Inleiding
Een beetje geïnspireerd door de tabel in het verhaal van @Mauzer en natuurlijk al mijn eigen planetaria (van groot tot klein en erg klein) heb ik een eigen mechanische versie gemaakt die nog wat preciezer.
met natuurlijk een kort stop-motion filmpje om het in actie te kunnen zien.
Ontwerp planetarium
Het planetarium gedeelte is redelijk simpel, een stapel getande ringen en een stapel tandwielen op elkaar. Een en ander ontworpen met 3dsmax die een plugin heeft voor tandwielen. De tandwiel verhoudingen gewoon op m’n rekenmachientje zitten proberen tot ik een goede vond. In de tabel kan je de vernieuwde waardes vinden.
Saturnus zit net zoveel naast de werkelijkheid als het origineel, maar heeft nu geen moeilijk mechanisme meer nodig om het tandwiel met 2 tandjes te laten functioneren. Jupiter is gewoon een stuk beter. Waarom ze in het origineel 71:6 gebruikt hebben terwijl 83:7 gewoon beter is, is mij een raadsel. Eigenlijk maken de waardes van Jupiter en Saturnus niet zoveel uit want de afwijking zit het vooral in Mercurius en Venus. In 10 jaar tijd is Mercurius 41.538 keer rond gegaan in het model terwijl dat in werkelijkheid 41.520 keer is, en dus staat die er dan al 6.5 graden naast. Dat is genoeg om in het model een heel tandje op te schuiven en je zou het model dus elke 10 jaar moeten kalibreren. In die 10 jaar staat Jupiter in het originele model er 1 graad naast. (0 graden in het vernieuwde model is natuurlijk beter 
)
Ontwerp maanwijzer
Voor de aarde is de verhouding tussen ring en tandwielen 1:1 en kan dus ook met 50:50 tandjes gemaakt worden. Dat had ik eerst ook gedaan (meer tandjes = minder speling), maar toch op 40:40 gezet ivm de toegevoegde maanwijzer. Die is gemaakt met een wiel van 19 , 47 en 8 tandjes. Dat maakt dat het elk jaar 12.3684 keer nieuwe maan is. In werkelijkheid is dat 12.3687. Daar hoef ik me dus de eerst komend 200 jaar geen zorgen over te maken!
Ontwerp jaarteller
Verder zit er rechts nog een wijzer die de datum aan geeft en midden onder een tellertje voor de jaren.
Dat telmechanisme is dan weer best speciaal. Daar zit een wiel in met 20 tandjes waarvan er 18 weggehaald zijn. Elke rondje geven ze een tandwiel met 8 tandjes een zetje (en die draait dan dus 2 tandjes verder. Om te voorkomen dat het kleine wieltje kan draaien als dat niet moet, zit er aan vast gelijmd eenzelfde wiel met 8 tandjes, waarvan er 4 weggehaald zijn. Aan het wiel met de 2 tandjes zit dan een wiel zonder tandjes en slechts 1 deuk waar een tandje in past.
Met een klein filmpje erbij om het nog duidelijker te maken. Het is een beetje afgekeken van hoe andere tellers werken.
Constructie
Alle onderdelen heb ik met m’n Snapmaker lasersnijder gemaakt. Eerst op 25% van het vermogen de tekst, labels en decoratie ingebrand en daarna op 100% vermogen de onderdelen los gesneden. Ik heb 1.5 mm triplex gebruikt, maar dat had ook rustig wat dikker gekund. Voor de stevigheid is de achterkant van 3mm beukenhout gemaakt.
Tandenstokers doen het hier erg goed als bouwmateriaal en dienen als asjes.
Hier een stapel foto’s van de verschillende bouwstadia:
Een setje oorbellen van verschillende afmetingen doen dienst als planeten.
Eindresultaat
Dit planetarium mag dan niet zo nauwkeurig zijn als mijn andere versies (die elke dag de exacte gegevens van NASA ophalen), maar het was toch leuk om dit zo te bedenken en in elkaar te zetten.
Als bonus had ik nog bedacht dat ik de zon zou vervangen door een kant en klaan DIY uur werk op batterijen waarvan de wijzers dan over de planeten heen gaan, maar uiteindelijk heb ik dat toch niet gedaan. Ik ben er blij mee.
Op naar nog een volgend planetarium (niet op dit forum maar te volgen als je subscribed op youtube.com/@illusionmanager, hetgeen natuurlijk sowieso gewaardeerd wordt).
