Beste liefhebbers,
Ik breng onder jullie aandacht een artikel van een Russische kenner, German Polosin uit Moscou, over de Sovjet duikershorloge.
Helaas wordt een aantal Cyrillische tekens niet juist weergegeven. Ook de benaming van een ziekte is door de provider onleesbaar gemaakt.
Ik hoop toch dat jullie dit artikel als nuttig kunnen ervaren.
Groet,
Alex
Sovjet duikers horloge ZChZ
Zlatoustovskij Chasovoj Zawod (Zlatoust HorlogeFabriek)
Duikershorloge met enorme afmetingen van 60 mm zonder kroon.
Het grootste polshorloge, dat ik ooit in mijn leven heb gezien is dit Sovjet duikershorloge. Hieronder een klein overzicht van de constructie en de waterdichtheid.
Als het horloge gedemonteerd is zie je al die lagen, waaruit de kast is opgebouwd. Het glas rust op de rubberen pakking en wordt door de opgeschroefde lunette op zijn plaats gehouden. De dikke pakking kan door de waterdruk in de grote mate worden gedeformeerd (ingedrukt) zonder de waterdichtheid van het horloge in gevaar te brengen.
Om het uurwerk te bereiken moeten eerst de wijzers en de wijzerplaat worden gedemonteerd. Daarna dient de schroef, waarmee de opwindas op haar plaats wordt gehouden, uitgedraaid te worden (of juist ingedraaid – wij benaderen het uurwerk toch van de “verkeerde” kant).
Over de radioactieve straling in het horloge.
De wijzerplaat is bedekt met zwarte verf, waarop de cijfers met radiumverf zijn aangebracht. De straling van de cijfers is vrij hoog. De stralingsmeter detecteert de straling van 8.000 tot 10.000 microröntgen per uur (mcR/uur) (ter vergelijking – het natuurlijke stralingsniveau bedraagt 15 – 30 mcR/uur, maximaal toegestaan stralingsniveau voor de woonruimtes – 60 mcR/uur en voor de werkruimtes met een werkdag van 8-uur – tot maximaal 200 mcR/uur).
Op een afstand van 10 – 20 cm verzwakt echter het stralingsniveau tot 200 mcR/uur, en op een afstand van 1 meter wordt dit niveau algauw 10 – 12 mcR/uur, vrijwel gelijk aan het natuurlijke niveau.
Door de enorme afmetingen is dat bijna onmogelijk dit horloge om de pols te dragen. Een duiker draagt het horloge op een dik duikerpak. De voorkant met de meeste straling is daarbij naar buiten gericht terwijl de straling naar binnen door de horlogekast en het duikerpak zodanig wordt verzwakt, dat het horloge als veilig kunnen worden beschouwd.
Een belangrijke waarschuwing – de radium lichtmassa mag onder geen voorwaarden in de voeding komen. Het radium wordt in het lichaam opgeslagen en opgehoopt en zijn alfastraling kan kanker veroorzaken.
Het aan de wijzerplaat en de wijzers zelfstandig werken wordt dan ook ten sterkste afgeraden.
De wijzerplaat is uit een messing plaatje geslagen (veel eenvoudiger dan de sandwich van de Panerai) en heeft geen markeringen op de achterkant.
Het uurwerk is een latere “Kirovski” K-43 met 15 stenen en is “(Cyrillische tekens)” (ZChZ – Zlatoustovskij Chasovoj Zawod = Zlatoust HorlogeFabriek) gemerkt.
Massieve kast van het roestvrije staal. Deze is heel moeilijk te vervaardigen, maar praktisch onverwoestbaar.
De kasten van moderne replica’s worden van messing gemaakt. Dit metaal is veel makkelijker dan het roestvrije staal te bewerken.
De kroon is door een aparte, aan een stalen ketting bevestigde, schroefdop beschermd.
De dop wordt heel stevig aangedraaid en in combinatie met de rubberen pakking verzekert de volledige waterdichtheid.
Nu wordt alles terug op zijn plaats gemonteerd.
De achterkant is met het productienummer gemerkt.
Over de falsificaties.
Na het uiteenvallen van de Sovjetunie werd door de horlogefabriek in Cheljabinsk veel souvenirhorloges in dezelfde uitvoering als het ZChZ-duikers geproduceerd. De productie werd echter niet conform de voor de duikersklokken geldende voorschriften opgevoerd. De kasten werden van de geschroomde messing in plaats van het roestvrije staal gemaakt en over de waterdichtheid is men in het totaal vergeten. Dat is dus volkomen normaal dat deze nieuwere horloges lekken, het chroom wordt afgesleten of afgebladerd.
Deze horloges worden waarschijnlijk nog steeds geproduceerd – je ziet deze regelmatig op het internet te koop aangeboden. In het centrum van Moscou zie je deze “Sovjet duikershorloge”, die echter slechts moderne neppers zijn, letterlijk op vrijwel elke kraam. Dankzij de lage prijs zijn deze neppers heel populair bij de westerse toeristen. Nu kun je die zelfs als chronograaf of met een alarm tegenkomen (hoe bedenk je zoiets? Hoe zou een duiker dit alarm onder water horen???). Bij de horloges krijgt de toerist vaak een opnieuw geprinte set van de papieren met de datering tussen 1970 en 1980.
Belangrijkste kenmerken van een replica (elk kenmerk op zich signaleert dat het een nepper is):
- Lichtmassa op de cijfers is groen;
- In de papieren staan een stempeltje “No radiation” voor de westerse toeristen;
- De horlogekast is geelkleurig (verguldt);
- Enig wapen of een opschrift, bijvoorbeeld “BMØ CCCP” (Ministerie van Defensie van USSR), op de achterkant;
- Enig opschrift of tekening op de wijzerplaat (behalve de cijfers);
- Een kleine seconde, enige drukkers of een complicatie;
- Er is een beschermende rooster op het glas.
Hieronder een paar voorbeelden van de overduidelijke neppers:
Voor een verzamelaar zijn slechts de oude horloges, van het tijdperk van vóór het uiteenvallen van de Sovjetunie, met uit één stuk RVS vervaardigde kast, met gele radioactieve cijfers, zonder enige tekens of opschriften (zoals een anker, kettingen, opschrift "BMØ CCCP”), zonder alarm of chronograaf, van enige waarde. Alles dient eenvoudig en functioneel te zijn. Dat is niet meer dan een werkhorloge met bijna de enige functie – laten de duiker zien wanneer het de tijd wordt om naar boven te komen.
Tekst en foto’s:
German Polosin, antique Breguet expert, Moscow (www.german242.com) © 2009
Vertaling:
Marconi-A © 2009
