Beste forumleden,
Het laatste revisie-verslag was alweer een tijdje geleden. Het leek me echter leuk om weer eens wat vanachter de werkbank te delen. Vergeef me dat het niet zo’n uitgebreid verslag is als het Rolex verslag enige tijd geleden, maar er zijn zowieso nog wat leuke andere verslagen onderweg 
Enkele maanden geleden werden een tweetal zakhorloges door @pw1979 op het forum geplaatst. De zakhorloge waren uit erfenis in zijn vaders bezit gekomen en via PB gaf ik aan wel interesse te hebben mocht zijn vader ooit besluiten ze toch weg te doen. Begin deze week kreeg ik bericht dat hij hem wel wilde komen verkopen, dus zodoende maakten we een afspraak. Het horloge bleek na inspectie in mooie staat (enkel de kroon was een keer eerder vervangen en er is een datum op zowel het achterdeksel als het binnendeksel gegraveerd). We kwamen vrij vlot een prijs overeen en zo wisselde het horloge van eigenaar.
Nu kon de pret beginnen, het klaarmaken van het horloge voor het toekomstige draagplezier.
Het horloge is kwestie is een IWC gemaakt in het jaar 1928. Het uurwerk is IWC caliber 73, een werkelijkwaar schitterend gebouwd uurwerk met een hoog afwerkingsniveau. De kast is gemaakt van 14 karaats geelgoud.
De stift en kastschroeven worden verwijderd.
Helaas bleek niet alleen de kroon maar ook de stift vervangen. Echter niet door de juiste stift, maar door een op maat “geknutselde” niet passende stift met de verkeerd vorm. Gelukkig was de platine zelf niet beschadigd door deze verkeerde stift. Mijn “huisleverancier” (VOF van de Gevel) had gelukkig een stift voorradig dus deze viel al snel op de deurmat.
Vervolgens word het uurwerk uit de kast gehaald en de onderdelen voor de minuterie verwijderd (voor het opwinden en verzetten van de tijd)
Vervolgens wordt de rest van het uurwerk gedemonteerd, te beginnen met de balans.
Bij de meeste IWC zakhorloges zijn zowel het palrad als het kroonrad (beide voor het opwinden van de veer) vastgezet met een drietal schroeven. Door de speciale opbouw van dit gedeelte van het uurwerk is het beter bestand tegen de grote kracht die erop komt en wordt slijtage op de lange termijn verminderd. IWC wilde duidelijk goede horloges maken die lang meegaan.
Het uurwerk volledig gedemonteerd, enkel de balanskloof en veerton moeten nog gedemonteerd worden.
Vervolgens volgt het schoonmaken van alle onderdelen en het controleren op slijtage. Hiervoor gebruik ik Rodico (speciale kneedgum) en penhout (speciaal hout waar je een scherp puntje aan kan snijden). Het is misschien wat overdreven, maar ik geef er de voorkeur aan ieder onderdeel handmatig te ontdoen van oude smeermiddelen, zodat ze straks brandschoon uit het schoonmaakapparaat komen.
En na het schoonmaken, geen spoortje slijtage te zien.
De schroeven rol ik ook een voor een door een stukje Rodico, om deze helemaal schoon te maken.
Leuk details is overigens het originele glas. Bij deze wat latere zakhorloges (jaren 30-40 is voor zakhorloges aan de late kant) is het originele glas vaak mooi vlak en is de daardoor heen scherpe rand tussen kast en glas.
Overigens vind ik dat een erg leuk detail. Als je zakhorloges draagt (wat ik de helft van de tijd doe) dan merk je hoe leuk het is om op een verloren moment het zakhorloge voor je vingers te laten glijden. De ronde en vloeiende vorm is daarvoor des te prettiger.
Overigens zegt de beroemde horlogemaker George Daniëls hier het volgende over.
Na een tripje door de schoonmaakmachine zijn alle onderdelen brandschoon en klaar voor montage.
Als eerste wordt de veerton gemonteerd. Ik heb de veer vervangen omdat deze oude horloge vaak een oude blauwstalen veer hebben die weinig kracht meer heeft. Een moderne S-veer levert meer kracht en zorgt voor betere prestaties.
Vervolgens slaan we even een paar stappen over. Hier is de balans reeds gemonteerd om te testen of deze goed slingert en spiraalveer mooi “ademt” tijdens het slingeren. Daarnaast zijn de tandwielen reeds gemonteerd.
