Onlangs kocht ik op een Internet veilingsite een lotje van 5 horloges.
1 x Quartz ‘ongetest’, 3 x mechanisch ‘misschien lopend’ en 1 exemplaar ‘defect’.
De mechanische horloges zagen er allemaal erg jaren ’50 - ’60 uit, de Quartz leek ‘70’s en de prijs voor het hele spul was dusdanig dat ik het gokje wel wilde wagen. Opvallend snel, binnen 10 dagen uit Finland, lag het pakje bij mij op mat. De inhoud viel niet tegen. De Quartz had wat poetsbehoefte en vooral een nieuwe batterij nodig en de drie ‘misschien’ horloges waren compleet en gingen na wat aandringen redelijk lopen.
In het vierde mechanische horloge, een zo te zien jaren ’50 handopwindertje, zat niet veel leven. Over het weer tot leven wekken van deze laatste gaat dit verslagje; een Swiss made Revue Thommen.
Foto van de verkoper.
Eigen foto van het horloge zoals het binnenkwam.
Wat meteen opvalt is de enorme roestvlek met daarin de vorm van de ontbrekende seconden wijzer. Maar het wijzertje zwierf nog wel ergens tussen glas en wijzerplaat. Bij de eerste foto van de aanbieder zie je ‘m liggen, rechts naast de 3, bij de tweede door mij gemaakte foto ligt ie richting 10u30 tegen het midden van de grote wijzers aan.
Bij wat heen en weer bewegen wilde het horloge enkele seconden tikken, dus de balans was misschien nog in orde.
Het openmaken leek lastig met zo’n 12-kantige caseback, maar gelukkig zat ie niet erg vast en had ik met de Jaxa 3 punt sleutel met 3 platte bitjes erin genoeg houvast om ‘m zonder nog meer krassen dan er al opzaten open te draaien.
Verdere positieve punten: het niet al te erg gehavende kastje is van RVS en de wijzerplaat is behalve de nare roestplek bij de kleine seconde nog redelijk schoon en onbeschadigd. De puntjes bij de cijfers en markers zijn waarschijnlijk radium en daardoor vind je dus hier en daar ook heel kleine zwarte oxidatie vlekjes. Dat is bijna onvermijdelijk bij een oud horloge met radium in combinatie met - hier waarschijnlijk - vochtschade. Dat geeft zwarte vlekken en zwarte verkleuring van het radium.
In ieder geval een beetje oppassen met het werken er aan en veel handen wassen.
Eenmaal open, bleek de verwachte roestschade enorm mee te vallen. Er zat wat bruine aanslag op de binnenzijde van de kast en aan de zijde van de kroon op de spacer ring, maar het uurwerk leek, althans aan de balanszijde, redelijk schoon. In elk geval zag ik, ook met een loep, geen roest. Zoals al verwacht liep de balans vrij en nadat het uurwerk uit zijn kastje was bevrijd ging het tot mijn vreugde eerst aarzelend, maar al snel gewoon, met op het oog een redelijke amplitude, lopen! Het losse seconden wijzertje had ik natuurlijk al voorzichtig opgevangen en daar kwam ook de eerste tegenslag: Bij nadere inspectie met een loep bleek in het stijf verroeste busje van het wijzertje een even stijf verroest stukje van de aandrijfas te zitten. Afgebroken dus!. Dat was jammer, want dan zou er een nieuw secondenrad in moeten. Dat zou een flink probleem kunnen worden bij dit niet al te courante uurwerk: een manufactuur Revue caliber 59. Die kom je niet elke dag tegen.
Wat zou er gebeurd zijn? Mijn theorie is deze. Omdat ik een vrijwel nieuw 100% gaaf glaasje aantrof op dit horloge denk ik dat een knutselaar vóór mij een kapot glaasje heeft vervangen. Dat kapotte (gebarsten of gescheurd) glaasje heeft gezorgd voor vocht- en dus roest schade bij de kleine seconden wijzer. De ‘horlogemaker’ heeft het glaasje verwijderd, toen geprobeerd het - vastgeroeste - wijzertje los te maken, wat daarbij afbrak.
Jammer dan, pech gehad, gauw een nieuw glaasje er op terug zetten, het wijzertje zat er nog onder. Het horloge eerst in de projectenbak en daarna in de verkoop in een lotje parts & repair wrakjes…
En zo kwam het bij mij terecht…
Het naar mijn idee best zeldzame Revue cal. 59 uurwerk, hier in de al opgeknapte situatie.
