Op verzoek hierbij mijn verslag van een zeer bijzonder weekend en een interview met een prettig gestoorde horlogemaker.
Naar aanleiding van een minder goed ervaren horlogecursus van het Zadkine in Amsterdam (toen nog) was ik op zoek naar een aanvulling van 1 of meerdere dagen waarbij wat intensiever en uitgebreider op het uurwerk van een horloge werd ingegaan als de reeds genoemde cursus.
Helaas is in Nederland buiten de school in Schoonhoven niets te vinden op dit gebied en zo kwam ik, na even bij een andere Duitse cursus geinformeerd te hebben, in het Duitse Paderborn terecht.
Als je als echte horlogeliefhebber eens een bijzonder weekend wilt mee-maken dan is het zeker aan te raden om eens te kijken of er nog een plaats vrij is bij de cursussen van deze meesterhorlogemaker, Alexander Schonbach.
Naast een bijzonder gastvrij en sympatiek persoon is Alexander een hoog gekwalificeerd horlogemaker die dagelijks merken in handen krijgt zoals Omega, AP, Rolex, Jaeger Le Coultre, Girard Perregaux maar ook zeker Poljot, Seiko of andere merken niet uit de weg gaat.
Hij staat in de Zwitserse en Duitse horlogewereld bekend om zijn eigenzinnig-heid, vakwerk en extreme kennis die nodig is voor het onderhoud en reparatie van horloges in het algemeen en de exclusieve merken in het bijzonder.
Als eerste volgt een klein interview met Alexander Schönbach, meesterhorloge-maker, woonachtig in het Duitse Paderborn, bouwjaar 1968.
“Zoals bij velen ben ik het verzamelen van horloges begonnen toen mijn vader me zijn eerste kapotte horloge gaf.
Inmiddels heb ik een paar honderd horloges verzameld…ik ben maar gestopt met tellen maar mijn passie voor deze stukjes Kunst zet mij nog vaak aan tot tot een impulsieve aankoop. Het grootste deel van mijn verzameling zijn normale pols- en zakhorloges. Wellicht in tegenstelling tot velen, is het voor mij niet belangrijk om een bekende naam te zien op de wijzerplaat. Het is belangrijker dat een horloge voorzien is van een interessant en goed binnenwerk. Oude zakhorloges hebben een uurwerk waarin bijna een ziel zit.
Tegenwoordig heb je vaak dezelfde uurwerken in veel verschillende horloges, alleen de kast en wijzerplaat zijn anders maar het binnenwerk is hetzelfde.
Maar een zakhorloge van tweehonderd jaar oud met een ketting van zes cm lang 2 mm breed en 1 mm dik…gemaakt zonder hightech apparatuur zoals computers, cnc technologie… En nog steeds loopt! Fantasisch, heel veel respect voor de maker van dit technisch hoogstandje…
Ik ben ook een enorm liefhebber van chronografen, vooral handopwinders vind ik interessant.
Niets tegen het veelgebruikte ETA7750 caliber technisch gezien. Het is een traktor en het blijft lopen. Gemakkelijk van constructie …met het juiste onderhoud heeft dit uurwerk een bijna onbeperkte levensduur.
Mijn vakopleiding genoot ik een kleine stad in Niedersachsen genaamd Pyrmont, waar ik een meerjarige opleiding tot staatsgecertificeerd horloge-maker heb gevolgd.
Na deze opleiding ging ik aan de slag bij een kleine juwelier in de buurt van Paderborn waar ik twee jaar heb gewerkt.
Hier werd ik gevraagd voor een betrekking bij een zeer bekend juweliers-bedrijf in NordRhein Westfalen. Ik ben toen leiding gaan geven aan de horlogemakersafdeling, en heb hier meerdere specifieke deelopleidingen bij ETA en alle grote merken in Zwitserland mogen volgen.
