Met toestemming gekopieerd van http://www.uurwerkreparatie.nl/
Co-axial Escapement
A revolution in master watchmaking is de term die Omega gebruikt voor het nieuwste op mechanisch uurwerkgebied. Misschien is het woord revolution wel iets te hoog gegrepen, maar omdat er in de laatste 200 jaar op mechanisch uurwerkgebied niet echt veel nieuws meer is bedacht, is het inderdaad een opvallende ontwikkeling, ontstaan uit een samenwerking van meester uurwerkmaker George Daniels en Omega waar zo’n twintig jaar aan is gewerkt.
Met Escapement wordt in normaal Nederlands de ‘gang’ genoemd, in dit geval een ankergang. De gang wordt als het hart van het mechanische uurwerk gezien, het zet de aandrijf kracht van het raderwerk om in een draaiende beweging van het regelorgaan, in dit geval de balans.
Wat maakt de Co-axiale ankergang nu anders dan een ‘normale’ Zwitserse ankergang? Het verschil begint al bij het ankerrad, bij een Zwitserse ankergang bestaat dat uit een as, een rondsel en het daadwerkelijke rad. Een Co-axiaal ankerrad bestaat uit een as en een samengesteld rad, een ankerrondsel en een ankerrrad.
Ook het anker is geheel anders ontwikkeld, daar waar het voorheen bestond uit een as, een gaffel, 2 hoorntjes en 2 paletstenen en een mes, zien we nu ineens een extra paletsteen en vindt de begrenzing niet meer plaats op de gaffel maar op een extra ‘begrenzingsarm’.
Wat ook anders is, is dat er nu op het plateau ook een paletsteen bevestigd is en dat de spiraal niet meer begrensd wordt in zijn beweging om zo de frequentie van de gang te bepalen maar dat dit door afregelschroefjes op de balansband wordt overgenomen. Dit laatste is niet nieuw natuurlijk, het wordt al heel lang door bijvoorbeeld Rolex gebruikt, maar nu voor het eerst ook door Omega en dan alleen in combinatie met de Co-axiale ankergang.
Werking van de gang
Het plateau met plateausteen draait met de klok mee en maakt ingangspallet F vrij van tand A welke dan tegen de klok in beweegt.
Palletsteen J krijgt dan een impuls van tand B en zal daardoor de balans doen laten draaien met de richting van de klok.
Door de spankracht van de spiraal, wordt de balans teruggeveerd en zal zo tand C, welke tussen tand A en -B zit, vrijmaken van uitgangspallet H. Het ankerrad wil nu verder verdraaien, maar tand C zou dan de weg voor pallet J versperren. Dit is opgelost door een tand van het ankerrondsel , het gehele ankerrad te laten stoppen tegen de middelste palletsteen G, zodat de palletsteen J kan passeren. Inmiddels is het anker door de plateausteen zover verdraaid dat tand D van het ankerrondsel een impuls kan geven aan de middelste ankerpallet G. De balans zal daardoor een slingering naar de andere kant maken en het anker zal zover verdraaien dat de nieuwe tand bij het ingangspallet zich weer aanbied, de amplitude is voltooid en kan weer van voor af aan beginnen.
Het directe voordeel van deze gang zit 'm in een klein detail met een groot gevolg. Bij de aandrijving van het anker vindt nu geen wrijving plaats op heffingsvlakken zoals bij de Zwitserse ankergang, er zijn hier niet eens heffingsvlakken. Het anker wordt gekanteld doordat een ankerradtand tegen een pallet duwt of de balans wordt rechtstreeks door het ankerrad aangedreven, maar ook weer zonder heffingsvlak. Op zich is er niets mis met een heffingsvlak en zijn wrijving, bij een vol opgewonden veer heeft de wrijving geen of nauwelijks invloed op het functioneren van de gang. Het verschil tussen beide gangen ontstaat dan ook na enige uren, wanneer de kracht van de veer begint af te nemen. De wrijving van een heffingsvlak wordt dan van veel grotere invloed op de gang, welke daardoor minder nauwkeurig zal functioneren. Een ander nadeel van een heffingsvlak is dat deze gesmeerd moet worden om slijtage te voorkomen. Smering heeft weer als nadeel dat er meer onderhoud nodig is, wanneer olie of vet ouder wordt verliest het smeervermogen en zal de wrijving op het heffingsvlak sterk toenemen en dat is zoals eerder vermeld juist niet de bedoeling. Samengevat; het voordeel is dus een gelijkmatiger lopen tijdens de gangreserve ( zo’n 44 uur gemiddeld) en minder onderhoud omdat er minder smering is.
Grote vraag blijft natuurlijk, weegt 20 jaar ontwikkelen en dus hoge kosten op tegen het voordeel welke de gang biedt? Het antwoord van George Daniels luidt :”It’s intended to sustain the public affection for the mechanical watch during the 21st century”. Gelukkig wordt er dankzij modern management dus weer veel geld vrij gemaakt om mooie producten te ontwikkelen. Ook al is het bedoeld om de consument een ‘veel nauwkeuriger’ horloge te bieden en dus veel meer te verkopen, wij horlogemakers hebben er eindelijk iets nieuws bij op mechanisch gebied. Omega bedankt!!
Dat er 2 tandwielen op één asje zijn gemonteerd, dat is inderdaad het enige co-axiale dat ik kon ontdekken.
