Ik heb een technische vraag over het assembleren van een uurwerk. In een ander topic heb ik laten zien dat ik een 7009A uurwerk heb gereinigd en geassembleerd om voor de hobby de techniek van het restaureren van dit soort werken onder de knie te krijgen.
Het horloge liep uiteindelijk prima op tijd, echter het automatisch opwinden werkte niet efficiënt genoeg om bijvoorbeeld de reservegang volledig te benutten. Daarop besloot ik dit gedeelte van het uurwerk te demonteren om het te analyseren en eventueel onderdelen te vervangen. Hiervoor moet bij dit uurwerk de brug worden verwijderd onder de rotor.
Ik heb alles nagekeken, gesmeerd en toen ik de brug voorzichtig terugplaatste heb ik gecontroleerd of de trein functioneerde (met prikker voorzichtig het centrumrad bewegen), en gecontroleerd of alle tapjes in de brug vielen, de brug lag stabiel. Vervolgens de brug en de veerton gemonteerd. Nadat ik handmatig de veer had opgewonden, ging het uurwerk niet lopen… Uiteindelijk met een blaasbalg de boel wel aan de gang gekregen, maar dat is natuurlijk niet de bedoeling; er zit ergens te veel weerstand in de overbrengingen en zodoende loopt het uurwerk ook te langzaam.
Voorheen had ik hetzelfde probleem, ik dacht dat het destijds aan het reinigen en oliën lag, maar van week deed het probleem zich dus voor bij het geolied uurwerk. Mijn vraag is, wat kan de oorzaak zijn? Zijn het de tapjes die toch net niet goed in de stenen vallen, of stof wat in uurwerk is gekomen tijdens het halve uur dat ik er mee bezig was?
Meestal heeft het uurwerk dan een service beurt nodig.
Uit elkaar kaar halen goed reinigen en met gebruik van de juiste smeermiddelen weer in elkaar zetten.
Of de veer is niet meer goed, maar dat lijkt mij in dit geval onwaarschijnlijk.
Het is zoals vouwfietser al aangeeft…reinigen.
In principe zou een goed gereinigd uurwerk zelfs zonder smeermiddel moeten kunnen lopen. De smeermiddelen zijn er voor “dat laatste beetje” en lange termijn functioneren. Dus met meer olie ga je het zeker niet redden. Er zit niets anders op dan het hele werkje uit elkaar te halen en heel goed te reinigen. Na het reinigen rad voor rad testen. As tapjes controleren op zwarte aanslag. Schoonmaken met een penhoutje (of zelfs polijsten). Lagersteentjes controleren op vuil en barstjes. Ook deze weer schoonmaken met een penhoutje. Ieder rad even apart monteren en met een blaasbalkje testen of het niet “wobbelt” en helemaal vrij loopt. Check ook of je de juiste schroefjes gebruikt. Vaak kan een verkeerde (te lange schroef) een heleboel ellende veroorzaken. Als je dit stap voor stap doet (opbouwen en testen) moet het goed komen. Merk je dat je ergens weerstand moet geven om iets te plaatsen dan is dat per definitie niet goed.
Je bent al een heel end gekomen. Dit is het moeilijkste gedeelte dat ook heel veel voldoening geeft als je dit varkentje ook nog wast.
Als reinigen niet helpt kan het ook iets heeeeel kleins zijn.
Dus goed onderzoeken en alles uittesten.
Zo was ik was deze week bezig met een Pontiac waarin een ETA 1260 uurwerk.
Uiteindelijk liep het uurwerk prima, tot inbouwen in de kast dan kwam het tot stilstand.
Wat bleek na veel zoeken: het gaatje in de wijzerplaat voor de kleine secondewijzer op 6 uur was iets excentrisch. Pas bij inbouwen drukte het tegen de as en kwam het uurwerk onmiddellijk tot stilstand.
Oplossing eenvoudig gaatje ruimen. Maar het was heel veel werk om de oorzaak te vinden.
Dank voor alle opmerkingen. Ik heb gister het uurwerk weer volledig gedemonteerd en bijna alle raderen afgedaan met wasbenzine om ze schoon te krijgen.
