Long read, maar dat zijn jullie van mij gewend. Letterhaters mogen ook alleen plaatjes kijken…, scroll er maar lekker doorheen.
Een aantal HF leden weet inmiddels wat voor soort horloges ik leuk vind. Dat zijn doorgaans niet de grote bling klatsers, maar vrijwel altijd het eenvoudige vintage spul van niet zulke enorme afmetingen, uit de periode ’40 t/m ’60 van de vorige eeuw toen herenhorloges gemiddeld zo tussen de slechts 28- en 33 mm groot waren. Een 36 mm horloge werd toen ‘oversized’ of ‘Jumbo’ genoemd. Vindplaatsen voor die ouwe dingen: Internet veilingen, beurzen, rommel- en bric-a-brac marktjes en natuurlijk ook enkele keren per jaar de Rikketik beurs. Hieronder, van de afgelopen jaren, wat pareltjes die ik in Houten tussen de spruitjes vandaan heb gevist.
Wat ik leuk vind is om die oudjes, die vaak als verwaarloosde en verweesde wrakjes op mijn pad komen, zodanig op te knappen dat ze weer toonbaar zijn en als het even kan natuurlijk ook nog functioneel en draagbaar te krijgen. Het cosmetisch weer toonbaar maken heb ik inmiddels aardig onder de knie. Nieuwe glaasjes plaatsen, kroontjes vervangen, kastjes polijsten en vaak als laatste afwerking een custom made bandje uit eigen keuken er op zetten gaat me redelijk goed af. In het weer tot leven brengen van het mechanisch binnenwerk met schroefjes als suikerkorrels en as tapjes van 10de millimeters ben ik wat minder fortuinlijk. Dat gaat niet goed met mijn rechterhand die zich regelmatig als een ongeleid projectiel gedraagt. Dat heeft me, na een behoorlijk aantal verprutste uurwerkjes doen besluiten om dat voortaan maar aan anderen over te laten. Hier komt dan een van de leukste aspecten van het lid zijn van het Horloge Forum ter sprake: Inmiddels is mijn motorisch onvermogen ook bij een aantal zeer gewaardeerde HF vrienden bekend en mag ik die af en toe aanspreken om mij te helpen met het repareren en servicen van zo’n door mij uit een grabbelton ‘gered’ lijkje. Daar kan ik dan weer hulp met een nieuw glaasje uit mijn voorraadje of een custom made leren bandje tegenover stellen. Dat is niet alleen een nuttige vorm van samenwerking, dat levert vooral buitengewoon plezierige contacten en vriendschappen op.
Naast deze horologische avonturen ben ik een sowieso een onverbeterlijke verzamelaar. Als er dus af en toe nog wat meer horloges in de collectie terecht komen deert mij dat niet. Er kan altijd nog wat bij en ik vind ze (bijna) allemaal leuk. Wat ik niet leuk vind en nog wel bruikbaar, draagbaar of geschikt acht voor onderdelen, geef ik af en toe weg. Als het een enkele keer nog wat waarde heeft en ik kan er afstand van doen verkoop ik soms wel eens iets. Dat verzamelen geldt overigens niet alleen voor horloges, ik heb ook een zwak voor pinguïn figuurtjes en vooral voor oude vulpennen.
Soms levert dat verrassende combinaties op waarbij de verzamelingen elkaar als het ware ontmoeten.
Bijvoorbeeld een zeldzame Nederlandse celluloid Union Genie vulpen uit de jaren ‘30, gemaakt in de niet meer bestaande Union vulpen fabriek in Den Haag en een Union Ancre horloge uit naar schatting de jaren ’50 van de Firma Henri Jullien uit Amsterdam. Beide merken hebben geen enkele relatie, maar samen vormen ze wel een mooi vintage stel.
Ook horloges en pinguins vinden elkaar wel eens.
Een klein aantal van die opgelapte horlogewrakjes draag ik ook werkelijk, de anderen zijn voor de heb en om mooi te wezen in de vitrine of om aan belangstellenden te showen. In de vitrine passen ze lang niet allemaal, dus komen af en toe ook nog wat andere exemplaren tevoorschijn uit de kast met de theedozen waarin ze slapen. Echter, verreweg de meeste exemplaren zijn wel in een dusdanige conditie dat ze na een ‘Seiko shuffle’ (voor de automaten) of een paar keer draaien aan de kroon (voor de hand opwinders) weer wakker worden en vrolijk aan het werk gaan. Dure bewaarcassettes zijn aan mij niet besteed, die kosten vaak meer dan de horloges die er in moeten wonen.
En zo gaat ’t ook. En het worden er alsmaar meer… meer horloges en dus ook meer dozen….
De kast wordt te klein.
Te zake: Het duurt bij mijn HF verhaaltjes vaak nog al eens een tijdje voor ik echt ‘on topic’ kom, maar na deze inleiding ben ik daar inmiddels een beetje aan toe.
