Ik wil HF graag deelachtig maken van mijn eerste schreden op het gebied van knutselen aan horloges.
Enige tijd geleden een vintage Tissot Navigator GMT gekocht van ca. 30 jaar oud.
Dit is een kwartshorloge en je moet (o.a. door veroudering van het kristal) na al die tijd niet verwachten dat het horloge nog netjes op tijd loopt. Dat bleek ook het geval te zijn, de gang was ongeveer + 1 seconde per dag. Voor een kwartshorloge vind ik dat wat aan de hoge kant, temeer omdat ik er ook heb liggen die - ondanks het feit dat ze niet temperatuurgecompenseerd zijn - toch een nauwkeurigheid halen van beter dan 1 seconde per maand. Dat moest dus beter kunnen. Eerst het horloge naar de horlogemaker gebracht voor een servicebeurt, maar die waagde zich niet aan reguleren van de gang.
Dus wat documentatie gedownload over het uurwerk. Volgens de verkoper is dat een ETA 255.256 .
Helaas staat daar niet in hoe je de boel moet reguleren. Er staat zelfs de wat ontmoedigende tekst “Unadjusted” op het elektronicaprintje (ETA 10.513), maar wel pal naast iets dat ik herkende als een trimmer condensator!
Eerst maar eens openmaken (ging vrij gemakkelijk), draaien aan die trimmer en kijken wat het effect is. Dat het de rate trimmer is was de volgende dag al duidelijk: hij liep zo’n 4 seconden voor ten opzichte van de dag tevoren. Ik had maar een klein stukje gedraaid - zo’n 30 graden - en het was dus duidelijk dat de “trial and error” methode niet zou gaan werken. Wel nog een poging gedaan, maar dat leverde weinig verbetering op.
Gelukkig is op mijn werkplek een frequentie/periodemeter beschikbaar (Agilent 53132A) met OCXO tijdreferentie. De meter was pas gecalibreerd. Horloge dus mee naar het werk en aan de slag!
Eerst met een scope de golfvorm van het signaal over de spoel gemeten. Kristaloscillatoren begrijp ik wel, maar ik ben een volstrekte noob op het gebied van de elektronica die in een kwartshorloge de spoel aandrijft. Een scoopplaatje helpt dan enorm om het triggerniveau van de periodemeter goed te kunnen instellen. Ik moest daarvoor wel twee probes maken die netjes contact maken met de minuscule meetpunten op het printje zonder weg te glijden of er doorheen te zakken. Die heb ik uiteindelijk gemaakt van een tiertje van een stukje soepel snoer, dat ik in een S-bocht heb gevouwen om doorzakken te voorkomen.
Uit het scoopplaatje blijkt dat er elke seconde alternerend positieve en negatieve pulsen voorbij komen.
Ingezoomd op de positieve periodehelft. Hieruit blijkt dat de puls ca. 6 ms breed is en ongeveer 1.4 V hoog. Met een triggerlevel van ongeveer 0.7V moet ik met de meter dus een periodetijd van 2 seconden meten.
Zo gezegd, zo gedaan. De afwijking in de periodetijd bleek na mijn laatste “trial and error” poging ca. 30 microseconden te bedragen, op 2 seconden periodetijd is dat dus 15 ppm. Met een speciaal geprepareerd trimsleuteltje de trimmer ingesteld. Dat blijkt nog behoorlijk tegen te vallen: een heel klein beetje draaien aan de trimmer heeft veel invloed op de periodetijd. Na enig proberen kwam ik uit op ca. -1.7 microseconde afwijking, wat neerkomt op ca. 0.85 ppm. Dat vond ik wel mooi: daarmee kom je uit op een gang van ca. 2.2 seconden per maand.
Horloge in de kist gelegd en een paar dagen in de gaten gehouden met een zendergestuurd horloge ernaast. Hij bleek het goed vol te houden. Ik beschik niet over een uigebreide set horlogegereedschap, dus de kast daarna dichtgeperst volgens de bankschroef-met-twee-blokjes-hout methode. En nu maar kijken of (en hoe lang) hij het volhoudt …
ik heb precies ook dit horloge in mijn bezit loopt volgens mij perfect op tijd… .althans mocht het om seconden per maand gaan dan kan ik daar mee leven.
