Een tijdje geleden opende ik een topic waarin ik toelichtte dat ik een poging wilde wagen om een zakhorloge te demonteren en weer te monteren. Reparatie was vermoedelijk een brug te ver.
Ik ben me eerst gaan verdiepen in de werking en benaming van de onderdelen aan de hand van docu die ik op het internet vond. Inmiddels heb ik een handschets gemaakt waarin de verschillende wielen, de overbrengingen en de energiebaan (van opgewonden veer naar balans) duidelijk wordt inclusief het verstelmechanisme en opwindmechanisme.
Heel verhelderend. Tot zover het positieve nieuws.
Het demonteren van het horloge ging relatief eenvoudig m.u.v. de tussenbrug. De astap van het center wheel is gestuikt. Verder is het minute wheel niet te verwijderen. Het slipt keurig maar is niet te demonteren. Het gevolg is dat de tussenbrug, het center wheel en het third wheel niet te demonteren is. (zoals jullie zien heb ik mijn kennis opgedaan in engelstalige docu)
Verder mist het third wheel een tand. Ook het glas dat ik op de Rikketik heb gekocht past net (met behoorlijke druk) maar blijft niet zitten. Ik had er twee gekocht maar er is er al een gesneuveld. Kortom, ook dit is heel leerzaam. Ik wil alleen de veer nog demonteren om te zien of ik ook dit mechanisme begrijp.
Nu maar eens kijken of ik het geheel weer kan monteren. Een tijd geleden werd er op dit forum gesproken over een workshop restauratie. Als die er ooit komt, dan doe ik heel graag mee. Hieronder nog een paar foto’s.
Inderdaad; toen ik voor het eerst een veer uit de ton haalde was ik daarvoor niet genoeg gewaarschuwd in de online cursus die ik deed. De veer sprong in mijn gezicht en miste net mijn oog. Het ging zo hard, dat mijn oog minstens ernstig zou zijn beschadigd als de veer het zou hebben geraakt… Ik had een lelijke plek in mijn gezicht. Het gevolg is dat ik inmiddels zonder problemen een zakhorloge een servicebeurt kan geven, maar de veer vervangen durf ik na deze ervaring niet meer…
@Klokkengek Eerst : brillen !
Dan : de veerton kap afnemen, nooit met een schroefdraaier onder de deksel (dat maakt kratsen) maar omgekeerd op de ton duwen om de as tegen op een sterke glad opervlakte en dus de deksel “pop” uit. Altijd een vinger er op te houden om te verwijderen dat iets weg springt.
Dan de deksel afnemen, de as omgekeerd draaien om die uit te halen en dan ten laatste de centrum van de veer uittrekken, een krul of twee, nooit meer, daarna de veerton tussen de vinger draaien om de veer langzaam uit te schroeven…
Om alles in plaats te zetten, omgekeerd draaien met de veer in de veerton En kijken dat het in de goede richting is gedraait !
Ik ga het wel weer een keer opnieuw proberen- inderdaad op de manier zoals jij beschrijft- maar ik denk wel dat ik een horlogemaker ga vragen om erbij te zijn en het eerst een keer voor te doen. Dan weet ik zeker dat het goed gaat
Ik gebruik nooit zo een spul. De werktuig (estrapade) zijn altijd aan nieuwelingen verkocht. Voor klokken is het nodig (en toch…) maar voor horloge heb ik meerdere horlogemaker ontmoet en geene gebruikt er een. Ik heb zelfs een ontmoet die een wilde verkopen. Ik vraagde hem of hij dat ooit gebruikt, met een oog knip, en hij antwoorde “nooit” !
Nog een trucje : voordat je de veer uit trekt, kan je het al eens goed schoonmaken met benzine om de meeste vet en olie af te nemen; dan glijdt het minder
Het originele handvat was er niet meer bij, even een eindje koperpijp gebruikt.
De winder, zoals op foto 2, is in verschillende maten verkrijgbaar en niet goedkoop.
Ja, maar als het geen automaat is, moet je de veer gat aan de hakje van de ton zetten, en met de werktuig estrapade weet ik niet of het zelfs mogelijk is…
(Ik hou niet van estrapade )
met alle respect Bruno, en iedereen is vrij om een reparatie te doen zoals hij het beste denkt te doen, maar ik wil hierop toch even reageren: een veer zet je terug met een verenwinder, en wel om een heel simpele reden: de veer wordt met de winder niet vervormd (wat je wel krijgt als je hem met de hand erin wurmt, vooral een oude blauwe veer vervormd nogal snel), zodat alle kracht radiaal blijft werken en niet tegen de boven of onderkant van de trommel “aandrukt”…
Ik kan niet voor de horlogemakers spreken, maar volgens mij heeft iedere horlogemaker wel minimaal een stuk of drie verschillende setjes winders; het is geen nieuwe theorie of iets wat ik zelf heb verzonnen, bijgaand een scan uit de “Watchrepairers Manual” van Fried, algemeen beschouwd als een bijbel voor reparateurs van horloges:
