Onlangs heb ik deze schoonheid opgeduikeld op een kleine Duitse veilingsite.
Een Phenix met een (volgens de verkoper) kaliber 8.75 uurwerkje er in.
Het werd mij aangeboden als een (vintage) herenhorloge, maar met zijn 22 mm excl. kroon x 32 mm over de lugs is het denk ik, zelfs voor een smalle herenpols, toch te klein voor een man, en zeker in combinatie met het rose goud en de elegante vormgeving van de lugs toch iets te vrouwelijk. Daar is op zich niks mis mee, een dame met wat historisch cultuurgevoel zal dit als een sieraad dragen!
De staat is, voor een horloge uit naar schatting medio jaren '30 nog opmerkelijk mooi. Ook technisch, ze loopt nu al weken keurig op tijd sinds ik het in huis heb. Misschien een wat vermoeid veertje, want ze haalt na volledig opwinden de 24 uur net niet. Who cares…
Over het merk:
Je komt Phenix horloges niet vaak tegen, maar als ze aangeboden worden zie je dat het altijd om kwaliteitshorloges gaat. Beginnend met het zoeken bij Mikrolisk krijgen we gelijk een vrij indrukwekkende lijst met referenties te zien:
(klik op het plaatje of open het in een nieuw venster om de leesbaarheid te verbeteren)
Het lettertype van de logo’s op Mikrolisk en op de plaat van mijn exemplaar komt zeer overeen, dus over de herkomst is geen twijfel.
Als we vervolgens verder kijken in het lijstje dat de altijd weer voortreffelijke Mikrolisk database uitspuugt, zien we ook verwijzingen naar de vestigingsplaats Porrentruy en naar de beroemde Socièté Horlogère de Porrentruy, waartoe ook de niet minder beroemde Ecole d’horlogerie behoort; hét opleidingsinstituut voor horlogemakers en horlogeontwerpers in Zwitserland. Als je van deze school afkomt met de nodige goede papieren mag je je rekenen tot de top in de wereld der horlogemakers.
Hier een linkje naar een site die daar wat meer informatie over geeft. Ga er beslist eens naar kijken als je van de betere polsporno (ha die @Climholland) en eye-candy houdt.
Montres de l’école de Porrentruy | A La Clinique Horlogère, réparation et vente de montres, Porrentruy, Jura, Suisse
https://www.cliniquehorlogere.ch/fr/archives-diverses/montres-ecole-porrentruy.html
Terug naar mijn bescheiden dames-net-geen-herenklokje.
Misschien vanwege de horologisch gezien enigszins adellijke relatie met de Socièté Horlogère de Porrentruy vond men destijds bij Phenix dat alle uurwerkjes voor hun horloges in eigen huis ontworpen en vervaardigd dienden te worden. Vandaar het ook in dit kleine horloge eigen kaliber 8.75. Waar de beslissing om alles zelf te doen bij een ander merk, dat met een ‘R’ begint, kwalitatief toe heeft geleid, laat zich raden, dit terzijde, maar het heeft wèl gewerkt…
Het kalibernummer is mij opgegeven door de verkoper, ik kan het op de gebruikelijke plaats onder de balans niet terugvinden. Mogelijk staat het, zoals vaker bij horloges van vóór 1950 ingestempeld op de platine aan de voorzijde, onder de wijzerplaat. Ik ben niet zo ver gegaan om het uit elkaar te halen om daar achter te komen.
[The Phenix Watchmaking Factory | A La Clinique Horlogère, réparation et vente de montres, Porrentruy, Jura, Suisse (cliniquehorlogere.ch)]
https://www.cliniquehorlogere.ch/en/archive/the-phenix-watchmaking-factory.html
Het ca. 20mm grote uurwerkje zit tussen de twee helften van een zgn. schoenpoetsdoosje geklemd. Dit geheel volgens de traditie van die tijd voor kleine niet ronde horloges. De onderkant is een bakje van roestvrij staal waar het uurwerk los in ligt en daarop geklikt zit een bovenzijde van rose verguld metaal (ik neem aan messing), met een nog puntgaaf gebold kunststof (plexi?) glaasje waarvan de bovenrand mooi uitsteekt boven de sponning van het kastje. Het goud ziet er nog erg mooi en zonder slijtageplekken uit. Ik denk dat het zgn. ‘rolled gold’ of ‘Waltzgold’ is, 20 mu dik, gewoon verguld is meestal niet meer dan 10 mu (0,01mm).
