Okay, het is weer geen horloge dit keer (volgende keer, bij deze beloofd)
Ik vond het ‘off topic’ gedeelte iets te off topic om dit verslag te plaatsen en omdat veel forumleden ook genieten van leuke oude dingen hierbij een verslag van een nieuwe aanwinst. Uurwerk/horloge-gerelateerd, dat dan weer wel!
Tijdens een rondje inbrengwinkels kwam ik deze Toshiba Transistor Chime Clock uit de (ik denk) half/eind jaren vijftig tegen.
Toshiba maakte toen nog geen high-end laptops en electronica zoals vandaag, maar ontworstelde zich van de economische nasleep van WO-II door dit soort electronica te fabriceren, op weg naar de economische supermacht die Japan binnen enkele decennia werd.
De wijzerplaat beschrijft onder de wijzers; Tokyo Shibaura Electric Co., Ltd. Ik wist het nog niet maar erg leuke info en mooi oorspronkelijk!
Hij was er erg slecht aan toe.
De klok was aan alle kanten betaped met een vervelende soort brede transparante tape (het soort dat bij verwijderen de plaklaag laat zitten). Gelukkig kon ik de klok na voorzichtig verwijderen van alle tape met alcohol reinigen van deze plakkerij zonder sporen na te laten, wel monikkenwerk.
De kast was heel erg vuil en heeft waarschijnlijk in de kantine van een machinefabriek of iets dergelijks gehangen. Al het lakwerk heb ik met turtle-wax (de klassieke, niet in fles) gereinigd. Ideaal voor alle laksoorten blijkt maar weer, op hout en staal; het heeft een sterk reinigende werking maar polijst minimaal en brengt de glans terug.
Het fineer rond het glas (met daarop in gouden letters ‘Transistor Chime Clock’) heeft twee nieuwe laklagen gekregen met mat-glans jachtlak en is daardoor weer goed beschermd, wel met behoud van de craquelé die in de oorspronkelijke laklaag is ontstaan.
Ook het houtje van de pendule is geschuurd en gelakt, hier was met motorolie-vette vingers en dik ijzerdraad een koperen pijpje op bevestigd om de pendule langzamer te laten slingeren, het was behoorlijk beschadigt.
Het aluminium omhulsel van het gewicht heb ik opnieuw afgedraaid. Het is behoorlijk opgeknapt van de schade door het batterij-zuur.
Misschien zal ik ooit de lakschade van de kast op grijs en bruin bijwerken, maar zoals ik er nu naar kijk vind ik dit charme hebben.
Een ander argument om de klok verder oorspronkelijk te houden is dat de wijzerplaat zeer delicate vochtschade heeft; tussen 7 en 10 uur hangen hier vele stukjes witte lak ‘los’ (op een gepolijste aluminium ondergrond, dit valt gelukkig niet al te veel op) Beter niet aankomen dus.
De klok heeft een pendule die een gemagnetiseerde staaf beweegt tussen twee spoelen, deze spoelen trekken de staaf aan en houden de pendule in beweging.
Een klassiek uurwerk met pendule, maar de klok hoeft dus niet te worden opgewonden, het heeft geen gangreserve (tot de batterijen leeg zijn)
Beide spoelen worden aangestuurd door een ±3 volt (linkerzijde). De batterij aan de rechterzijde (zelfde 3v batterij) stuurt een electromotor aan voor de chime/gong.
Een van deze batterijen (rechts) is ooit fors gaan lekken waardoor batterij-zuur schade heeft aangericht op batterijhouder, de binnenkant van de kast en aan het gewicht van de pendule met aluminium omhulsel.
Omdat de oorspronkelijke 3-volt kool-batterijen (in nederland bekend als de grote witteKat-batterij, zittend zwart katje op de zijkant) niet meer verkrijgbaar zijn heb ik beide batterijhouders vervangen door twee duo-1,5V houders. Op 2x 1,5v loopt de klok te ‘hard’ (pendule slingert te fors waardoor hij tegen beide magneten aanstoot). De 3v koolzink batterij heeft een andere dynamiek.
Dit kon ik oplossen door twee 1,2v oplaadbare AA batterijen te gebruiken in combinatie met een verstelbare weerstand.
De klok liep twee maal te snel, dit ontstond door lichte slijtage op het palletje verbonden aan de pendulestift; deze pakte twee tandjes in plaats van een. Met een hiervoor bestemd stelschroefje heb ik dit kunnen afregelen waardoor de klok weer weer goed op tijd loopt (na geduldig afregelen van het pendulegewicht)
De klok heeft een ‘chime’ en slaat op het half (‘dinggg’) en hele uur (‘dinggg donggg dingg’ = drie uur , etc).
Door geen batterijen aan de rechterzijde te plaatsen kan je deze uitschakelen (en loopt de klok zonder bijgeluiden)
Al met al ben ik er een paar avonden mee bezig geweest en heb weer iets geleerd (over electrotechniek).
Ik begin Japans (industrial-) design steeds leuker te vinden. Er staan her en der ook wat vintage Japanse lampen in huis, waarvan eén als werklamp voor de horloges.
Deze klok ben ik nog niet tegengekomen op het internet en ik daag jullie hierbij uit; vind een leuke link met dezelfde klok. Volgens mij heb ik een collectors-item gevonden (voor mijzelf is het dat in ieder geval)
Ik vind het een prachtige klok en we genieten van het geluid op de achtergrond.
Affijn, de foto’s:
Schade door lekkage vd batterij
Elke penduleslag doet het kleine tandwieltje een slagje draaien (1 sec)
Een detail van het uurwerk
Weer klaar voor gebruik!
Ouderwets goede Japanse techniek
Van de Tokyo Shibaura Electric Co. Ltd
Detail van het deurtje
Een leuke klassieke kleurencombinatie en design
Een daar hangt 'ie dan. De lcd-klok in de boekenkast is (voorlopig) vervangen. Het is een bouwpakket uit de vroege 70’s van ‘Proton’. Eén van de allereerste LCD klokken.
Mochten er forumleden zijn die meer informatie kunnen leveren over deze klok (of andere transistor klokken van toshiba) dan hoor ik dat erg graag. Ik zou de klok graag wat preciezer dateren. Alvast bedankt, ook voor het kijken.
Ik heb ook wel eens gehoord dat je diodes kan gebruiken. Die hebben een “spanningsval” dus een paar diodes in het circuit kunnen ook werken, dan gaan je batterijen langer mee dan met een weerstand.