Na herhaaldelijke vraag van vele leden om enkele van mijn uitgebreide posts samen te zoeken en te compileren dit topic;
!Opgelet; de foto’s van dit topic zijn van mijn eigen (ex-)horloges en mogen niet zomaar verspreid worden, ik maak dit topic zonder winstbejag of iets dergelijks en wil alleen een naar mijn mening een start bieden voor de beginnende chronograaf verzamelaar, verwacht geen uiteenzetting over de ontwikkeling van flat bezel step case chronos doorheen de jaren 30. Ik kies er specifiek voor om enkele technische dingen te laten vallen en wil een versimpelde leidraad bieden, doorheen het topic bied ik enkele zoektermen aan waarmee jij specifiek op zoek kan naar jouw smaak chrono, zo ook koos ik er specifiek voor om geen concrete richtprijzen aan te geven, enerzijds daar deze zeer afhankelijk zijn van de hype en daar deze altijd voor voor discussie bieden!
De Verzamelgids; Vintage (Mechanische) Chronografen
Je bent eindelijk gestruikeld over het hoogtepunt van fijnmechanische ontwikkeling, mechanische chronografen. Nu smijt je Chrono24 open en zie je door de bomen het bos niet meer. In dit topic ga ik dieper in op enkele kenmerken die onderling de verzamelbaarheid en waarde bepalen van chronografen. Namelijk;
-
Stijl (Sportief vs. Klassiek) en visuele kenmerken
-
Binnenwerk/Mouvement
-
Kastmateriaal
Uiteraard blijven de basis kenmerken die voor alle horloges gelden ook voor chronografen tellen. Merk, staat en originaliteit blijven belangrijke parameters.
Voordeel van chronografen is dat door de vrij grote mouvementen de kasten zelden onder de 36mm gaan wat voor vele moderne horlogeverzamelaars toch het minimum is. Vroege chronografen gingen zelfs tot boven de 42mm wat uitzonderlijk was in die tijd. Dit weerspiegelt zich ook in de prijs, waar voor een klassieke Omega bv een 38mm als Jumbo kan geclassificeerd worden gebeurt dit bij Chronografen pas echt boven de 38mm. 38mm kasten en daarboven genieten dan ook een premium. Chronografen onder de 36mm verliezen dan weer een significant deel van hun waarde.
Stijl (Sportief vs. Klassiek) en visuele kenmerken
De eerste polschronograaf horloges komen op met de polshorloges van de jaren 20 en evolueren al snel van zakhorloges met extra lugs tot een eigen stijl.
Dit exemplaar is een Sparta Chronograaf met Valjoux 22 in chrome kast met ‘swing lugs’ uit de late jaren 30.
Typisch voor deze vroege periode (20s tot ongeveer de jaren 50) is het gebruik van square pushers (Uiteraard niet uitsluitend; denk maar aan de Longines 13ZN chronografen met mushroom-pushers) en de algehele klassieke stijl. Deze horloges zijn tegenwoordig nog altijd vrij goedkoop op te pikken en hebben nog niet genoten van de enorme boom die de onder besproken ‘sportieve’ chronografen hebben meegemaakt.
Grote uitzondering zijn evenwel de zwaar gelumede exemplaren met radium en ‘militaire’ stijl wijzerplaten uit de jaren 40, eveneens zijn zwarte wijzerplaten ENORM gegeerd uit deze periode daar deze zeer zeldzaam zijn. Duotone wijzerplaten vergen ook een grote premium
Voorbeelden;
Omstreeks de jaren 50 komen de sportievere chronografen op het toneel, onder invloed van de ontwikkelingen in de horlogerij uit WOII wordt gekozen voor een speelsere stijl en veelal uitgerust met pomppushers. De klassieke wijzerplaten worden behouden maar komen in de stereotiepe chronograaf kasten. Archetype van deze periode is de Heuer Carrera. Echter worden de fabrikanten al speelser en vind men meer zwarte wijzerplaten en contrasterende dials.