Om vast te stellen of er nog meer schade was heb ik eerst maar de andere wijzers er af gehaald en de wijzerplaat losgemaakt. Dat ging gelukkig redelijk standaard met twee kleine schroefjes in de zijkant van de platine. Wonderlijk genoeg bleef bij het losmaken van de dial intussen het uurwerkje vrolijk doorlopen. Dus helemaal dood was ie nog lang niet. De plaat kwam zeer makkelijk los en daaronder: geen roest. Alleen wat vuiligheid bij het lagersteentje waar het asje voor de seconden wijzer uitkomt of in elk geval uit hoort te komen. Met wat wasbenzine heb ik vervolgens de boel daar een beetje schoongepoetst. En wat bleek: er was nog een redelijk deel van het asje over gebleven. Misschien genoeg as om er een seconden wijzertje op te kunnen zetten mits ik er een kon vinden met a: de juiste bus maat en b: een wat langer dan gebruikelijk busje.
Voordat ik daar naar op zoek ging besloot ik om eerst te proberen de plek van de subdail roest- en vlek vrij te krijgen. Bij vlekken en patina en andere narigheid op een wijzerplaat roep ik normaal altijd: Afblijven, want het wordt er alleen maar erger van als je er aan gaat prutsen, maar in dit geval was het een kwestie van alles of niets. Bovendien dacht ik: als ik een verkleuring krijg die iets anders is als de rest van de wijzerplaat en ik blijf binnen de marge van het cirkeltje van de subdail, dan valt het misschien niet zo op.
Don’t do this at home yourself! Ik heb dit alleen zo gedaan omdat ik vond dat ik met het werken aan dit horloge toch niks te verliezen had.
Ik heb eerst het grove roestige vuil wat losgeweekt met een druppeltje geconcentreerde schoonmaakvloeistof voor de ultrasoon reiniger. Dat hielp een beetje; de bruine plek werd iets lichter. Eerst weer droog maken. Daarna heb ik met een glasvezel vulpotlood/borsteltje heel voorzichtig in de rondte geborsteld, met de decoratiecirkeltjes op de subdail meedraaiend. En voorwaar: het roest kwam los! De subdial werd iets lichter / zilveriger van kleur, maar omdat dit alleen in het kleine cirkeltje gebeurde, valt dat op de gehele wijzerplaat nauwelijks op.
Roest…. en weg roest. Verder dan je hier op de rechterfoto ziet durfde ik niet te gaan. (op deze foto ook al het passende wijzertje)
De eerste fase van het –mogelijke- herstel van dit toch wel mooie oude klokje was voltooid.
In de tussentijd lag het blote uurwerkje onder zijn stolpje rustig de –virtuele, want geen wijzers- tijd weg te tikken! Verbazingwekkend, maar het ding liep gewoon door. Het was waarschijnlijk slechts geblokkeerd geweest door een stukje roest of ander vuil. Alles bij elkaar reden genoeg om op zoek te gaan naar een passende seconden wijzer. Daar heb ik een aardig assortimentje van in een doosje, in tegenstelling uiteraard tot een voorraad seconden radertjes van een exotisch kaliber. De kans om zo iets te vinden zonder hoge kosten en hulp van een ervaren horlogemaker om het er in te zetten schatte ik voorlopig op 0,0 %.
De Ranfft specificaties van het manufactuur Revue cal. 59 uurwerkje.
Het viel nog niet mee om het uurwerkje te determineren, want de parameters voor het advanced zoeksysteem In de Ranfft database waren zo algemeen dat er een enorme lijst uit kwam rollen.
Tot ik ontdekte dat er een vignetje op de platine stond, links naast de balans. Ik kreeg dat niet voldoende scherp op de foto, maar deze is het (plaatje links):
En op de brug op de foto rechts staat het kaliber nummer: 59.
Revue dus! Een manufactuurtje oftewel een ‘in house’ bij Revue Thommen ontwikkeld kaliber.
Het zoeken naar de speld in een hooiberg die een vervangend secondenrad waarschijnlijk zou blijken te zijn voor zo’n naar mijn idee exotisch uurwerk liet ik voorlopig maar even achterwege. In plaats daarvan ging ik eerst maar eens een tijdje rondroeren in mijn doosjes met wijzertjes om te zien of er iets bij zat dat wilde blijven zitten op het stompje van de as. Om te beginnen maar proberen of het gaat passen op het ‘blote’ uurwerk zonder wijzerplaat. Van die hele kleine ‘subsecond’ wijzertjes waren er niet al te veel, maar een langere wijzer kan je inkorten. Eindeloos proberen. Busje te groot, busje te klein, busje te kort, helemaal geen busje, enz.enz. Hee! Daar was er een die in elk geval de juiste vorm had! Ohhh en ook een lang busje! en jaaaah! hij blijft zitten en draait netjes rond.
