Ik had laatst even zin in een snel projectje, dus ik denk ik pak een horloge uit de projectenbak dat gewoon loopt, dat scheelt alvast wat werk. Helaas bleek dat nogal een misrekening, lees en huiver… 
Slachtoffer is een Tissot Antimagnetique uit 1939 met een voor die tijd forse kastmaat van 38 mm zonder de kroon.
Het horloge loopt dus, maar bij het openmaken van de kast zie ik gelijk dat het balanswiel waggelt als een dronkenlap, betekent meestal een niet al te secuur vervangen balansstaf, daar word ik meteen al achterdochtig van. Uurwerk is een Tissot in-house kaliber 27 met een diameter van 27 mm (vandaar de naam 
)
Verder valt op dat de lagersteen van het ankerrad afwijkend oogt, daar is in elk geval wat mee gebeurd. Eerst het uurwerk maar eens volledig demonteren en dan de problemen in kaart brengen.
Als ik de balans wil demonteren blijkt dat de pitonpen niet zit vastgeschroefd maar gelijmd. Ik begin te vermoeden dat er een verkeerde balansstaf in zit, dan loopt het balanswiel namelijk als eerste tegen het kompas en de pitonschroef aan. Mogelijk dat die schroef daarom verwijderd is.
Balanskloof omdraaien en jawel, het halve kompas is weggevijld. Hier is iemand bezig geweest om een verkeerde balansstaf toch te kunnen gebruiken…
Volgende item op de onderdelenlijst; vervangend kompas… 
Fraaie tap ook aan de balans; hier lijkt wat met de hand aan gemodificeerd. Waarom zoveel moeite en geknoei om een niet passende staf werkend te krijgen? Snap ik echt niet; voor nog geen twee tientjes heb je een juiste op de deurmat.
Na het verwijderen van de raderen kom ik een heleboel residu tegen; zo ziet een uurwerk er dus uit als hij niet gedemonteerd wordt voor het schoonmaken maar in z’n geheel in de schoonmaakmachine gemikt is 
Nu alles uit elkaar ligt de afzonderlijke onderdelen inspecteren. Lagersteen van het ankerrad oogt niet alleen afwijkend maar is compleet versplinterd. Te zien aan de vorm van de steen is het is niet de originele lagersteen maar heeft iemand een nieuwe proberen te plaatsen; dat is blijkbaar niet helemaal gelukt maar daar is het gestopt…
Gevolg is dat het ankerrad dus in een versplinterde steen heeft gelopen; is niet zo goed voor je tappen, moet dus een vervanger voor komen. Gelukkig heb ik een redelijke voorraad donoronderdelen, al raak ik er met zulke projecten snel doorheen
Onderste deksteen van de balans is zo te zien ook een nieuwe, alleen vlak plaatsen lijkt niet helemaal gelukt. Klein klusje, gelijk even recht geperst.
Ook aan de bovenzijde van de balans zijn beide stenen gescheurd/ingelopen, heb ik alleen even geen foto van gemaakt, maar die moeten dus ook vervangen.
Na het verwijderen van de foute balansstaf blijkt dat een nieuwe staf in dit wiel geen optie meer is, de vorige is er namelijk met geweld in geramd; er moet dus ook een vervangend wiel komen.
Tot slot de veerton open; hier huist nog een blauwe veer. Die gaan we dus niet hergebruiken, komt een moderne voor in de plaats.
Nu alle problemen zijn vastgesteld gaan we beginnen met het oplossen ervan. Eerst de versplinterde lagersteen in de raderkloof.
Ik heb ook wel een aantal vervangende raderkloven liggen maar die zijn allemaal wat te nieuw en hebben een facet aan de rand en voor de periode onjuiste opschriften. Dat vind ik in het kader van de originaliteit geen optie dus moet de steen vervangen. Een steen uit een donoruurwerk is ook geen optie omdat het gat al te groot is dus er moet een overmaatse steen komen. Dus eerst het gat ruimen naar de nieuwe maat.
Dan de steen erin persen tot de juiste diepte:
En testen of het ankerrad goed loopt en genoeg hoogtelucht heeft:
De steen in de blanskloof zet ik over van een donoruurwerk. Passing is dan altijd een dingetje omdat er minuscule maatverschillen tussen de stenen zitten. Als je pech hebt valt hij er gewoon doorheen en moet je eerst het gat stuiken. Dat hoeft gelukkig niet; de vervangende steen zit goed klem.
De bovenste deksteen zet ik inclusief plaatje over van een donorwerk. Het balanswiel is niet meer te redden dus er moet een complete balans komen. Gelukkig heb ik nog een donorwerk met een complete balans dus die zetten we in z’n geheel over. Nu testen of het past.
