Quartz heeft een bijzonder rijke wetenschappelijke geschiedenis. De piëzoelectrische eigenschappen zijn ooit ontdekt door onder andere Carl Linnaeus, voor de fans van Scandinavië onder ons, maar het was werk van de gebroeders Curie wat richting een toepasbare technologie dreef.
De eerste toepassing van piëzoelectriciteit in de echte wereld was voor Sonar. Maar het ging snel, want in 1927 stond de eerste quartz klok al in de Bell Labs. Vanaf 1927 tot Seiko’s introductie van de Astron in 1969 was het dan ook een race tussen allerlei bedrijven om electrische danwel quartz horloges op de markt te krijgen.
Sommige horloges die daarbij ontstonden zijn heden ten dage nog steeds iconen van jewelste. Denk bijvoorbeeld aan de Hamilton Ventura, door Elvis Presley bekend gemaakt, wat een electrisch horloge was. Maar laten we ook de Pacer van Lyndon B. Johnson niet vergeten.
Vergeet ook vooral de Bulova Accutron niet. In de jaren 50 begonnen als een project van de Elgin watch company, is de Accutron een mooi voorbeeld van een electrisch stemvorkhorloge wat met de spaceview modellen al jaren een uiterst herkenbaar icoon is. Bulova vond dat Elgin half werk afleverde en huurde een Zwitserse engineer in om het uurwerk te ontwikkelen wat later in deze Spaceviews terecht is gekomen.
Maar de uiteindelijke quartz race is gewonnen door Seiko, met de in 1969 geïntroduceerde Astron. Veel mensen geven de Japanners dan ook vierkant en onterecht de schuld van de “quartz crisis”, maar dat is je reinste gelul.
De Zwitsers, en met name Omega, zaten al tijden achter dezelfde miniaturisatie van de quartz klokken van Bell Labs aan, en in 1969 waren ze verbazingwekkend dicht bij een werkend productiemodel.
Maar zoals we zien waren veel mensen en bedrijven bezig met het ontwikkelen van een werkend quartz of dan toch electronisch horloge, inclusief de Zwitsers die later onder het mom van een “crisis” ach en wee riepen.
Maar het is goed om te weten dat de eerste quartz horloges duurder waren dan een gemiddelde Rolex. Het was cutting-edge technologie, en zowel de uurwerken als ook de kasten waren een prestige-object. Hoge-kwaliteitsquartz is van 1969 tot nu altijd nog op de markt geweest.
Dat goedkope shitquartz zo populair werd is een illustratie dat het een robuuste technologie is, want een quartz shitter is altijd nog zeer ruim binnnen mechanische COSC normen te vinden. Maar dat neemt niet weg dat je, als je goede quartz uurwerken koopt, waardering kunt hebben voor quartz.
Het is tenslotte ook niet zo dat je mechanische uurwerken tegenwoordig affikt omdat half Nederland in de jaren 50 met zo’n goedkoop kutpenankertje met één juweel rondliep, nietwaar?
Wat zijn dan die kwaliteitsuurwerken?
Nou, in principe zie ik een aantal fabrikanten zeer coole spullen maken. De eerste is wederom Bulova, tegenwoordig onderdeel van de Citizen groep. Deze mensen maken al sinds jaar en dag 262Khz uurwerken die dus zo’n vier maal sneller vibreren dan een gewone moderne quartz, met een glijdende secondenhand en goede accuratesse.
Een mooi voorbeeld:

https://www.youtube.com/watch?v=x2DaO7l2X14
Let in de video ook op de Spring-Drive achtige souplesse van de secondenwijzer. Prachtig, en destijds voor 170 ballen van Amazon te scoren.
Maar goed, de tweede partij heb ik al even genoemd. Citizen. Al jaren leidend in hun op licht aangedreven Eco-Drive uurwerken zijn zij wel heel erg hard aan de weg aan het timmeren om de meest accurate horloges ter wereld te bouwen. Neem bijvoorbeeld de Citizen One.
Dit is een hoogkwalitatief quartz uurwerk met zonnecel in 1mm dikte. Maar ja, in die ene millimeter prutsen ze dan ook maar wat aan met +/- 15 seconden per maand, da’s maar twee keer zo goed als COSC.
Dat vond Citizen ook. Dus kwamen ze eerst met de Chronomaster serie. Dat zijn eco-drive en quartz uurwerken die het binnen de +/-5 seconden per jaar houden. Prachtige horloges, zeker een concurrent voor Grand Seiko.


Maar ook dat vonden ze te pauperig voor woorden, dus hebben ze een horloge gefabriceerd wat met een accuratesse van +/- 1 seconde per jaar loopt. De 0100.
Wie dit niet weet te waarderen is gewoon een barbaar.
Dan is daar natuurlijk Seiko, en in het bijzonder Grand Seiko. Net als Citizen hebben ook die mensen al 25 jaar een high accuracy quartz horloge, maar de designfilosofie van Grand Seiko is iets meer gericht op het bezit van zo’n horloge op de lange termijn. Zij streven niet alleen naar accuratesse, maar ook zeker naar de mogelijkheid om die uurwerken te onderhouden. Eigenlijk horen ze de eigenaar te overleven.
Thermocompensatie, high torque motoren, meerdere stappen per seconde, veren om wijzer vibratie tegen te gaan, instant datumwissel en een accuratesse van +/-10 seconden per jaar, gekoppeld aan Grand Seiko’s afwerkingsniveau hebben mij over de streep getrokken. Twee keer, dus.




Ook Longines mag hier niet ontbreken, want die doen hier ook aan mee. Longines heeft met de VHP quartz uurwerken ook een brok prachtige technologie in huis. Accuraat tot op +/-5 seconden per jaar en zeer robuust gebouwd zijn dit hele fijne uurwerken voor een vriendelijker prijs dan de Grand Seiko quartz- en Citizen Chronomaster-opties.
Shoutout naar onder andere de Rolex Oysterquartz. Onderscheidend uurwerk, toffe shit. Helaas wel reteduur.
Nog een shoutout naar Pulsar. Het horloge wat een ware LED revolutie ontketende in de vroege Amerikaanse electronische industrie. Elvis, Keith Richards, Jack Nicholson, en Elton John droegen zo’n ding, maar vergeet ook James Bond, President Gerald Ford en Slicky Dick Nixon niet.
HODINKEE

For one shining moment in the 1970s, America was a watch power again.
Er is een moderne variant van de koop, de Hamilton PSR. Prachtig spul, tikkie duur met zeshonderdvijfennegentig ballen, maar toch. En vergeet ook de moderne Bulova LED horloges niet. Zie zijn nog goedkoper ook.
Kortom: Mensen die quartz niet waarderen zijn fundamenteel niet geïnteresseerd in horologie.