Zoals hierboven reeds gemeld: bij mijn lot waren er zo’n 15 stuks waarbij de minuut-pijp te los op de minuten-as (doorboord middenwiel) draait.
Omdat de minuterie (de radertjes die dienen om het horloge op tijd te zetten via de kroon) permanent meedraait met dit systeem moet de koppeling tussen minuten-as en minuut-pijp met wat wrijving verlopen. Die wrijving is hier te klein, met als gevolg dat de minuten-wijzer niet mooi meedraait als het horloge loopt…
Die “slipkoppeling” dient immers om de tijd in te te kunnen stellen, zonder de permanente kracht-transmissie tussen opwindveer en echappement te “blokkeren”…
Je merkt het onmiddellijk als je de kroon uittrekt en het uur probeert bij te stellen: voel je wat weerstand, dan is alles OK, voel je helemaal geen weerstand, dan moet je onderstaande correctie uitvoeren.
(noot: voel je héél veel weerstand, dan moet je onderstaande zeker NIET doen, maar integendeel de minuut-pijp er af nemen en de as van het middenwiel wat olie geven !!)
Op zich geen probleem, want dat kan makkelijk gecorrigeerd worden, als je maar weet hoe het moet.
Normaal doet een horlogemaker dit met een correct ingestelde Seitz-pons (met perfect gedoseerde doordruk-blokkering) , maar het kan- mits het nodige “fingerspitzen-gefuhl” (lees voorzichtigheid) - ook met een niet te scherpe knijptang en een dikke naald…
Onderstaande foto’s tonen de procedure (die je dus enkel hoeft uit te voeren als je de werkjes wil gebruiken om werkende, draagbare, horloges te maken) met een paar simpele middelen.
Als oefenmateriaal hoeft dit helemaal niet.
Allereerst: ik heb deze foto’s genomen zonder opwindstift (Tige) in het werk (was het werkje met het afgebroken seconde-asje), MAAR DIE LAAT JE ER BEST IN !!
Hier gaan we:
1: compleet basiswerk met uurwiel (goudkleurig) bovenop de minuut-pijp (zilver-kleurig), die op zich wat “klemmend” zou moeten zitten op het midden-wiel (of "minuten-as) . Rechts van het uurwiel zie je half verscholen onder het dekplaatje een deel van de onderliggende minuterie die permanent meedraait als het horloge loopt:
2: uurwiel wordt eraf gehaald (gaat vanzelf):
3: Minuutpijp (die normaal wat moet klemmen) wordt eraf gehaald (als die er niet vanzelf af gaat, kan het best zijn dat je werkje OK is en er verder niks hoeft te gebeuren):
4: Holle minuutpijp:
4: steek de minuutpijp op een dikke naald en zorg ervoor dat ze “losjes” op de naald klemt (op de foto is dit een klein rond vijltje, maar een dikke naald gaat evengoed):
5: en nu komt het: normaal gebruiken we een regelbare pons (type Seitz), maar het kan ook met een botte knijptang (liefst één die een “begrenzer” heeft). Zet de bekken van de tang op het MIDDELSTE gedeelte van de minuutpijp en duw HEEL LICHTJES op de tang. (we spreken hier over een correctie van een tiende van een millimeter !!). Herhaal dit om de 45 graden (echt lichtjes duwen, telkens op dezelfde hoogte, geen echte kracht zetten !!) De naald zal er ook voor zorgen dat je het ding niet onverwacht doorknipt…
6: Zet nu de minuutpijp terug op het middenwiel. Als alles goed is, moet je meer kracht zetten om dit te doen.
LET OP: vooraleer je de minuutpijp voluit tot beneden drukt; kijk eerst vertikaal om te zien of de tandraderen van minuutpijp en minuterie mooi in elkaar kunnen grijpen, anders bestaat de kans dat je tandjes van één van beide raderen beschadigt (of afbreekt). Als alles mooi overeen staat, kan je met een hol pijpje of een stevig pincet het minutenrad op het middenwiel in de minuterie duwen:
7: probeer nu met behulp van de kroon de minuterie bij te stellen (kroon uittrekken en “tijd instellen”). Als je voldoende wrijving voelt, dan is het OK, voel je geen verscil en draait alles nog te los, dan moet je alle stappen terug herhalen en iets meer kracht zetten op de tang (niet te veel, beter 5 x herhalen, dan één keer teveel waardoor alles vast komt te zitten).
Voel je wrijving, maar heel onregelmatig, dan betekent dit dat er in één van de posities teveel kracht werd gezet (waardoor de holle minuutpijp niet echt rond meer is).
In dat geval kan je met een klein 'ruimertje" héééél lichtjes de pijp terug uithollen en daarna wat olie geven … (denk eraan, alles draait hier om slechts tienden of zelfs honderdsten van een mm !!)
Maar nogmaals: als je deze werkjes enkel wil gebruiken om wat op te oefenen en een simpel uurwerkje wil doorgronden, dan hoeft al het bovenstaande echt niet…
In elk geval: Veel Succes !!! (en veel horlogefun … uiteraard
)
Met Vriendelijke Groeten,
Morse.
PS: voor het uiteen halen en terug in elkaar zetten + olie geven verwijs ik graag naar de fotoserie die e.e.a. kan verduidelijken: http://www.horlogeforum.nl/read.php?8,77932