Laatst had @JimSoul op marktplaats een zeldzame Tissot Camping gespot; een van de eerste Tissot’s met een waterdichte kast.
Dit horloge stond op de wishlist van een bekende Tissot verzamelaar waar we regelmatig contact mee hebben. Het horloge was echter niet in werkende staat door een gebroken tap van het ankerrad. Onderdelen van het Tissot 21.7 kaliber dat er in zit zijn echter nogal schaars dus even ergens aankloppen voor reparatie is lastig.
Maar je raadt het al, geheel toevallig heb ik die onderdelen wel in huis 
Dus heb ik me laten verleiden om dit horloge aan te pakken. Geheel tegen mijn gewoonte in, want ik repareer normaal geen horloges met radium 
Dus ligt een dag later dit gebakje voor me:
Eerste plan is om zonder het uurwerk uit de kast te halen even het ankerrad te swappen, maar ik spot gelijk al een verfrommelde balansspiraal en een doorslippende opwindveer, dus dat gaat hem niet worden, het uurwerk moet volledig uit elkaar.
Omdat ik geen radium om m’n bureau wil wacht ik even een mooie dag af en demonteer buiten op de tuintafel de radium delen en berg die luchtdicht op en plons het complete uurwerk in een bakje wasbenzine om eventuele radiumdeeltjes uit het uurwerk te spoelen.
Vanuit het bakje wasbenzine demonteer ik het uurwerk (even geen foto’s van).
Eerste probleem om aan te pakken is de balansspiraal; die ziet er namelijk zo uit 
Om daar iets mee te kunnen moet die uiteraard van de balans af:
Hij blijkt niet alleen verbogen te zijn, hij zit zelfs in de knoop. Je ziet dat ergens halverwege de windingen over elkaar heen lopen 
Om die knoop eruit te krijgen moet die eerst naar de buitenzijde, dus voorzichtig de knoop naar buiten schuiven:
Dan kan ik de voorlaatste winding over de pitonpen heen tillen en het uiteinde erdoor trekken. Gelijk even de ergste knikken eruit gehaald:
Dan passen op de balanskloof om te zien of hij mooi centrisch zit:
Niet zo heel verkeerd
Vervolgens nog het lastigste: vlak maken van de spiraal. De buitenste windingen liepen wat omhoog. Om dat goed te krijgen moet je de spiraal “twisten” op de plaatsen waar hij uit het vlak gaat. Da’s een behoorlijk gepiel omdat je de spiraal dan met twee pincetten moet vastpakken en die dan ten opzichte van elkaar draaien. Als je dan even een ongecontroleerde beweging maakt heb je die hele spiraal in puin. Na een kwartiertje vogelen is hij redelijk vlak:
Ook even controleren of het balanswiel zelf goed vlak is en een nette hoogtelucht heeft; je weet bij die oude dingen nooit wat er allemaal gebeurd is. Maar het balanswiel ziet er goed uit:
Spiraal weer op het balanswiel en de balans is klaar:
Nu verder met de radertrein. Zoals je ziet zitten de chatons op nogal verschillende hoogte in de raderkloof. Bij het controleren van de hoogtelucht (verticale speling) op de raderen blijkt dat ook niet te kloppen. Het ankerrad zit volledig klem, en het seconderad heeft veel te veel speling.
Die moeten dus even naar de juiste positie terug:
Verder zijn in de platine 3 lagerstenen beschadigd, dus die zet ik over uit een donorwerk:
Nu de grootste problemen opgelost zijn kan de boel in de schoonmaakmachine:
Klaar voor de montage:
Beginnen met de radertrein; inclusief vervangend ankerrad:
Tappen olie geven:
Opwind- en wijzerverzetsysteem:
Plaatsen en smeren van het anker (uit hetzelfde donorwerk; anker en ankerrad zijn op elkaar afgestemd, zeker bij zulke oude uurwerken):
Veer in de ton. De veer die erin zat was veel te smal dus die gaan we niet gebruiken. Kiezen van de juiste veer bij deze oude uurwerken is lastig. Een moderne veer met dezelfde afmetingen als de originele veer geeft meestal een veel te hoge amplitude met prellen tot gevolg. Ik pak dus een enigszins bruikbare veer uit de voorraad en probeer op basis van de amplitude in te schatten wat ik nodig zal hebben en bestel dan pas een nieuwe veer.