Maar al snel gaat men de klassieke sport chronografen ontwikkelen,die doorheen de jaren 60 enorm populair blijken en ook gekoppeld worden aan de sportieve man en de racerij. Daarom leest men soms wel eens dat naar deze soort chronos wordt verwezen als race-chrono. Er kan al wat meer design-wise en het is dan ook deze categorie horloges die de laatste jaren een enorme boom in waarde kent.
Dressy chrono met pomp pushers uit de vroege 50s;
60s sportieve chronografen (cfr Heuer Carrera 2447S;
Hier ziet men ook een evolutie naar donkere wijzerplaten die een premium in waarde kennen en het gebruik van bezels die voordien eerder zeldzaam waren (cfr Heuer Autavia 2446) ook ziet men een speelser kleugebruik;
De jaren 70 zijn een periode van exploratie in de design. Men wijkt graag af van de klassieke kastvorm en gaat alle mogelijke kleurcombinaties gaan toepassen. Prijzen voor deze modellen zijn over het algemeen lager dan deze uit de 60s.
Samenvattend;
Uiteraard is dit alles een geleidelijke evolutie. Men ziet dus duidelijk exemplaren met typische klassieke wijzerplaten in sportieve kasten en ga zo maar door.
20s tot late 50s Klassieke chronografen, grotendeels ondergewaardeerd
50s en 60s Sportieve chronografen, enorme boom in waarde
70s , Een geheel eigen disparate stijl, veelal goedkoper dan de sportieve chronografen
Binnenwerk/Mouvement
De eerste klassieke chronografen zijn uitgerust met een kolomwiel, waarvan de Longines 13ZN wordt gezien als het ultieme, deze worden in het algemeen hoger ingeschat dan cam-actuated chronografen die in de jaren 40 een opmars maken.
Zijn Cam-actuated chronografen dan slechter?
Neen helemaal niet, het was louter een kostenvriendelijkere manier om chronograaf werken te maken. Een kolomwiel chrono kost heel wat meer manuren om te maken en daarom ook wat minder begeerlijk. Puristen zeggen vaak dat een cam-actuated chronograaf nooit het boterzachte pushergevoel kan evenaren waarmee de chrono ingeschakeld wordt.
Een veelheid aan makers ontwierp chronograaf werken en men zal dan ook nagenoeg nooit in-house chrono werken vinden (notoire uitzondering is de Longines 13ZN dewelke als het beste werk ooit wordt gezien), dit hoeft dan ook helemaal geen afknapper te zijn zoals het wel kan zijn bij standaard horloges. Zo gebruikte Omega Lemania werken in haar Speedmaster, gebruikte Heuer Valjoux werken in haar Carrera en was Breitling een fervent gebruiker van Venus werken.
De belangrijkste 4 makers zijn:
Valjoux (vooral bekend van zijn Valjoux 22 kolomwiel werkjes)
Landeron (vooral bekend van zijn wijdverspreide Landeron 48 cam-actuated chronografen)
Venus (dewelke kolomwiel werken maakte maar het iconische cam-actuated werk van de jaren 70 ontwierp met zijn Venus 188 dewelke na de Valjoux overname werd hernoemd in een VJ7730)
Lemania (met zijn 27CH dewelke onder de noemer Omega 321 ingebouwd werd in de eerste Speedmasters)
Extra aandacht verdienen de kleinere makers dewelke hoewel minder wijdverspreid waren toch technische hoogstandjes afleverden. Denk dan maar aan Excelsior Park die calibers zelf inbouwde als ook aan Zenith en Gallet leverde. Aan Martel die voor Universal Geneve en Zenith calibers aanleverde maar ook bijvoorbeeld aan een Movado met haar M95 caliber.
Wat betekent dit visueel en zeer basic uitgelegd (credits voor TheWatchSpot voor de fotos);
Voorbeeld van een vroeg kolomwiel chronograaf werk
Kastmateriaal
Gold plated, Chrome, Staal, Goud
Gold plated;
Gold plated of Plaqué exemplaren zijn meestal de goedkoopste optie. Moet men deze schuwen? In mijn ogen oogt gold plated al snel vrij goedkoop. Echter naar mijn inziens ben je beter af met een goed Gold plated exemplaar dan een ‘solide’ gouden kast van het type Chronograph suisse (waarover hierna meer).