Toen stukje bij beetje alles weer ge-assembleerd en getest. Het lastige vind ik zelf het positioneren van het ankerrad. Dit rad zorgt er ook altijd voor dat de brug instabiel ligt en dat ik deze voorzichtig moet wiebelen zodat het tapje van het ankerrad goed in de steen valt voordat ik de brug kan monteren. Uiteindelijk loopt het uurwerk wanneer je de veerton 2 á 3 keer ronddraait… nog niet helemaal ok dus. Erg frustrerend ook, het uurwerk liep prima, als ik de balans heel eventjes stopte met een cocktailprikker, kwam het vanzelf weer op gang…
Mede doordat de brug meerdere raderen positioneert vind ik het lastig om ze stuk voor stuk te controleren op de positionering en het ‘wobbelen’. Terugkijkend naar de reacties en de ondernomen acties lijkt het dat:
Er inderdaad vuil/stof/etc. in het uurwerk is gekomen bij het nakijken van het ‘automatische’ gedeelte
Of dat er verkeerd geolied is
Of dat er één of meerder onderdelen foutief zijn geplaatst
En dan nog ben ik niet klaar, omdat de rotor zijn beweging niet goed overbrengt naar de veerton, terwijl alle onderdelen uit dat stappenproces zijn vervangen door nieuwe onderdelen…
Ik heb er nu zoveel tijd in zitten dat ik het sowieso positief wil afronden , dat kost alleen wat geduld en moeite…
Als je het uurwerk draait, draait de rotor dan mee of blijft die plakken? Dit zou kunnen verklaren waarom uw horloge niet goed opwindt. Teveel olie of op de verkeerde plaats kan hiervan de oorzaak zijn. Met uw brug altijd oppassen voor uw tappen! Beter iets langer over doen tot alles past. Ankerrad meestal pas als laatste passend maken.
Zolang een horloge niet perfect loopt, terug uit elkaar halen en opnieuw doen
In bijlage het olie process mocht je dit nog niet hebben. Succes!
Er is nog een optie die ik hier niet heb gelezen en dat is een mogelijke vervorming van een rad, kijk na de montage van de raderen of er een rad tussen zit die slingert, de kans bestaat dat bij een bepaald moment van het slingeren een ander rad of anderszinds wordt geraakt, of dat de vertanding bij aandrijving van het volgende rad weerstand vertoond. Overigens gebruik ik bij hele vuile uurwerken 9/100 diamant pivots en geharde en verdraaide pennetjes die tandartsen gebruiken voor zenuwkanaal behandelingen om de tapgaten te ontdoen van vergomde olieresten. die pennetjes zijn flinterdun en door de verdraaiing worden de vuilresten gemakkelijker verwijderd. Daarna alles in de Elma schoonmaakmachine. Na schoonmaken weer alle tapgaten bekijken met een steengaten loep om te zien of alles schoon is en of er geen barst in zit. De tappen bekijken of daar ook geen vervorming aan zit en monteren.Dan heb je in mijn optiek vrijwel alles gedaan wat mogelijk is om het uurwerk goed te laten functioneren.
Zou een lager van de veerton een probleem kunnen zijn? Dat de veerton zélf te veel weerstand ondervindt. Ik zet mijn knutselklokjes vaak zonder veerton in elkaar en kijk dan met een houtje of de tandwiel trein soepel beweegt.
Dat kan ik mij bijna niet voorstellen, dat kan alleen als de lager is uitgesleten en het gat ovaal is geworden, zodat de veerton schuin gaat draaien en aanloopt op de platine. Iets wat bijna alleen veel voorkomt bij hele oude zakhorloges. Dan moet het gat eruit worden geboord, een nieuw stukje plaat erin en een nieuw gat boren. En niet wat je in bijna alle gevallen ziet dat er een onverlaat bezig is geweest met een spijker of pons om rond het gat de platine te bewerken en het koper terug te slaan om het gat weer kleiner te maken. Als ik dat zie, dan kan ik weer pissig worden van de luiheid van die horlogemakers zoals ze zich dan noemen. de eigenaar van dat horloge kan dat immers toch niet zien, het ding loopt immers weer.
Is anders vaak te zien bij oude seiko horloges. “Die van mij loopt al 30 jaar zonder onderhoud” dat soort werk. Bij normaal onderhoud inderdaad niet vaak voorkomend.