Blijkt maar weer dat vooraf passen nuttig is; de lagersteen in de platine zit ook niet goed; zit scheef en steekt deels boven de platine uit. Steen er even uit gedrukt -wat bijna vanzelf ging- en opnieuw geplaatst; nu wel op de juiste positie.
Moet wel zeggen dat bij dit werk een stereomicroscoop wel een uitkomst is; in elk geval met mijn ogen. Door een loepje vind ik het erg lastig beoordelen of de stenen netjes vlak en op de juiste diepte zitten.
Nu alles vervangen is tijd voor de grote schoonmaak. Alle lagers even uitpennen; tappen en tanden door de rodico en vervolgens alles de (vintage ) machine in.
Na het schoonmaken begin ik altijd met het plaatsen van de veer. Dit is een nieuwe veer maar ik heb een enorme hekel aan die aluminium ringetjes waar die dingen in geleverd worden, dus ik trek ze daar altijd gelijk uit en draai de nieuwe veer mee in de schoonmaakmachine. Daarna met de veerwinder in de ton plaatsen. Bij veertonnen die “ondersteboven” zitten plaats ik de arbre vaak al als de veer nog in de winder zit omdat je ze dan beter kunt hanteren. Aan de andere kant zit geen gat in de arbre dus dat hanteert lastiger.
Montage van het uurwerk; eigenlijk zitten er helemaal niet zoveel onderdelen aan zo’n handwinder zonder complicaties 
Smeren van de balanslagers, kijken of het druppeltje goed zit:
Smeren van de ankerpaletten:
En van het opwind- en wijzerverzetsysteem:
Dan het moment van de waarheid; balans erop…
…en op de timegrapher. Eerst kom ik nog wat vreemds tegen; met de wijzerplaatzijde omhoog lijkt het uurwerk te gaan prellen bij een amplitude van rond de 270 graden. Dat kan niet bij 270 graden dus er moet iets anders aan de hand zijn. Na wat puzzelen kom ik erachter dat er een braam op een van de spaken van de balans zit die net tegen het kompas aan tikt. Ik “veeg” de bramen even van de spaken af en haal voor de zekerheid ook even een polijstpapiertje langs de onderkant van het kompas. Probleem opgelost; dit is een beeld wat ik graag zie op de timegrapher:
Amplitude en beat error zijn netjes, die kan er weer even tegen. Wel een 10-20 seconden positionele variatie maar bij dergelijke oude uurwerken lig ik daar niet wakker van.
Nu verder met wat optische dingen. De wijzers zijn door het nodige verbuigen in het verleden een deel van de lak kwijtgeraakt en hebben ook wat corrosie opgelopen. Bijschilderen gaat geen bevredigend resultaat opleveren dus ze moeten eerst kaal. De oude lak eraf gaat het beste door met een messing pincet te schrapen. Zo maak je geen krassen maar hoef je niet de hele laag lak eraf te schuren. Vervolgens de roest wegschuren met p1000 schuurpapier. Stukjes geknipt van ongeveer 2x2 mm, zijn met de pincet te hanteren en kan ik onder de microscoop goed zien wat ik aan het doen ben. Heel voorzichtig doen met de punten van de wijzers, die wil ik er liever niet afbreken 
Daarna lakken; trip down memory lane met een duik in de oude doos humbrol potjes uit de tijd dat ik nog aan modelbouw deed 
Verf en ik zijn nooit vrienden geweest, 100% strak is het niet maar het is stukken beter dan wat het was
De wijzerplaat heeft ook de nodige tekenen van een bewogen leven, maar daar is weinig aan te doen. Ik denk niet dat het beter wordt als ik hier aan ga zitten schilderen, dus dat laat ik verder zo.
Wijzers erop:
Kast erbij:
Uurwerk in de kast en stift er weer in:
Bezel en glas erop. De kast is in een verrassend mooie originele staat dus daar gaat geen gepoets aan te pas komen. Je kunt bij deze nog mooi zien dat bij verchroomde horloges in die tijd de kasten vaak niet gepolijst waren maar alleen de bezel.
En completeren met een mooie band. Bandenkeuze is niet groot met vaste bandpennen, maar ik ontdekte laatst dat Colareb ook een band voor vaste pennen in het programma heeft dus die wilde ik wel eens proberen. Band is lekker klassiek met splitpennetjes en een mooie taper met een 16 mm gesp bij een lugwijdte van 20 mm. Alleen is hij uiteraard aan de lange kant, maar dat probleem heb ik met bijna elke band.
En klaar. Kostte wat meer tijd dan ik verwacht had maar ik heb de nodige ervaring opgedaan met het vervangen van lagerstenen dus het was weer een leerzaam project 
Allemaal bedankt voor het kijken, ik ga lekker genieten van deze topper 
Een c27 chrono staat ook nog op m’n verlanglijstje, maar alles op z’n tijd.