Vervolgens wordt de veertonbrug voorbereid.
Allereerst wordt de onderzijde van het tweedelige kroonrad geplaatst. Het witte vet is Molykote DX, een pasta achtig vet wat uitermate geschikt is voor het smeren van metaal op metaal wrijving in uurwerken. Op het vierkant gedeelte komt het kroonrad.
Hier hetzelfde onderdeel; vanaf de onderkant gezien. De twee losse tandwielen welke op elkaar worden gemonteerd in de kloof, zorgen voor een vrij goed tegen slijtage bestendige constructie.
Het kroonrad, gemonteerd op het onderste tandrad met drie schroeven.
De pal wordt gemonteerd. Eveneens een andere constructie dan gebruikelijk en ook weer zeer doordacht als het gaat om bestendigheid tegen slijtage. Daarnaast ook veel mooier vormgegeven dan normaal. Let op de schuine anglage van alle onderdelen en black polish van de bovenzijde. Allemaal tekenen van hoogwaardige afwerking.
Het veertje van de pal wordt ook gemonteerd en de veertonbrug is daarmee klaar om gemonteerd te worden op het uurwerk.
Dan slaan we weer even een paar stappen over waar ik helaas geen foto’s van heb. Tijdens het monteren van de minuterie brak een schroefkop deels af. Gebeurt soms eenmaal bij oudere horloges, dat een schroefkop afbreekt. Gelukkig kon ik met het restant van de kop de schroef eruit draaien en een vervangende schroef zoeken.
Gelukkig heb ik aardig was doosjes met schroeven op voorraad, dus een vervangende schroef was redelijk vlot gevonden.
De nieuwe schroef in het uurwerk (het is de bovenste).
Vervolgens nog even een nieuw folietje voor het urenrad uitzoeken.
Dit geplooide metalen folietje zorgt ervoor dat de tandwielen onder de wijzerplaat weggedrukt worden van de wijzerplaat en er dus niet tegenaan draaien. Simpel en doeltreffend; en aanwezig in 99% van de horloges.
Meestal zit de wijzerplaat vast hamer schroefjes welke tegen de pootjes aangedraaid worden. De meeste IWC zakhorloge hebben echter een speciaal systeem met een veertje, waar de pootjes in gedrukt worden.
Door de conische vorm van de pootjes worden deze op hun plek gehouden door de veertjes.
Tot slot volgt het op maat maken van de nieuwe stift. Als eerste wordt de stift op de juiste lengte geknipt.
Vervolgens wordt hij nauwkeurig op lengte geslepen met een slijpsteentje en wordt tot slot het puntje schuin geslepen zodat de kroon er straks soepel op draait.
De stift heeft een afwijkend schroefdraad. De spoed is veel smaller dan de moderne kronen, en daarnaast was het gat te klein. Om dit op te lossen heb ik de binnenzijde geboord met een boortje van 0,8mm, terwijl de schroefdraad 0,9mm is. Hierdoor is er net genoeg ruimte voor de stift om een nieuwe draad te vormen binnenin de kroon als deze er voor het eerst in wordt gedraaid.
De nieuwe kroon en stift, geplaatst in het horloge. Hoeveel ik het liefst een originele kroon heb, is het een waardige vervangen en past deze prima op het horloge.
Het eindresultaat! Klaar voor vele jaren draagplezier.
Leuk details is het originele doosje, van Bonebakker te Amsterdam.
Helaas wel wat versleten, maar aangezien het leer is toch even mooie opgepoetst met wat poets met bijenwas.
Bij het horloge zat ook de originele 14 karaats gouden ketting. Aangezien deze ketting zeer dun en elegant is ben ik hier erg blij mee, als afwisseling voor mijn toch wel vrij stevige zilveren Engelse ketting.
Overigens heb ik wel een 7-tal schakels uit de ketting gehaald. Oudere kettingen zijn vaak vrij lang en dat vind ik zelf zeer onprettig. Je hebt dan veel eerder het risico dat je ergens achter blijft haken en daarna vind ik het in de weg hangen.
Het resultaat, meteen maar begonnen met dragen!
Bedankt voor het lezen, ik hoop dat jullie het leuk vinden. Eventuele vragen zal ik proberen te beantwoorden en ik zie uit naar jullie reacties!
Met vriendelijke groet,
Koen