Tijdens mijn ETA opleidingen in La Chaux-de-Fonds en Biel viel mij de zeer professionele maar ook enigzins hautaine houding van de ETAleermeesters op…ook nu nog heb ik daar met regelmaat pittige discussies over.
In 2000 ben ik naast mijn werkzaamheden voor het juweliersbedrijf ook mijn eigen atelier gestart.
Ik moest toen nadenken over een naam voor mijn eigen bedrijf en gezien mijn liefde voor historische uurwerken heb ik voor Uhrenarchiv gekozen.
Serieus grote fout,: Schönbach Uhrenatelier zou beter zijn geweest als naam!!!
Op verzoek van een aantal geinteresseerden ben ik een paar jaar geleden begonnen met het organiseren van workshops en cursussen over het horlogemakersvak. Verder geef ik ook workshops aan scholen en instellingen, waaronder in de gehandicaptenzorg.
Hierbij word ik vaak ondersteund door het horlogemaker college.” aldus Alexander.
Verslag van het horlogeseminair.
Daar 10.00 uur de aanvangstijd was ben ik de avond ervoor al aangereden zodat ik de volgende ochtend fris aan de cursus kon beginnen.
Met een zevental andere geinteresseerden verzamelden we ons bij het cursuslokaal waar we onder het genot van koffie en thee kennismaakten met elkaar en de twee horlogemakers die de cursus zouden geven.
Een bont internationaal gezelschap was aanwezig, Zwitsers, Engelsen, Duitsers, een Oostenrijker en een Nederlander…
Aan de hand van cursusdocumentatie werd er eerst een stukje theorie over de werking van het te demonteren uurwerk gegeven. Er werd meer dan voldoende gelegenheid gegeven tot het stellen van vragen zodat de basis voor iedereen duidelijk zou zijn.
Iedereen werd een set gereedschap ter beschikking gesteld voor de duur van de cursus en er werd een korte introductie gegeven over het gebruik hiervan.
Indien men dat wilde kon men de set na de cursus overnemen , ik had echter voor de Zadkinecursus al gereedschap moeten aanschaffen dus zou ik mijn eigen set gebruiken.
Met een kop koffie werd het eerste deel afgesloten en konden we genieten van een “homemade” lunch met bijpassende drankjes.
Na de lunch konden we eindelijk beginnen met het “echte” werk…het demonteren van het uurwerk.
In de cursus die volledig in het Duits en/of Engels worden gegeven, wordt je geleerd wat de basisopbouw van een horloge is, hoe een horloge volledig wordt gedeassembleerd, gereinigd, van diverse olien en vet voorzien, volledig wordt afgesteld en weer in de kast wordt gemonteerd.
Nu klinkt dat heel gemakkelijk voor velen op dit forum maar de meesten van ons dat weekend hadden hierin nog niet heel veel ervaring en was het een hele uitdaging om aan je eigen horloge te gaan sleutelen.
Met de nodige zweetdruppels op het voorhoofd werd voorzichtig de veer ontspannen, de opwindstift verwijderd en het werk uit de kast genomen.
Met behulp van tekeningen op het bord en bijbehorende fotoillustraties werden alle onderdelen benoemd en werd het gehele werk gedeassembleerd.
Stuk voor stuk werden de gedemonteerde onderdelen uitgelegd, toch heel bijzonder om te zien dat de basis wel verfijnd maar niet echt veel veranderd is sinds de uitvinding van de eerste uurwerken. Zeer kunstig hoe men dit vroeger met de hand kon maken.
Hierna gingen alle onderdelen in de mandjes van de reinigingsmachine en werd de reinigingscyclus ingesteld. Ondertussen werden onder het genot van een drankje de nodige ervaringen uitgewisseld en werden eigen collecties getoond van de diverse deelnemers. Van hommages tot de duurste merken, een lust voor het oog. Nadat alle werken waren gereinigd werden alle onderdelen onder de stolp geplaatst en werd afgesproken om als iedereen zich wat had opgefrist, de dag af te sluiten met een heerlijk diner in het nabijgelegen Griekse restaurant. Het werd een zeer gezellige avond met heerlijk eten, drinken en veel sterke verhalen. Rond 23.30 hebben we met lichte tegenzin het restaurant verlaten om niet al te vermoeid de volgende dag weer aanwezig te kunnen zijn.
