Hallo vintage liefhebbers,
Ik ben nieuw op dit mooie forum (lees al wel een hele tijd stiekem mee…) en ook relatief nieuw in de polshorloges. Afgezien van een leuk “dagelijks” jaren 50 junghans herenhorloge, die ik dan ook al jaren draag, heb ik me eigenlijk altijd bezig gehouden met de restauratie van zakhorloges van vóór 1850. Relatief grof mechaniek en historisch vind ik ze geweldig. Nu ben ik kort geleden verleid om een in mijn ogen geweldig polshorloge te kopen welke werd aangeboden als een project. Het betreft een jaren 50 (weet het niet exact) Titus triple date chronochraaf met een landeron 185 uurwerk. In behoorlijk slechte staat maar niet duur. Ontbrekende wijzers, kalenderwerk en een aantal palveren. Waarschijnlijk ooit gebruikt als donor. Het patina op de wijzerplaat en kast neem ik graag voor lief. Na vele avonden puzzelen, onderdelen namaken en priegelen achter het boley draaibankje heb ik hem weer zo ver in orde dat alles werkt en ik hem weer kan dragen. Maaarrr… Zoals ik schreef ontbraken alle wijzers. En nu heb ik ooit op de rikketik eens een paar oude voorraad setjes wijzers gekocht en inmiddels ook aardig wat tweedehandsjes opgespaard. Maar een passende centrale secondewijzer had ik er niet bij zitten. Op internet kon ik eigenlijk nergens assortie wijzers vinden, gewoon een universeel wijzer met passende bus dus. Glazen, bandjes, kroontjes wordt je mee doodgegooid maar nergens wijzers? Uiteindelijk maar een wijzer met een te krappe bus opgeboord (wijzer eerst in schellak vastgezet in de draaibank) maar niet echt succesvol. Mijn boortjes gaan met stappen van 0.05mm en 0.25 was te krap maar bij 0.3 zit de wijzer te los. Een conische ruimer gaat niet passen in het blinde gat (overigens vind ik het plaatsen van de wijzer doodeng met de triebniet. Moet je de as van onder steunen?) de te losse passing kun te krimpen in een spantangetje las ik ergens, maar dat ging hopeloos. Het busje doet óf niets, óf gaat ineens naar driehoekigplat… Nu zit de wijzer er na uren prutsen en de derde wijzer behoorlijk stevig op. Maar slipt toch nog bij resetten naar 0
Vraag1. Hoe vast moet deze wijzer wel niet zitten om niet te slippen bij de abrupte reset? Ik vind dat hij al griezelig zwaar op de as gaat nu.moet deze chrono wijzer een extra lange bus hebben voor extra frictie misschien?
Vraag2. Waar kun je zonder specifieke merk of type aanduiding verschillende wijzers kopen met grote variëteit aan busmaten? (ik meet met de micrometer de as op 0.28mm)
Het is grappig om te realiseren dat het namaken van de tandwieltjes voor het kalenderwerk minder moeite kostte dan het goed passend krijgen van een wijzer!
Ik hoop dat jullie een tip kunnen geven, alvast hartelijk bedankt!
Haha! Nou ik vind het ook erg aanstekelijk en rustgevend dat puzzelen aan een incompleet horloge. Misschien wel leuk om nog wat foto’s te plaatsen van het kalenderwerk maken. De schijfjes met de dagen en maanden waren er dus ook niet meer bij. Die heb ik gemaakt door de bedrukking na te tekenen in cad en vervolgens te lasergraveren op wit gespoten 0.25mm dunne koper plaat. Dat kon ik op mijn werk… De ontbrekende tandwieltjes heb ik gefreesd
Maar om toch nog een keer de vraag te stellen, hoe vast durven jullie een chronochraaf secondewijzer op de centrale as te persen? En (hoe) steun je daarbij het einde van de as in de steen?
Volgens mij passen de wijzers voor de Landeron 48 ook op de Landeron 185 (185 is gebaseerd op de 48 volgens Ranfft) Maakt het zoeken misschien misschien makkelijker.
Ik denk inderdaad dat dat klopt, er is “gewoon” een module bovenop gezet. Daardoor misschien ook dat de as van de kleine secondewijzer eigenlijk veel te diep ligt en er een enorm lange bus op de wijzer nodig is. Gek genoeg zie ik op internet ook op de weinige afbeeldingen van Titus triple date horloges dat er allemaal verschillende wijzers binnen één horloge zijn gebruikt. Een zwarte naast een goudkleurige enzo. Ik denk dat er meer mensen worstelen met de rare maten en diepliggende assen
Ik heb hier zelf geen ervaring mee; chrono’s servicen staat nog op mijn to-do list, maar is er tot nog toe nog niet van gekomen. Heb wel begrepen dat ze inderdaad heel erg vast moeten zitten.
