunchtijd) had 'm op zolder staan en was aan het opruimen via Marktplaats. Gets the job done though.

De “power plant” heb ik niet meegewassen. Om dat goed te doen moet de veer eruit en de veer er weer in krijgen zonder meer kwaad dan goed te doen is mij nog niet gelukt.

Tijd voor verse olie. Mijns inziens zijn er eigenlijk maar twee belangrijke regels: 1) hoe minder hoe beter, 2) hoe hoger het koppel (“torgue”) (alternatief: hoe lager de snelheid), hoe dikker de olie, dus D5 bij de veerton, 9010 bij het ankerrad en 9020 ertussen. In onderstaande foto zijn de veerton en de “wheel train” weer teruggeplaatst en geolied.

Hier inmiddels de brug voor de automaat teruggeplaatst.

Hier de wijzerbladzijde. Ook de “keyless works” terug. Lastig om dat goed te krijgen. Het ontwerp is geniaal, maar als je teveel kracht uitoefent en een van de vele onderdeeltjes een beetje verbuigt ben je het haasje. Probeer dan maar eens te vinden wat je verbogen hebt en hoe ver je het moet terugbuigen (hondersten van een millimeter).

Too be continued …

2

:~
Stef

3

Beste Rainer,

Toch wel een beetje ontsierend hoor, die Dell op de achtergrond, maar wel leuk om te zien dat die oude Brenray-schoonmaakmachine nog altijd dienst doet (zelf heb ik een donkerblauw exemplaar). Pas wel op die oude elektrotechniek!

Over de extra stenen kan ik kort zijn: alweer een methode om het aantal lagerstenen op te voeren, al zijn deze robijntjes niet helemaal functieloos.
Die gangregelaar is een gewone, moderne driespaaks Glucydur-balans uit berryliumbrons zoals die in vrijwel alle moderne uurwerken wordt aangetroffen, dus ook in horloges die terecht de naam ‘chronometer’ mogen voeren.
Een veerton met veer mag nooit het schoonmaakbad in (!) en een moderne, onbreekbare veer verwijderen is ook met het juiste gereedschap onverstandig, maar het is wel wenselijk het deksel en de tonas te verwijderen om de lagers te kunnen schoonmaken!
Voor de dikke oliën uit de D-serie is inmiddels (eindelijk) een synthetisch alternatief voorhanden met de naam Moebius Synth-HP (voor D5 is dat type 1300).

De foto’s tonen een goed voorbeeld van een degelijke werkplaats met zo ongeveer het minimum aan gereedschap dat nodig is voor een eenvoudige revisie. Complimenten!

Hartelijke groeten,
Robbert

4

Mooie reportage, bedankt voor het plaatsen!

5

Heel leuk om te zien. Die foto’s geven een goed beeld hoe het in elkaar steekt en welke gereedschappen je nodig hebt.

6

Super! :smiley:

7

Precisieman Schreef:

Beste Rainer,

Toch wel een beetje ontsierend hoor, die Dell op
de achtergrond, maar wel leuk om te zien dat die
oude Brenray-schoonmaakmachine nog altijd dienst
doet (zelf heb ik een donkerblauw exemplaar). Pas
wel op die oude elektrotechniek!

Over de extra stenen kan ik kort zijn: alweer een
methode om het aantal lagerstenen op te voeren, al
zijn deze robijntjes niet helemaal functieloos.
Die gangregelaar is een gewone, moderne driespaaks
Glucydur-balans uit berryliumbrons zoals die in
vrijwel alle moderne uurwerken wordt aangetroffen,
dus ook in horloges die terecht de naam
’chronometer’ mogen voeren.
Een veerton met veer mag nooit het schoonmaakbad
in (!) en een moderne, onbreekbare veer
verwijderen is ook met het juiste gereedschap
onverstandig, maar het is wel wenselijk het deksel
en de tonas te verwijderen om de lagers te kunnen
schoonmaken!
Voor de dikke oliën uit de D-serie is inmiddels
(eindelijk) een synthetisch alternatief voorhanden
met de naam Moebius Synth-HP (voor D5 is dat type
1300).