De zondagochtend na het ontbijt en een paar koppen koffie was iedereen weer enthusiast aanwezig en werd een vervolg gemaakt met de cursus. Na een half uurtje de kennis van de dag ervoor opgefrist te hebben, kon eenieder onder begeleiding beginnen met het assembleren van het uurwerk…Tja…daar zit je dan met een berg onderdelen, de wijn nog in de bol en je goeie gedrag…Dat viel niet mee…zelf een veer plooien, nee dat lukte me niet 
Gelukkig liepen zowel Alexander als Jurg continu rond om her en der morele en fysieke steun te verlenen.
Ten tijde van de middagkoffie had iedereen zijn uurwerk weer compleet.
Tegen een uur of 16.00 waren alle werken weer in de kast gemonteerd, de wijzers geplaatst en kon begonnen worden met het afregelen.
Ondanks dat dit compleet nieuwe uurwerken waren rechtstreeks van de fabriek, moest hier en daar nog wel wat afgesteld worden. Ook hierbij volgde een uitgebreide uitleg over de werking van de afregelmachine.
Nadat alle horloges naar tevredenheid van beide horlogemakers waren afgesteld, was er nog gelegenheid om vragen te stellen waarvan gretig gebruik werd gemaakt. Tegen 18.00 uur kregen alle deelnemers een certificaat van de gevolgde cursus en keerde ook ik met de kop boordevol kennis en waardevolle herinneringen en gesloten vriendschappen, met een prachtig horloge thuiswaards.
Zowel een basisseminar handopwinder (zoals op ETA 6497-2 gebaseerde en vergelijkbare “zakhorloge” uurwerken) als een cursus voor gevorderden met het ETA 2824 uurwerk of chronograaf (handopwinder P1306, gebaseerd op het Valjoux 77 en 78 uurwerk of ETA 7750 automaat), behoren tot de cursusmogelijkheden.
Het horloge is bij de prijs inbegrepen, evenals lunches en drankjes gedurende de dag, je werkt dus aan je eigen horloge wat een extra dimensie toevoegt. Mocht er iets fout gaan dan zijn er genoeg reserveonderdelen beschikbaar zodat alle cursisten tevreden het weekend kunnen afsluiten.
Per weekend wordt aan maximaal 10 personen les gegeven waarbij dan twee horlogemakers aanwezig zijn zodat iedere cursist de nodige begeleiding krijgt. Ook in een kleinere setting van 4 personen of zelfs individueel zijn de cursussen te volgen, uiteraard is het prijskaartje dan wel anders.
Het enige “ probleem” is het gevoel voor humor en demagogische manier van het geven van oprachten van deze eigenzinnige Duitse horlogemaker…
Wat mij zeer goed beviel aan de tweedaagse cursus is de individuele, prettige en intensieve begeleiding vergeleken bij de eerder genoemde cursus. Ook een heel weekend in plaats van 20 avonden vond ik erg prettig. Persoonlijk heb ik in dit weekend veel meer kennis op kunnen doen dan bij de cursus in Amsterdam. Daarnaast uiteraard als Hollander het niet geringe prijsvoordeel, 530 euro voor het hele weekend inclusief lunch (tov het Zadkine 1100 euro, buiten het gereedschap wat je daar moest aanschaffen, en zonder koffie…;)…) met een fraai en draagbaar horloge wat men mee naar huis krijgt.
Kortom veel “ value for money” heb ik ervaren. In ieder geval zo goed bevallen dat ik inmiddels voor de tweede keer naar Paderborn ben afgereisd om de cursus ETA 2824 automaat te volgen.
Ik kan het iedereen van harte aanbevelen.