Er bestaan wel uurwerkhouders met een instelbare ondersteuning voor de lagersteen bij het wijzers plaatsen; wellicht dat je die ook voor een chronograafuurwerk gebruiken kunt:
En anders misschien een klein ondergereedschap in de triebniet zetten en daarmee de steen ondersteunen? Ik zou overigens niet weten of ik zelf een stuk heb wat daar klein genoeg voor is
Goh, nooit geweten dat dit soort gereedschappen bestaan! Maar inderdaad is er misschien wel iets te maken wat kan dienen als steun in de basis van de triebniet. Ik zal eens iets experimenteren zodra de nieuwe wijzers binnen zijn.
Interessant probleempje. Mijn ervaring is wel dat de frictie om een wijzer er op te persen niet perse gelijk is aan de frictie in de draairichting. Wat je zelf al aangaf is denk ik ook troef, om zo veel mogelijk lengte te gebruiken op het asje. Ik heb diverse malen hoogte kitjes gebruikt op oude ETA uurwerken die van een niew model zijn, dan is de seconde pinion niet te gebruiken en maak ik een bus voor de secondewijzer, boor de oude er uit en draai een klein randje er op en dan klink ik de wijzer er op. zo kun je elke lengte maken die je maar wilt.
Dat zijn mooie boortjes! Ik gebruik inderdaad dezelfde, alleen heb ik nooit tussenmaten gehad kleiner dan 0.05mm. Goede tip! Meestal kom ik wel weg met een 2graden conische ruimer maar in tegenstelling tot veel andere wijzers (ik doe vooral antieke zakhorloges) kun je bij secondewijzer uiteraard niet doorsteken omdat deze dicht zijn. De lange bus wijzertjes voor de minuten en seconden heb ik overigens gemaakt op de weize die jij beschrijft. Dat gaat inderdaad heel goed en als het voor de chrono wijzer nodig blijkt voor voldoende radiale frictie dan die ik dat daar ook
Even iets heel anders, ook fouten mag/moet je delen ben ik van mening, en het is denk ik voor jullie wel grappig om mijn falen te lezen…
Ik schreef al dat van de Titus naast de wijzers ook de datumschijven ontbraken bij aanschaf. Deze heb ik zelf nagemaakt om een aantal redenen, ik vind het heel leuk, originele schijfjes zijn op ebay best aan de prijs, en bovendien vind je makkelijker exemplaren voor een valjoux 72c dan voor een Landeron. Allemaal leuk en aardig, maar ik ben dus wel mooi in de fout gegaan. Als voorbeeld had ik een duidelijke foto van valjoux schijfjes gevonden:
De 72c lijkt in eerste instantie wel wat op de Landeron en ik had ook niet echt nagedacht moet ik toegeven. Daarnaast had ik een leuk verslag gelezen van Michkh uit 2012 waar hij zijn landron schijfjes keurig restaureert met decal letters. Zijn horloge was eerder door een vorige eigenaar voorzien van letters uit krantenknipsels(!) omdat de bedrukking onleesbaar was geworden (persoonlijk vind ik dit soort fixen uit verleden geweldig om tegen te komen. Stel je voor dat dit ook best gepriegel is geweest en waarschijnlijk in een tijd dat andere opties niet bestonden of onbereikbaar waren)
Er is echter iets aan de hand… En dat blijkt nu cruciaal. De krantenknipsel letters geven al een hint. En ook bij Michkh gaat het volgens mij fout… Weet hij dit zelf inmiddels?
De Landron dag schijf draait andersom ten opzichte van de valjoux!
Ik kom hier nu achter nu ik mijn horloge de afgelopen dagen draag. En het is echt heel erg knullig dat ik het niet eerder heb gezien maar tijdens het opbouwen ben ik veel meer gefocussed geweest op de mechanica en niet op de Franse dagafkortingen. Na maandag komt bij mij nu dus zondag… Enz.
Dat wordt een nieuwe schijf maken, en opnieuw klinken op het tandwiel, timing juist aanpassen… Etc… Garant voor zeker een paar uur werk.
Wat hebben we toch een mooie hobby. Je zult je gaan vervelen!
Nog een plaatje voor de duidelijkheid. Het tandwieltjes met nok die de dag schijf telkens één stand verder zet draait tegen de klok in. Foute dagschijf dus