Door de vriendschappen met HF leden waarmee een vorm van samenwerking is ontstaan – jij brengt mijn uurwerkje weer tot leven en ik monteer voor jou een glaasje of maak een bandje voor jouw horloge – komen er soms ook spontane aanwinsten uit voort. Zo gebeurde het dat ik enige weken geleden van Forumlid @Hadoe de vraag kreeg of ik het versleten bandje van zijn prachtige 14K Omega uit de jaren ’50 kon vervangen door iets stijlvol nieuws en zijn pas verworven mooie puntgave Leijona kon aankleden met een ‘military style’ bandje. Nou dat kon. Hij stuurde mij de horloges op en er arriveerde vervolgens een pakje met niet twee, maar drie horloges. De Omega, de Leijona en een hele leuke jaren ’50 ARBA. In het begeleidende PB berichtje op HF stond dat, met het oog op de belangstelling die ik heb voor dat soort horloges, de ARBA een presentje was. Wauw! Dat is nog eens waardering. Dank je wel Harry!
Omdat ik in mijn enthousiasme gelijk wat met zo’n aanwinst wil gaan doen heb ik weer eens voor de zoveelste maal geen foto’s gemaakt van de ‘ervoor’ situatie, maar dat was in dit geval ook niet zo nodig. Het glaasje was, na nog wat extra polijsten weer vlekkeloos en het 30 mm grote kastje werd na een ultrasoon badje en een poetsbeurt ook weer netjes. De wijzerplaat was eveneens al vrijwel vlekkeloos. Het AS 1187 uurwerkje dat er in zat wilde echter niet lopen. Het stopte steeds na enkele seconden. Het zag er prachtig schoon uit en het leek er op dat het uurwerkje recentelijk een servicebeurt had gekregen. Maar ze wilde niet echt in beweging komen. Bij nadere inspectie bleek er zich een klein textielhaartje tussen de tandjes van het seconden rad te bevinden. Met wat schudden en voorzichtig pulken met een pincet kwam het vuiltje vrij en liet het zich eenvoudig verwijderen. En toen, tadaaa: vooruit met de geit! De ARBA begon haar rondjes te draaien. En hoe! Ze loopt, na inmiddels al een paar weken hier in huis, als een tierelier en ook nog eens keurig op tijd.
Even wat foto’s:
De bandjes voor de Omega en de Leijona van @Hadoe zijn, inclusief de horloges waar ze voor zijn gemaakt, weer terug naar Harry. Omdat ik toch ook wel een beetje wil showen met mijn eigen werkjes laat ik hier even het resultaat zien.
Het verhaal is nog niet klaar. Toen ik een paar dagen geleden net van mijn vakantie in Zuid Frankrijk terug was gekomen plofte er de volgende dag een klein envelopje op de mat. Afkomstig van Patrick, aka @VmaxNL hier op het Forum. Inhoud: twee oude horloges. Een klein, vierkant Seiko dameshorloge en een oude, behoorlijk gehavende jaren ‘50 Junghans. Zomaar! Desgevraagd commentaar van Patrick:
“Ik weet, dat jij meer met die dingen hebt, en [ dan…] geef ik het graag weg… Veel plezier ermee!”
Hoe aardig is dat! Super bedankt Patrick, ik word daar helemaal blij van.
Ook van deze twee horloges heb ik geen ‘ervoor’ foto’s, daar was ik weer veel te ongeduldig voor. Met de kleine Seiko ben ik nog niet ver gekomen. Het werkje loopt wel, maar de opwind as + kroon ontbreekt en ik heb er nog geen passende as voor kunnen vinden. Met het asje dat er nu in zit als proef, kan ik het haar wel opwinden, maar het nokje van de tirette komt niet op zijn plek, dus gelijk zetten en de as fixeren is er niet bij. Verkeerde asje, of een gevalletje (vrij naar @Climholland) ‘Gilles de la Tirette’. Deze gaat daarom in de wacht tot zich een keer het juiste asje aandient.
De kleine Seiko Belfina ( kastmaat 22 x 18 excl. de lugs) met het verkeerde asje.