Te herkennen aan ‘Plaque or’ markeringen of Stainless Steel Back markeringen op de caseback
Bij de A-merken is de keuze van Gold plated exemplaren vaak de goedkoopste maar in mijn ogen een nutteloze optie. Een gold plated Heuer Carrera haalt het gewoon niet tegenover de stalen of solide gouden exemplaren, en als je dan toch 2000EU uitgeeft aan een horloge waarom je ooit voor plaquê zou kiezen ontgaat me.
Goud
Meestal zijn gouden chronograafkasten de duurste. Bij de grote merken echter waarbij de waarde vele malen hoger is dan de feitelijke materiaalkost is staal veel zeldzamer en dus veel duurder.
Zo ook zijn de sportieve chronografen veelal duurder in staal dan goud.
Echter zijn er enorme kwaliteitsverschillen tussen gouden kasten.
- Type 'Chronograph Suisse’
Te mijden. Kasten zijn flinterdun. Gebruiken vaak een messing binnenring en binnendeksel om vervorming van de kast tegen te gaan. Vaak maar enkele grammen effectief goud. Lugs zijn vaak hol en gevuld met hars waardoor ze enorm makkelijk deuken.
Te herkennen aan goudmarkeringen op de buitenkant van het flinterdunne buitendeksel en het dubbele deksel. En meestal de markering ‘Chronographe Suisse’ op de plaat.
plaatje geleend van het net;
http://users.skynet.be/fa938884/ChronographeSuisse.JPG
- Type Budget gouden kast
Veel merken haakten in op de hype rond de goedkope gouden chronos ingezet door de chronographe suisse horloges. Dezelfde problemen als de chronographe suisse kasten bestaan maar de afwerking is veelal beter. Zeer bekend zijn de Titus chronografen maar zo ook Gigandet die dergelijke horloges maakte.
Probleem is vaak het herkennen van dergelijke kasten en het onderscheid maken met kasten van betere kwaliteit. De aanwezigheid van een dubbel deksel of een messing binnenring verraad dit veelal.
bv;
- Type Massieve kast
De ‘Echte’ gouden chronografen. Een aanzienlijk gewicht in goud en solide constructie. Veelal enkel gemarkeerd aan de binnenkant van het deksel en een klein merkje in de lugs. De goudwaarde bedraagt veelal een 400 euro dat uiteraard zich vertaalt in een premium.
Hierbinnen bestaan uiteraard weer verschillen, van ‘standaard’ gouden kasten als deze
Naar;
Chrome
Veelal veel goedkoper dan staal maar moet men dit mijden?
Hier moet men het onderscheid maken tot vroege chronos (voor de jaren 50) en degene die jonger zijn (post-50s)
Staal was voor de vroege chronos vaak nationaal gecontroleerd en er heersten ook periodes van staal schaarste door de ontluikende industrie en noodzaak voor oorlogstuig. In dit geval hoeft chrome in mijn ogen niet gemeden te worden.
bv.
Hierna bestaat dit excuus niet meer en moet naar mijn inziens chrome gemeden worden aangezien het louter een low-cost oplossing is. Doorheen de jaren 70 werd chrome veelvuldig toegepast.
Te herkennen aan markeringen op de caseback als ‘Stainless Steel Back’ dewelke duidt op een horloge waar enkel het deksel staal is.
Staal
Een chronograaf is een toolwatch en hoort in een stalen kast zeggen puristen vaak. En ik kan hen geen ongelijk geven. Naar mijn inziens HET te zoeken kastmateriaal.
Visuele Kenmerken die een premium opleveren;
Kasten werden veelal uitbesteed en zo hebben bepaalde kastmakers een ware cultstatus verkregen. Hier te diep op ingaan is niet in de scope van dit beginnersgidsje maar zoek eens naar;
Huguenin Freres, Borgel , Spillman
vb; Spillman kast;
Zo ook verkregen bepaalde kastvormen een cult status. Bv.
Step case Chronographs, Flat Bezel chronographs etc.
Een stelregel is dat chronografen met geschroefde deksel meer opleveren dan hun versies met klikdeksels.
Dat was het dan, Vragen of opmerkingen? shoot!
bedankt voor het delen