Het aardige van zo’n ‘manufactuur’ of ‘in-house’ door de fabrikant zelf ontwikkeld uurwerk is dat er vaak compromisloos is ontworpen en dus de kwaliteit meestal hoog is. Exclusief ook, verzamelaars houden daar van. Het nadeel is dat er meestal unieke onderdelen in zo’n manufactuurtje zitten, vaak ook met afwijkende maatvoering van schroefjes e.d. Dat betekent dat als er iets defect raakt (na zeg eens 50 jaar) de kans behoorlijk klein is dat er nog onderdelen van zijn te vinden. Dan heb je een probleem bij de reparatie, tenzij het één van de hèle grote merken is, waar men als je geluk hebt een voorraad heeft bijgehouden van de niet meer in productie zijnde uurwerken of wanneer je het geluk hebt het juiste onderdeel uit een (werkend) donor uurwerk te vinden. Meestal niet dus. Ik hoop daarom maar dat mijn Phenix dametje het blijft doen.
Ook qua documentatie is er vaak een probleem met exclusieve in-house uurwerken. De gegevens van de grote ebauche merken zoals bijv. FEF, FE, Schild en ETA met hun standaard kalibers zijn meestal wel terug te vinden in on-line databases als (met name) die van Dr. Ranfft. Met de soms maar gedurende een korte tijd en in relatief kleine hoeveelheden bij één bedrijf geproduceerde kalibers is het vaak lastig zo niet onmogelijk om bouwgegevens en specificaties terug te vinden. Deze kaliber 8.75 ga je bij Ranfft dan ook niet tegenkomen. En my friend Google laat het ook bij andere vindplaatsen volledig afweten.
Omdat ik meer verzamelaar dan regelmatig drager ben van al die exotische ouwe klokkies vind ik de exclusiviteit wel aantrekkelijk en wil ze daarom ook graag in mijn collectie hebben. Ze moeten dan wèl behoorlijk functioneren want aan defecte horloges heb ik een hekel, met name omdat ik niet de vaardigheid heb om die dingen zelf te servicen, laat staan te repareren. En ik kan niet altijd maar naar een horlogemaker lopen om dat te laten doen, want ondanks dat ik me realiseer dat die geweldige vaklui ook niet van de wind kunnen leven, kan ik dat ook niet. Als ik het wel zou doen blijft, bij alle reparatiekosten die ik zou moeten maken, er voor mij en Mevr. Lexaf geen brood op de plank meer over. Want met een prachtig lopend exlcusief antiek horloge krijg ik dan ook honger, stort mijn huis in en Mevr. Lexaf wordt boos. Een Duivels Dilemma zogezegd.
Tenslotte nog een kleine aanpassing die ik mijzelf heb veroorloofd bij dit mooie Phenix klokje.
Het werd geleverd op een op zich zelf niet onaantrekkelijk roodgoud rolled gold rekbandje. Van een kwaliteit die me doet vermoeden dat het (ook vintage en misschien wel originele) bandje misschien wel meer waard is als het horloge…
Toch vond ik het nodig om er een wat bescheidener leren bandje op te zetten. Lugmaat 14mm. Het gouden bandje houd ik er wel bij. Maar op leer vind ik haar gewoon mooier en komt de vormgeving van het bijna vierkante kastje wat meer tot zijn recht.
Tot zover mijn verslag van een Nieuwe Aanwinst in mijn vintage collectie. Een merk, Phenix, dat je niet vaak ziet en zelfs een beetje in vergetelheid is geraakt. Wel een merk met een mooie afkomst uit een wereld waarin ook de haute horlogerie een rol speelt. Daarnaast vond ik het leuk om te laten zien dat het mijns inziens ondergewaardeerde dameshorloge een interessant en aantrekkelijk thema kan zijn in een horlogeverzameling. Zeker met een vrouw en een dochter in de buurt die zo’n mooie dame dan ook nog eens af en toe aan de pols kan of wil dragen.
Ter afsluiting nog een paar mooie oude advertenties. Je vind er nog veel meer op de bovengenoemde site van de Clinique d’Horlogerie.
Mijn dank weer voor het lezen en plaatjes kijken.
Lex