Nu de klap op de vuurpijl, het eieren eten en het moment suprême: De wijzerplaat monteren en dan kijken of het wijzertje nog steeds op de as past èn niet vastloopt op de wijzerplaat.
Soms lukt er niks en soms heb je, al knutselend, een goeie dag. Ik had een goeie dag. Het wijzertje bleef vastzitten en draaide vrolijk rond binnen het cirkeltje van de subdail op de wijzerplaat van het nog immer keurig tikkende uurwerkje. Ik heb het al eens eerder gehad, zo’n toevalsvondst met een onderdeeltje uit mijn eigen junkbox. Dus ik kon bijna niet geloven dat het nu weer gebeurde. Een kans van minder dan 1 : 1000 dat ik een passend onderdeeltje vind in de kleine voorraad (sloop)onderdelen die ik in de loop der jaren in allerlei doosjes en laatjes heb bewaard. En vervolgens wéér de postcodeloterij niet gewonnen! Ach een mens kan niet alles hebben. Halleluja en amen.
De rest van het projectje om het horloge verder af te bouwen was min of meer routine. De vorige knutselaar had er al een mooi nieuw glaasje op geprutst, dus dat was beschikbaar. Het roestvrij stalen kasje was slechts oppervlakkig gekrast, dus kon na een sopbeurtje in de ultrasoon reiniger netjes worden gepolijst, evenals de caseback.
Die caseback toonde nog wel de ooit ontstane schade door het (te) lang dragen op een zweterig perlonbandje, maar dat had de knutselende eigenaar vóór mij er al voor het grootste deel nogal heftig uit gepolijst. Gelukkig nog net niet zover dat de merknaam en de rest van de tekst helemaal was verdwenen.
Het kroontje was aangesleten maar nog bruikbaar. Een nieuw bandje uit eigen Lexaf atelier werd ook nog gevonden en voila, na enige uren prutsen, pielen, passen, polijsten en poetsen had ik weer een levend vintage horloge in mijn handen!
Hieronder wat plaatjes van het resultaat:
Het Revue Thommen horloge in opgeknapte staat.
Het ding bleek overigens ouder dan ik dacht: de gegevens van Ranfft vermelden 1945 voor het kaliber dat er in dit horloge zit.
De ‘zilveren’ vlek in de subdail zal me hoop ik vergeven worden; alles beter dan een grote roestplek. Het ‘nieuwe’ seconden wijzertje past naar mijn idee wonderwel bij de andere wijzers. Ik weet nog niet of de bevestiging er van op het stompje van de afgebroken as echt stabiel is, maar ik was ook niet van plan om dit horloge intensief te gaan dragen en zeker niet om er mee te gaan klussen, hardlopen of andere schokgevoelige handelingen mee te gaan verrichten. Het wijzertje zit er nu een paar dagen op, ik heb het horloge een hele dag aan de pols gehad, dus het zit redelijk goed vast. Natuurlijk zou, zeker bij regelmatig gebruik er nog een servicebeurt moeten plaatsvinden, maar omdat ik dat niet zelf kan en het voor mij in principe slechts een collectors item is, zie ik daar –voorlopig- maar vanaf, ook vanwege de kosten die daar dan weer aan verbonden zijn.
Ik moet zeggen dat ik plezier heb gehad met dit projectje en ben er blij mee dat ik er weer meer ervaring in mijn hoofd en een mooi oud horloge voor aan de pols aan heb overgehouden.
Ik eindig met een paar leuke advertenties van dit mooie, misschien wat minder bekende en wat ondergewaardeerde merk. Als je een idee wil hebben over het kwaliteitsniveau dan zegt het wel wat dat de uurwerkjes die vroeger in de zakhorloges van Rolex werden gemaakt, bij Revue vandaan kwamen. Geen low end product dus!
Op de tweede advertentie (rechtsboven) zie je het vrijwel zelfde model horloge als mijn exemplaar en die advertentie is uit 1945.
Dit was het weer voor vandaag. Dank weer, lieve Forum leden, voor het lezen en kijken naar dit horlogeavontuur en tot een volgende keer!
Een fijn weekend gewenst en groeten,
Lex
Dank je wel!