Oliebelletje in het balanslager:
En hij loopt weer: 
Amplitude fluctueert ongeveer tussen 230 en 260 (lift angle is een gok, werkelijke waarde is niet te vinden voor dit uurwerk). Dus er mag een maatje dikkere veer in.
Nieuwe veer binnen en gemonteerd; is kantje boord. Dit is al een maatje dunner dan de originele veer, maar nog een knap hoge amplitude. Maar hij prellt niet, dus ik laat het zo.
Wat ik niet zo kan laten is het gedrag met de wijzerplaat naar beneden. Wijzerplaat omhoog is perfect, wijzerplaat naar beneden is een puinhoop:
Oftewel, iets veroorzaakt ergens wrijving, maar wat? Dit kost me echt een paar avonden kijken, puzzelen en proberen. Uiteindelijk kom ik erachter dat de tweede winding van de spiraal net tegen het puntje van het kompas aan tikt. Ik trek de pitonpen een fractie omhoog in de houder en het probleem is opgelost:
Face up:
Face down:
In tussentijd even verder met de kast. Glas is enorm bekrast, dus daar moet wat aan gebeuren.
Vanwege de diepe krassen begin ik met P320; hier duidelijk te zien dat ik nog niet diep genoeg ben:
Nu wel:
Steeds een fijnere korrel; bij switch van korrelgrootte wijzig ik de schuurrichting, zo kun je goed zien of je de schuurkrassen van de grovere korrel helemaal weg hebt:
En tot slot polish:
De boel weer in elkaar; omdat ik zo min mogelijk met de radium te maken wil hebben test en corrigeer ik de timing eerst een weekje op de pols met een tijdelijke wijzerplaat en wijzers:
Ik probeer altijd bij een normale dag dragen een aantal seconden in de plus te komen. 's nachts ligt het ongeveer 8 uur met de wijzerplaat omhoog en loopt het harder. Vervolgens 16 uur om de pols raakt het weer wat tijd kwijt. Samen moet dit boven 0 komen.
Uiteindelijk kom ik uit bij +16 in een nacht en -8 om de pols; samen +8 in een etmaal. Volgens mij niet zo slecht voor een horloge van ruim 80 jaar oud
Uiteraard is het resultaat dus afhankelijk van hoeveel uur per dag je het draagt, en in welke stand je hem 's nachts neerlegt.
Nu de boel afgeregeld is kunnen de radium plaat en wijzers erin. Weer even een mooie dag afgewacht en een werkplek gemaakt op de tuintafel. Helaas blijkt dat de wijzers serieus tegen het glas aan lopen; er moet dus aan gebogen. Dat is eigenlijk wel het laatste waar ik op zit te wachten, buigen aan wijzers met 80 jaar oud radium lume
Helaas gaat dat inderdaad niet zonder verlies van wat lume. De minutenwijzer miste al het nodige, maar er breken nog een aantal stukjes uit, en ook de urenwijzer verliest een stukje.
De buren moeten zich wel afgevraagd hebben wat ik aan het doen was en waarom daarbij zoveel lelijke woorden gespuid werden 
Maar goed, het eindresultaat is wat mij betreft toch niet heel verkeerd; weer een Tissootje van de ondergang gered:
Nog even een weekje om de pols gehad voordat het op reis mocht:
Allemaal bedankt voor kijken; en mocht je nou denken, ik heb nog een oud Tissootje met radium liggen… lekker laten liggen dan, ik begin er niet weer aan 
) die je van de ondergang kunt redden 