De foto’s tonen een goed voorbeeld van een
degelijke werkplaats met zo ongeveer het minimum
aan gereedschap dat nodig is voor een eenvoudige
revisie. Complimenten!

Hartelijke groeten,
Robbert

Beste Robbert,

die Dell is zeven jaar oud, een echte klassieker dus! :wink:

Dank je voor de tips en de informatie. Het schoonmaakapparaat wordt idd beangstigend warm. Heb overwogen om een nieuwere te kopen, maar gebruik 'm eigenlijk te weinig (en weet ook niet waar ik voor een redelijke prijs een nieuwere kan vinden). Bovendien weet ik nog steeds niet wat nu beter is, dit of ultrasoon.

Is synthetische olie idd zoveel beter? En hoe lang kun je olie eigenlijk bewaren? Mijn D5 is al een jaar of vijf oud (een flesje bevat genoed voor ik denk wel 500 horloges dus het gaat niet snel).

Rainer

8

Beste Rainer,

Geintje natuurlijk over die Dell-apparatuur, maar ik ben nu eenmaal geen fan van het PC/Windows-platform.

Het probleem met de Brenray is het feit dat die verouderde elektrotechniek vandaag de dag nooit en te nimmer door een instituut als het KEMA zou worden goedgekeurd. De isolatie van de kabels, vooral die naar het verwarmingselement m.b.v. stenen kralen (zijn ze er allemaal nog en vooral: zijn ze heel?) en de enorme weerstand onder de regelknop voor de centrifuge smeken als het ware om vervanging en dat is eigenlijk een must voordat de steker in de wandcontactdoos wordt gestoken. Schoonmaken met behulp van deze machine is zeker niet slecht: een ultrason kan grote schade veroorzaken, zeker wanneer onderdelen te lang worden blootgesteld aan de trillingen.

De olie uit de serie D op basis van gestabiliseerde dierlijke vetten onder toevoeging van organische molybdeendisulfide, was tot voorkort het enige alternatief voor zwaar belaste lagers. Nu is er eindelijk de synthetische vervanging die, mits niet blootgesteld aan licht en schadelijke chemicaliën (daarom zijn die glazen achterdeksels geen goed idee!), niet snel veroudert en zeker niet verharst. Over de houdbaarheid van olie is nauwelijks goede informatie te vinden. Ik houd voor mezelf maximaal 3 jaar aan en het is daarom een goed idee de kleinst mogelijke hoeveelheden aan te schaffen. Te allen tijde brandschone staafjes gebruiken om de olie uit te nemen, koel en vooral donker bewaren en let bij de 941(5) (ik neem aan dat ook die olie voorradig is), 9010 en 9020 vooral op verkleuring; ik vermoed dat dit ook een herkenbaar verouderingssignaal is voor Synh-HP!

Hartelijke groeten,
Robbert

9

Dit is een toekomst droom:D Geweldig!

10

Mooie reportage mijn coplimenten(tu)

gr Pieter

11

Dàt zou ik nou met mijn klokjes ook graag eens doen.
Met verbrandingsmotoren kan ik het wel, maar met een horloge weet ik nog niet eens waar ik zou moeten beginnen.
Deze rapportage helpt me zeker een stukje op weg.
Bedankt.

12

Dank je voor dit verhaal en de mooie foto’s (tu)

Groeten,

Martin

13

tjvreeken Schreef:

Dit is een toekomst droom:D Geweldig!

Mijn beste,

[b]Dromen doen we allemaal,
onze gedachten gaan dan aan de haal.
Dromen doen we onbewust,
in onze slaap; in onze diepe rust.

In dromen kun je alles:
onder water leven of vliegen.
In dromen doe je alles:
de waarheid spreken of liegen.

Dromen kunnen zich ook herhalen,
ze duiden ons op ware verhalen.
Dromen kunnen ons dan helpen dingen te verwerken,
wat we in ons leven bemerken.

