Vanmorgen een leuke Tissot Antimagnetique binnengekregen. Het horloge is nog in een prima staat met mooie egale patina en alles origineel. Het heeft alleen een basic servicebeurt nodig, omdat de amplitude wat laag is met 190 graden. Het loopt wel mooi constant en met een lage beat error dus niets aan de hand.
Maar de balans heeft een Shock Resist anit-schok mechanisme en die ben ik nog niet eerder tegengekomen. Hoe smeer je de deksteen het best na de servicebeurt?
Klopt wat je zegt voor wat betreft de wijzerplaat zijde. Je bedoelt dus de balans ondersteboven op de balanskloof neerleggen, balanswiel vasthouden met een pincet en dan smeren?
Ja ok, geen probleem. Bij de wat meer gangbare systemen zoals Incabloc en Kif haal je steen eruit dus ik vroeg me af of er een trucje was om de Shock Resist los te halen.
Ik heb het wat beter bestudeerd en je kan het ook anders doen. Als je de onderkant van de balanskloof bekijkt, zie je twee schroefjes. Als je die uitneemt kan je het panvormige plaatje en de deksteen eraf nemen en smeren.
Wel wat lastig om weer ondersteboven terug te plaatsen, maar het kan. Het resultaat van het smeren zal beter zijn, maar of het de moeite waard is, weet ik nog niet.
in principe doe je het reinigen en smeren precies hetzelfde als een oud systeem zonder shock beveiliging: je neemt de balans van de kloof af (schroefje van de piton los, het “slotje” op het kompas een kwart slag draaien, balans afnemen), je draait de schroefjes van de “deksteenhouder” los en neemt deze eraf, let wel op het lagersteentje (gevat in een soort rond spiraalvormig veertje) zit los met eventueel nog een ringetje erboven; laat niks eruit vallen!
Reinig de delen, geef olie op de deksteen en monteer de delen weer.
Zoals bij elke shock-beveiliging is het olie geven van “onderaf” met een normale oliegever door het gat nogal zinloos en zelfs slecht voor de prestaties, op deze manier olien kan je enkel doen met een “automatische oliegever” (Bergeon 2718-1A); maar voor het reinigen is het sowiezo onontkoombaar om het geheel te demonteren.
Voor het losnemen (en weer monteren) van de balans en de deksteen is het handig (vind ik tenminste) om de kloof even op een klein plankje te leggen en de kloof met de wijsvinger vast te houden, je kan nu makkelijk draaien om de schroefjes en het slotje te lossen, je kunt goed druk op de schroevendraaier zetten (vaak nodig!) de losse delen blijven na het losdraaien op het houten blokje liggen…
ja, dat is eigenlijk standaard bij oude uurwerken, anders kun je ook niet de balans en de lagersteentjes in de kloof reinigen; bovendien: hoe wil je de balanstappen controleren als je de balans niet demonteert??
.
De balans laten zitten en dan reinigen kan enkel met een systeem als incabloc.
Het afnemen van de balans is echt heel simpel, probeer in hemelsnaam niet om de schroefjes van de shock-resist los te draaien met de balans gemonteerd!
Om het wat duidelijker te maken heb ik even gauw wat fotootjes gemaakt met een balans van een zakhorloge:
Kloof met balans afgenomen en op het houten balkje gelegd, draai het schroefje van de piton los:
Draai vervolgens het “slotje” op het kompas (waar de spiraal doorheen loopt) open; het slotje heeft een schroefgleuf, daar zet je een goed passende schroevendraaier in en draai een kwart slag.
NB: Om het slotje duidelijk op de foto’s te krijgen heb ik even de piton al uit de kloof gedrukt, maar dit kan je natuurlijk ook pas na het openen van het slotje doen als je de balans afneemt:
Nu kan je zonder gevaar de schroefjes losdraaien, en alle delen apart netjes schoonmaken en olien; de balans kan nu ook simpelweg even in de one-dip vloeistof om de spiraal netjes schoon te maken…
Super uitleg Paul, dank je wel. Nu nog terug monteren
Kan je dezelfde piton weer hergebruiken of moet je een nieuwe gebruiken?
Hoe zorg je dat de spiraalveer op precies dezelfde afstand wordt gemonteerd? Anders krijg je behoorlijke verschillen in de rate van het werkje.
-edit- eerst maar eens oefenen op een sloopuurwerk. Zonde om eventueel zo’n mooie Tissot te verrampeneren.
de “piton” (geen idee of dat de officiele benaming is…) is een messing pennetje, en zit gewoon vast op de spiraal, dat haal je niet los, je veranderd dus niks aan de basisafstelling:
Bedankt dat je de moeite neemt het uit te leggen. Het klinkt inderdaad niet zo ingewikkeld en met de plaatjes erbij al helemaal niet. Maar al het begin is moeilijk en ik heb het nog nooit gedaan. Eerst maar eens oefenen en een beetje in de vingers krijgen. Komt goed en natuurlijk laat ik het resultaat zien
Ook namens mij Paul, hartelijk dank!.. mooie duidelijke uitleg… ik heb mezelf ook nog nooit gewaagd aan het afnemen van de balans met Spiraalveer… maar als je eens gezien hebt hoe dat moet… dan is het niet zo “eng” meer…
Ik denk als gereedschapmaker meteen weer even een stapje verder… als je nou een “klemvingertje” op dat houten blokje maakt, dan kun je de balanskloof daarop vastklemmen…en heb je 2 handen vrij om eraan te werken… misschien overbodige luxe… maar ach… 't bedenken van dergelijke hulpjes… da’s mij vak…
Als kleine aanvulling…Zet het schroefje van de piton heel losjes vast. Pas nadat je de balans terug geplaatst hebt op de platine en gekontrolleerd hebt of de spiraal mooi horizontaal ligt kun je hem definitief vastzetten. Als je namelijk de piton te diep of ondiep zet kan het zijn dat de spiraal de onderkant van de balansbrug raakt omdat hij niet netjes horizontaal staat.
En nog en kleine aanvulling. Zorg ervoor dat de ruimte tussen de plaats waar de piton geplaatst wordt en de pin en het klosje zo ver mogelijk uitelkaar staan. Dat verkomt moeilijkheden en helpt je het gemakkelijker terug te plaatsen.
wat betreft controle of de spiraal vlak ligt heb je gelijk, maar het is handiger om het schroefje dan even te lossen en weer vast te draaien na montage;
het hangt er eigenlijk ook vanaf hoe je de kloof met balans terugplaatst, als je het (met los schroefje) op de traditionele manier doet valt de piton misschien uit de kloof:
Als je de balans samen vasthoudt met de kloof, dan heb je dat natuurlijk niet, maar of dat nou de betere oplossing is weet ik niet:
Al met al is het nog best wel een klus haha. Kwestie van oefenen en vaker doen denk ik. Ik heb bijna hetzelfde uurwerk, maar dan als sloper. Ga ik eens mee stoeien voordat ik aan het “echte” werk begin.
Is het niet een goed idee om op de piton een krasje met een kraspen te zetten vlak boven waar hij de balanskloof ingaat. Dan heb je bij terugplaatsen een referentie hoe diep de piton moet zitten.
