Jullie weten vast wel hoe dit zit.
Bijna al mijn vintage mechanische horloges (of misschien wel allemaal) hebben een secondewijzer die met schokjes beweegt. Zowel die in aparte dials als de centrale wijzers. En zowel Quartz als handopwinder als automaat. Soms zijn de schokjes heel klein, dan zie je bijna niet dat de wijzer niet traploos beweegt. En soms maakt de wijzer sprongen van een minuut.
Is er een reden voor al dat geschok? Heeft het te maken met het mechaniek of zit er een diepere gedachte achter?
En zijn er ook secondewijzers die traploos rondgaan?
Schoken voor quartz komen van de stap motor; voor anderen horloge komt het van de “escapement” systeem : de wielen kunnen alleen maar bewegen als de anker de anker wiel los laat.
Bij acutron zijn de stappen een drie honderden van een cirkel.
In de basis komt dit door het verschil in techniek. Mechanische/automatische horloges werken met een balans die meerdere malen per seconde heen-en-weer beweegt (vergelijk met een slinger van een mechanische klok). Elke keer dat de balans heen of weer beweegt, maakt de secondewijzer een stapje. Ergens tussen de 5 en 10 keer per seconde.
Kwartshorloges daarentegen, worden door een elektrisch stappenmotortje aangedreven dat zijn energie uit een batterij krijgt. Om te zorgen dat je batterijtje niet na een paar maanden leeg is, heeft men ervoor gekozen om slechts 1 stap per seconde te maken.
Vaak zie je bij kwartshorloges inderdaad aanvullende energiebesparing als de batterij bijna leeg is, zoals @Jan al aangeeft. Dan verspringt de secondenwijzer bijvoorbeeld één keer per twee seconden.
Slechts enkele uurwerken hebben een écht glijdende secondenwijzer. Neem bijvoorbeeld de Bulova Precisionist (eigenlijk 16x per seconde, maar dat is in de praktijk niet meer te zien), of de Seiko Spring Drive.
Edit: en ik vergeet inderdaad de Bulova Accutron nog, die @anon50762135EV en @brunod al aanhaalden. Weer andere techniek, met een soort stemvorkje. Ook mooi glijdende secondenwijzer.
Vorige week stelde ik een vraag hoe een horloge eigenlijk werkt. In antwoord kwam jonathan met een mooi filmpje aanzetten, zie Hoe werkt een .....? . De uitleg van brunod hierboven wordt daar mooi meer geïllustreerd.
Eigenlijk gaat het met alle uurwerken om hetzelfde. Een energiebron hebben (gewicht/veer/accu/batterij) en die op een zo nauwkeurig mogelijke manier gecontroleerd vrij laten komen. En bij eigenlijk alle uurwerken gaat dat in kleine stukjes per keer.
Om volledig te zijn is er ook een zeldzaam komplicatie die heet “seconde morte” of “dead second” : het is op een mekanieke horloge en de seconde springt een keer per second.
Dit kan ik begrijpen. Bedankt voor de uitleg.
Overigens grappig dat één schokje per seconde bij een quartz horloge bijna als iets negatiefs gekwalificeerd wordt ‘bij een low battery-geval’. Terwijl dezelfde schok per seconde bij een dure opwinder, bijzonder begerenswaardig lijkt te zijn met een geuzennaam als een ‘dead second’.
Ik pik te laat in op dit draadje, maar Jeroen heeft gelijk: je hebt ALTIJD schokjes, maar bij sommige werkjes zijn deze zo klein dat de wijzer lijkt te “glijden”.
En tsjonge wat zijn vintage dead seconds uurwerken lastig te vinden, ik heb er sinds kort eentje maar die mist uiteraard precies die onderdelen die het zo bijzonder maakt…
Ik zou graag dit systeem zien anders dan tekeningen in een boek.