Het wordt alsmaar mooier en mooier.
Ik kijk uit naar het eindresultaat, al vind ik de ontwikkeling en opbouw misschien nog wel het mooist.
1 like
43 likes
Hoewel het eerste deel van de gear train prima liep, kwam het wel erg nauw met het afstellen. Een beetje te veel overlap van de 2 tandwielen en de tanden kwamen enigzins in elkaar vast te zitten. Omdat de houten assen nog wel wat meegaven was het niet meteen een groot probleem, maar ideaal was het niet. En als het aantal tandwielen straks gaat toenemen, wordt het misschien wel een echt probleem.
Ik heb nu dus maar besloten om de tanden toch aan 1 kant te gaan afvlakken. Niet goed voor de bouwsnelheid, maar uiteindelijk wel goed voor de kwaliteit.
17 likes
Echt leuk om dit technish hoogstandje hier te volgen, wat een tof project 
2 likes
Ontzettend leuk om te volgen. Wat een gaaf project is dit toch!
2 likes
Dit project staat momenteel helemaal achteraan de prioriteitenlijst. Maar als ik het weer eens oppak, zal ik zeker eens kijken naar jouw verhoudingen
Een goede 5 maand nadat ik met dit project ben begonnen, ben ik nu zo ver dat de eerste planeet draaiend aan mijn plafond hangt. Ik heb nog een lange weg te gaan voordat het hele planetarium af is, maar deze mijlpaal is voor mij toch belangrijk omdat het laat zien dat het concept ook in de praktijk werkt. Tijd dus voor een wat langere update.
De eerste planeetbaan; Mercurius
Ik bouw mijn planetarium van binnen naar buiten op, wat betekent dat Mercurius als eerste aan de beurt was. Mercurius draait zijn rondje om de zon in 87,97 dagen . In mijn planetarium bereik ik dit met onderstaande setup:
Mijn hele planetarium wordt aangedreven door een stappenmotor, gekoppeld aan een tandwiel met 20 tanden (1). Deze draait van bovenaf gezien elke dag 18 graden (dus 1 tand) met de klok mee. Het tandwiel van de stappenmotor drijft op zijn beurt 2 centrale assen aan. Op bovenstaande foto is alleen de as weergegeven die Mercurius (en 3 andere planeten) aandrijft (2) . Deze as heeft aan de kant van de stappenmotor een tandwiel met 10 tanden. De stappenmotor draait 1 tand per dag, dus deze as draait in 10 dagen helemaal rond. Helemaal aan de rechterkant van de as zit weer een tandwiel met 10 tanden. Dit tandwiel draait dus nog steeds 1 tand per dag. De as drijft hiermee het reductietandwiel van Mercurius aan (3) . Dit tandwiel heeft aan de onderkant 20 tanden en aan de bovenkant 10 tanden zoals hieronder te zien.
Dit reductietandwiel wordt aan de onderkant met 1 tand per dag aangedreven, dus draait rond in 20 dagen. Aan de bovenkant draaien dus 10 tanden rond in 20 dagen, wat overeenkomt met ½ tand per dag. Het reductietandwiel drijft vervolgens de as aan die naar de planeetbaan van Mercurius loopt (4) . Aan het begin van deze as zit een tandwiel met 16 tanden. Deze draait rond met ½ tand per dag, dus in zijn geheel in 32 dagen. Aan het eind zit een tandwiel met 8 tanden. Deze draait ook in zijn geheel rond in 32 dagen, dus 1 tand per 4 dagen. Uiteindelijk drijft deze as het tandwiel bij de planeet Mercurius aan (5) . Het tandwiel van de planeet Mercurius heeft 22 tanden. Met 1 tand per 4 dagen draait deze dus rond in 88 dagen .
In mijn planetarium heb ik de planeetbanen als het ware platgeslagen tot cirkels die rondraaien met de zon als middelpunt. Zoals ik eerder al is beschreven in dit topic, zijn de planeetbanen echter niet concentrisch maar excentrisch. Dit betekent dat de zon niet in het centrum ligt van de baan. Dit is vooral bij Mercurius sterk het geval; de kortste afstand tussen Mercurius en de zon is ongeveer 46 miljoen kilometer, terwijl de langste afstand ongeveer 70 miljoen kilometer is. In een planetarium waarbij de zon wel in het midden van de banen staat, zorgt dat er voor dat de snelheid van de ronddraaiende planeten zou moeten variëren. Zoals te zien is in onderstaande plaatje, is de af te leggen afstand aan de linkerkant van de zon (in rood) namelijk veel groter dan de af te leggen afstand aan de rechterkant. De planeet zou daar dus veel langer over moeten doen. Eise Eisinga heeft dit probleem opgelost door bij zijn planeetbanen de zon simpelweg niet als middelpunt te nemen. Dit is goed te zien bij de baan van Mercurius in onderstaande plaatje. Ik los het in mijn planetarium op door gebruik te maken van excentrische tandwielen, die simpelweg meer tanden aan de ene kant van de as hebben dan aan de andere kant (en meer tanden = meer tijd nodig om een bepaalde hoek af te leggen).Ik ondervang daarmee niet de variatie in de afstand tot de zon, maar de hoek van de planeten ten opzichte van de zon klopt wel.
Maar waar komt de planeet?