Dank allemaal voor de reacties. Aan de reacties te zien kun je misschien ook wel concluderen dat dit uurwerk op sterven na dood is, des te meer waardeer ik jullie hulp.
@Bart82, de rotor werkt goed. Ik heb dit probleem inmiddels al ontdekt. de pawl/magic lever (sorry ik weet de nederlandse term niet) was versleten. Ondanks dat deze nieuw was,</strike through> [Edit] shit, ook dit is te vroeg gejuicht [Edit], ik heb tijdens het assembleren de veerton enkele keren handmatig opgewonden terwijl de lever nog in positie zat, daardoor is hij heel snel gesleten… Enfin, weer wat geleerd.
Ik ga nu de moed bij elkaar verzamelen en in het weekend zal ik hem weer helemaal uit elkaar halen en met extra veel oplettendheid schoonmaken, oliën en assembleren.
@vinwat Dank voor de tip, ik heb een tandarts in de familie op de eerste hand. Moet goed komen
Doe dat niet : Alles uit elkaar, schoon maken, olie voor de veerton en veer smeren en dat is alles.
De wielen terug zetten maar alleen maar wat nodig is : van de veerton tot de anker wiel. Geen rotor, geen anker, geen wijzers… niets.
Dan een of twee klik op de opwindas en de anker wiel moet zovlug draaien.
Als alles goed gaat, de anker terug plaatsen. Weer een of twee klik van de opwindas en met een prick de anker bewegen. Die moet vlug van de eene kant naar de andere springen.
Als dat goed gaat, de anker afnemen en de balans met zijn kloof ter plaats zetten. Zonder de balans te raken, met een draaiende beweging van de horloge moet de balans heel vrij draaien. Proberen in alle 6 positie : dial boven, onder, opwindas aan 3, 6, 9 en 12 uur. Als alles goed gaat, de anker en balans ter plaats zetten. Een paar keer de opwindas draaien en de horloge moet lopen.
Als je tot daar bent gekommen, laat ons weten wat er gebeurde.
(En helemaal geen olie ervoor ! ) Smeren komt pas later als alles goed gaat.
BD
Zoals gezegd ben ik dit weekend verder gegaan met dit project. Ook nu realiseerde ik weer dat dit project eigenlijk veel te veel tijd en moeite kost voor wat het klokje waard is, maargoed; ik leer er een hoop van.
Op advies heb ik alle de wielen allen gecontroleerd op de wrijving die ze ondervinden. De wielen lijken alleen goed te functioneren, de balansveer oscilleert lang als ik met een blaasbalg blaas en de balans komt uiteindelijk in de kadans van het oscilleren, hij stopt dus niet plot op lage snelheid. Dit alles ging goed totdat ik de veerton plaatste. Geen slecht idee dus om de veerton eens te gaan bekijken zoals hierboven geschreven staat.
Echter was dit de eerste keer dat ik een veerton uit elkaar haalde:
Nu wilde het toeval zo zijn dat ik nog een veerton van dit type achter de hand had. Ik heb inmiddels al zo veel onderdelen besteld voor dit uurwerk dat ik er wel wat over heb…
Uiteindelijk heb ik deze veerton gebruikt, zonder dat ik deze schoon heb gemaakt… Een het uurwerk loopt nu nog slechter dan voorheen, na het opwinden moet ik de balans op gang blazen en deze stopt na 10 slagen… en echte No Go dus. Ik ga nog even bij mijzelf ten rade wat nu verstandig is om te doen, maar ik wilde jullie de update niet onthouden omdat ik deze had toegezegd.
De oude veerton is zo te zien op de foto in orde en niet moeilijk om weer in elkaar te zetten met de getoonde veer, en die is zo te zien ook nog in orde.Begin bij het uiteinde in de ton te plaatsen en rustig op te draaien met de nagel van de duim op de rand en net zolang draaien tot de veer er helemaal in zit, dan als laatste de barrel erin stoppen en uittesten of de veer aan de barrel hecht, dan de deksel erop terug drukken kijk goed of de deksel goed is gesloten.
succes.
, dat kost alleen wat geduld en moeite…
Beter iets langer over doen tot alles past. Ankerrad meestal pas als laatste passend maken.