De oude Junghans liet zich wel behandelen. Het glaasje was gebroken, maar eenvoudig te vervangen door een nieuw exemplaar. Het kastje en de wijzerplaat waren door de scherpe tandjes des tijds behoorlijk aangevreten, maar het voor vintage Junghans kenners bekende J93 uurwerkje liep, zij het niet fanatiek. Met de ‘benzinetruc’ – een klein druppeltje wasbenzine op de bereikbare lagertjes - ging het al een stuk beter en nam ook de amplitude zichtbaar toe. Dat wijst dus op vuil, en geen ernstige defecten, want het werkje loopt nu al een paar dagen redelijk op tijd. Ik heb het ding nog niet op de timegrapher gehad, maar een schoonmaakbeurtje zal het uurwerk zeker goed doen. De wijzerplaat was er ernstiger aan toe. Het was zo’n ding met opgelegde messing uren markertjes in pijlvorm op de 1, 3, 5, 7, 9 en 11 en daarvan waren er nog maar 2 aanwezig. Ik bewaar altijd alle ouwe junk, dus ik had nog ergens twee oude wijzerplaatjes met ongeveer dezelfde markertjes. Ook al incompleet, maar wat er nog wel op zat aan markertjes die er redelijk op leken kon mooi als aanvulling dienen voor op de plaat van de Junghans. Die markertjes heb ik van die oude dials af gepulkt en daarbij sprong er meteen ééntje als een vlo weg… nooit meer terug gevonden. Ik had er gelukkig nog genoeg over en heb de ontbrekende vier markers met behulp van een speld en wat acrylaat lijm op hun plek op de Junghans plaat gelijmd. Zo te zien had iemand met nog ergere knoffelpoten dan ik dat al eens eerder geprobeerd en zaten er helaas wat vlekken en lijmresten op de plaat, maar… so be it. Gedane zaken nemen vaak geen keer en de tandjes zijn onverbiddelijk, ook bij het repareren van tijdmachientjes. De markers zijn niet helemaal gelijk van vorm, maar ook niet erg afwijkend en zoals mijn goede moeder altijd al zei als ze een knoop scheef had aangenaaid: “Niet zeuren, als je hard loopt zie je het niet”. Sommige vlekken op de wijzerplaat heb ik nog een beetje kunnen reinigen met wasbenzine, maar niet al te intensief, ook al niet vanwege de waarschijnlijk ook nog aanwezige radium resten. Van de wijzertjes ben ik afgebleven, bovendien zaten die goed uitgelijnd. Na intensief reinigen van de kast en nog wat stevig poetswerk op mijn mini speelgoed draaibankje alias poetsmachientje, vond ik het er voor zo’n geleefd ding toch weer wat aanvaardbaar uit zien. Er was nog iets meer messing onder het chroom zichtbaar geworden, maar de vuiligheid en de ergste krassen en butsen waren er uit of een stuk minder opvallend.
Tenslotte heb ik het ding weer in elkaar gezet en van een standaard zwart leren bandje voorzien. Het is toch leuk om te zien hoe dan zo’n oud afgeleefd horloge zijn charme nog steeds heeft en dat de draagsporen van een intensief leven naar mijn gevoel ook bijdragen aan dat karakter. Zeker als je in aanmerking neemt dat na al dit gesol met het ouwe ding door mij en anderen het nog steeds loopt en inmiddels dagen later ook nog aardig op tijd. Het afregelen moet nog gebeuren, dus het kan misschien zelfs nog beter. Wat het uiterlijk betreft: Ik begrijp dat veel liefhebbers en verzamelaars eigenlijk alleen horloges in hun collectie willen hebben die nieuw of minstens helemaal mint en gaaf en 100% in orde zijn. Dat is vaak ook mooi, maar ik word zelf toch wel enthousiast als zo’n ding met de nodige leeftijd een hele geschiedenis achter zich heeft en dat je dat dan ook kan zien, ook al zal je nooit weten wat er mee is gebeurd. Was ie van een land- of fabrieksarbeider? Een mijnwerker? Een oorlogsheld, een oorlogsslachtoffer? Of gewoon van een ambtenaar die regelmatig van zijn fiets is gevallen? We zullen het nooit meer weten, maar het is fascinerend om er over te fantaseren. Van sommige familie stukjes weet je het, maar de verborgen geschiedenis van die oude rommelmarkt horloges draagt ook een zekere magie bij zich. En die respecteer ik door deze dingen in ere en als het kan ook werkend te houden.
Dus nogmaals: bedankt @VmaxNL, ik heb inderdaad wat met die dingen!
Ter afronding nog wat foto’s van de Junghans. Ter verduidelijking: Er staat echt Junghans op de plaat, maar door de donkere kleur en de verbleking van de tekst is dit op de foto’s vrijwel niet meer te zien. Voor de puzzelaars onder u: zoek de twee originele markers…
Ik sluit af met hieronder nog van beide geschenkjes de - verplichte? - fotos aan de pols.
In het afgelopen jaar heb ik ook van andere HF vrienden nog wel een paar leuke horloges ten geschenke mogen ontvangen. Dat ben ik niet vergeten en daar ga ik ook nog een verhaaltje over bedenken. Laterzzzz.
Voor nu even: ik hoop dat jullie mijn verslagje met plezier hebben gelezen en tot het volgend avontuur!
Lex
En natuurlijk proficiat met je mooie aanwinsten 
. Mooi dat je oog hebt voor deze “bescheiden” horloges met geschiedenis.