Dromen doen we ons leven lang,
dit gaat zijn eigen gang.
Dus ik ga vanavond maar vroeg onder de wol,
en ga dan dromen over “Coenraad de horlogemaker”. LOL[/b]:D:D:D

Coenraad

Orologio Signaturis Temporis.:wink:

14

Groots Coenraad(tu)

Bij deze nomineer ik je officieël tot “Dichter des Forums”
.
.
.
.
…héél lang applaus!
.
.
.
.
…nog meer applaus!!
.
.
.
.
…staande ovatie!!!

15

Ben benieuwd naar het vervolg, ik ben erg onder de indruk!

16

Mooi reportage en mooie foto’s. Nu op het vervolg wachten…

En heb je een timer op je bureau? Is dat een PC variant?

Groet,
Alex

17

Marconi-A Schreef:

Mooi reportage en mooie foto’s. Nu op het vervolg
wachten…

En heb je een timer op je bureau? Is dat een PC
variant?

Groet,
Alex

Idd een PC variant, http://www.waschke-bochum.de/index_en.html, aangevuld met een Witschi microphone.

Werkt prima.

18

Aha, dank je wel, dat is een mooi ding.

Groet,
Alex

19

mooie serie, prachtige foto’s.

ik had gehoopt tot in detail te zien hoe je precies de stenen/tappen olie geeft.
ik ga binnenkort ook aan zo’n klus beginnen, en ik weet niet hoe ik de hoeveelheid moet controleren met de handmatige oliegevers.
iemand een goede instructie/detailfoto-video misschien?

bedankt!

20

Beste Stony,

Over het onderwerp oliegeven zijn complete boeken geschreven, maar altijd geldt: zo weinig mogelijk, zoveel als nodig en geen lager dat olie behoeft vergeten!

Oliegeven doet men met de loep op het oog, men neme een kleine, brandschone oliegever, doopt de afgeplatte punt voor ongeveer een kwart in de al even schone en juiste olie en plaatst dit puntje olie tussen de as en de steen.
De ankeras mag, zeker bij polshorlogecalibers, absoluut niet gesmeerd worden! De ankerstenen smeert men met speciale olie van het type Moebius 941 of (bij sneltikkende calibers boven 21.600 tikken per uur) 9415 op het glijvlak, en wel uitsluitend op de uitgangsklauw en eveneens met beleid; het is het beste dat tijdens het lopen te doen.

Schokbeveiligingen moeten eerst zéér zorgvuldig schoongemaakt worden. Op de deksteen wordt op de platte zijde, precies in het midden een klein druppeltje olie aangebracht, waarna de châton met de bolle gatsteen op de deksteen wordt geplaatst. Als het goed is blijft de deksteen ‘kleven’ (capillair effect). Er mag nooit olie op de rand van de deksteen komen, want in dat geval trekt de olie weg van het lager en werkt de schokbeveiliging niet meer!

Het smeren van met name kalenderwerken en de asjes van wisselrad en tussenraderen is een hachelijke zaak, omdat olie altijd daar heenloopt waar je die niet wilt hebben. Het criterium is ook daar: absoluut minimaal!
De opwinddelen liever niet smeren met olie, want die kruipt gegarandeerd tussen de bruggen/kloven en de platine. Daarvoor liever dik vet gebruiken. En vergeet nooit de slipkoppeling van het wijzerwerk te smeren met dikke olie of dun speciaalvet!

Moderne veren liever niet smeren en al helemaal niet uit de ton halen; deze zijn zelfsmerend en ‘gewone’ olie zorgt al snel voor verkleving en kan zelfs tot breuk leiden. Wel de lagers van de ton en de as schoonmaken en smeren!

Op het internet zijn, bijvoorbeeld op de ETA-site, vele olieschema’s te vinden, maar oliegeven blijft een kwestie van ervaring en beleid.
Ik zie helaas maar al te vaak enorme slijtage door oliegebrek dan wel de toepassing van onjuiste olie of volkomen vastgelopen uurwerken met een hoeveelheid olie waarmee je zo ongeveer 100 horloges kunt smeren.

Succes gewenst,
Robbert