Doordat ik gebruik maak van excentrische tandwielen, varieert de draaisnelheid van de planeet gedurende zijn rondje om de zon. Het is dan natuurlijk wel belangrijk dat de planeet op de juiste locatie de juiste snelheid heeft. Het is dus belangrijk dat ik in mijn geval de planeten op de juiste plek aan de draaiende schijven bevestig. Maar om dat te doen, moest ik eerst bepalen welke oriëntatie ik eigenlijk wil aanhouden in mijn planetarium. Voor de orientatie van mijn planetarium van bovenaf gezien ga ik uit van de oriëntatie zoals gebruikt op The Planets Today : A live view of the solar system waarbij de noordpool van de aarde naar boven is gericht. Op 31 december staat de aarde dan net iets links van het midden bovenaan, wat als ik me niet vergis dezelfde oriëntatie is die Eise Eisinga heeft gebruikt in zijn planetarium (zie hieronder; bij Eise staat de aarde bij de jaarwisseling net rechts van het midden, maar dit is van onderaf gezien in plaats van bovenaf).
Nu moet ik nog weten hoe de excentrische baan van Mercurius in deze oriëntatie past. Hiervoor maak ik gebruik van de website van NASA waarop je mooi de planeetbanen kan zien: Our Solar System - NASA Science . Deze site gebruikt een andere oriëntatie, maar dat is niet meteen een probleem. In onderstaande figuur zie je links de positie van de planeten op 31 december 2023. De aarde staat hierbij aan de rechterkant (blauwe pijl). Dit heb ik geroteerd zodat de aarde in de juiste positie komt (rechts, blauwe pijl. Door vervolgens een cirkel met een recht kruis over de baan van Mercurius te leggen, kun je vinden dat het verste punt van Mercurius tot de zon (waar zijn snelheid ten opzichte van de zon het laagst is) onder een hoek van ongeveer 11 graden ten opzichte van de verticale lijn naar beneden ligt.
Voor de bevestiging van de planeet Mercurius in mijn planetarium betekent dat dus dat wanneer as (4) aangrijpt op de tand die het verste afligt van de as van tandwiel (5) , Mercurius 11 graden links van de verticale lijn moet worden geplaatst.
Aangezien de plaatsing van de planeten erg nauw komt, heb ik niet de mogelijkheid om het planetarium in te stellen door simpelweg de planeten op een andere plek op te hangen. Het goed instellen van de positie van de planeten is dus in theorie erg lastig, zeker omdat niet alle planeten helemaal op tijd lopen (Mars moet elke 684 dagen 3 dagen vooruit worden gezet en Jupiter elke 4332 dagen 1 dag vooruit). In de praktijk heb ik dat opgelost door as (4) zo uit te voeren dat hij vrij omhoog getild kan worden. Dat zorgt er voor dat tandwiel (5) vrij komt en de planeetbaan individueel op de juiste locatie kan worden ingesteld.
En ja, het geheel draait goed. Ik heb de stappenmotor nu zo ingesteld dat hij bij een druk op de knop iets meer dan een volle rotatie van Mercurius geeft om het geheel te testen en optimaal af te stellen. Hier een gifje op 2x snelheid.
27 likes
knap hoor!
1 like
Als ik kijk naar jouw uitvoering krijg ik de indruk dat er een “schokkerige” beweging plaatsvindt en geen vloeiende gang. Klopt dat?
1 like
Dat valt mee. De grootste ‘schokkerigheid’ komt door het omzetten naar een gifje op 5 frames per seconde zodat het klein genoeg is om hier geplaatst te worden. Hier en daar zijn er nog kleine schokjes doordat te tanden hier en daar nog net wat wrijving met elkaar hebben op de afgeschuinde vlakken. Maar dat zal in de praktijk niet meer opvallen. Het geheel draait in dit filmpje veel sneller rond dan wat het straks gaat doen (1 rondje in 88 dagen in plaats van in een seconde of 30). Elke nacht om 12 uur wordt 1 klein stapje genomen. Dat geeft dus maar een erg kleine beweging.
3 likes
Geweldig project om te volgen. Leerzaam, dat ook. Dank voor je periodieke updates. Heel benieuwd naar de vervolgstappen.
1 like
Druk op het werk, dus er is weinig voortgang te melden. Momenteel ben ik vooral bezig met het maken van de afgeschuinde pinnetjes. Ik schuin de pinnen eerst af met een slijpschijf. Daarna rond ik ze nog wat af met een slijpsteen. Mooi ontspannend werk om zo nu en dan vrije halve uurtjes in te stoppen.
9 likes
Met dit weer 18 halve uurtjes tijd 
2 likes
Arnhemse Fijnhout Handel
1 like
Als je wilt gaan voor efficiëntie kan ik je een tafelslijpmachine adviseren.
Hier is een goedkope versie van deze machine.
1 like
Dat is misschien wel een goed idee ja. Hoewel efficientie niet mijn doel is, gaat het uiteindelijk wel een hoop tijd schelen…
1 like
Prachtig is dit om te zien, wat een gave om dit te kunnen👍🏻
1 like
Nou ja, kunnen… Ik ben in dit project gestapt met het idee ‘ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan’. En het hele project is misschien inderdaad best groots, maar opgedeeld in onderdelen is het prima te overzien. Gewoon aan beginnen en gaandeweg de kennis opdoen die je er voor nodig hebt.
6 likes
Heb er respect voor wat je aan het doen bent, de foto’s van de vorderingen die je al hebt gemaakt zien er voor mij spectaculair uit. Heel veel succes en plezier gewenst!
2 likes
Wat een geduld heb je toch, en zelfs op je werk er mee bezig. Kan niet wachten op het eindresultaat, wordt dan wel Nederlands erfgoed natuurlijk
1 like