De ene Schild is de andere niet. Een Quick and Dirty historisch zoektochtje

image

In het topic ‘Toon je weer levend gemaakte horloges’ laat @basvg een mooi Orator wekker horloge zien.

Hier is ie nog even (het horloge dus, niet Bas :stuck_out_tongue_winking_eye: )


Foto en horloge van @basvg

Het horloge is voorzien van het voor kenners van wekkerhorloges uit de periode rond de jaren ’60 – '70 bekende A. Schild kaliber AS 1475.

Als reactie gaf ik wat aanvullende info: Het merk Orator is een eigen merk van de fabrikant van horloge ebauches (basisuurwerken) Schild. Geïllustreerd met o.a. deze advertentie, gevonden in de Davoine catalogus 1968:

Reactie hierop van @Jenneke:

Reactie van mij daarop:

Apart topic dus. Daar gaat ie dan.

Een eerste gedachte:

Het kaliber in de mooie wekker van @basvg hierboven is een AS 1475. Dan praten we toch echt over A. Schild.

Er zijn wel meerdere Schild vermeldingen, maar hier lijkt ook Mikrolisk er een beetje een rommeltje van te maken.
(Spoiler: uiteindelijk blijkt dat dat niet zo is. Mikrolisk klopt wel degelijk)
Bij Orator (want dat is hier even het uitgangspunt bij het zoeken) vind ik dit:

Schild & Co en Schild & Cie. uit La Chaux-de-Fonds zijn dezelfde neem ik aan.

Maar in het Orator lijstje staat ook een Peter Wyss uit Grenchen.

Bij Wyss als zoekterm vind ik dan een mer a boire aan merknamen bij een enorme (familie?) clan aan fabrikanten en firma’s met de familienaam Wyss in allerlei locaties in CH.

Deze:

Maar ook deze:

Registraties uit respectievelijk 1979 en 1974. Dus veel te jong voor de Schild die ik zoek.

Als ik het enkele woord ‘Schild’ in Mikrolisk als zoekterm invoer wordt het helemaal bal:

Dan krijg ik een flink stuk van de hele database als resultaat; 15 pagina’s

Hier loop je namelijk tegen een zwakte van de zoekmogelijkheden in het Mikrolisk systeem aan. Het kan alleen zoeken op zogenaamde vrije tekst strings. En bij het enkele woord Schild krijg ik dan àlle referenties waar het woord schild in voorkomt.

Ik laat voor de lol even een stukje zien van de eerste pagina, en daarna een paar willekeurige stukjes van een paar pagina’s verderop:

Pag. 1


Pag. 4

Pag. 9

Pag. 12

Het hele alfabet aan merknamen zit er in! Waarom? O.a.omdat het woordje schild ook gebruikt wordt bij de beschrijving van de merkbeelden. En dat is nogal eens een wapenschild met iets er in!

Oftewel de ruis is zo groot dat er geen bruikbaar zoekresultaat meer mogelijk is.

Maar ik ben niet voor één gat te vangen en ben ook nog niet klaar met Mikrolisk.

Ik zoek op een woordcombinatie die ik regelmatig in de lijst tegenkom: Schild Frères. Dat levert óók weer ruis op want Mikrolisk geeft dan gelijk maar alles mee met alleen het woord frères.

Conclusie: Mikrolisk kan niet zoeken op een combinatie van zoekwoorden. Lastig, maar we zullen het er mee moeten doen. Ik tel mijn zegeningen en ben tòch blij dat Mikrolisk bestaat!

Gelukkig is geeft ‘Schild Frères’ niet zó’n grote lijst, slechts 10 vermeldingen, dus daar kan ik nog wel wat mee.

Aan de eerste 7 referenties heb ik niks. Veel Frères, maar geen Schild.

De 8e - en 10e vermelding is raak.

Het wordt nu spannend: een Schild Frères & Cie uit Grenchen, (met een relatie met Eterna) èn een Schild Frères Co. Merknaam met de fabrikanten naam A. Schild AG uit Solothurn (Soleure).

Ik ga nog even door met de zoekterm A. Schild.
Dat levert wel weer een flinke lijst op, maar niet zo onbruikbaar veel als de zoekterm Schild alleen. 95 referenties als ik goed geteld heb. Wie het na wil tellen: hier is de URL. Typ in het zoekvak in:
A. Schild:

Hier een klein stukje van die lijst; met veel relevante Schild verwijzingen:

Nu is er ook veel minder ruis. Van de 95 referenties zijn er 70 die verwijzen naar A. Schild, vaak in combinatie met de vermeldingen Adolph Schild SA – A. Schild AG – A.Schild & Cie. Complete naam: Manufacture d’Horlogerie A. Schild & Co. SA. Vaak samen met de naam ASSA in het vignet.
Aardige bijkomstigheid: Vermeldingen van zowel de vestigingsplaats Grenchen als La Chaux-de-Fonds!

Conclusie: De firma ‘Manufacture d’Horlogerie A. Schild & Co. SA.’ Was actief en gevestigd in beide plaatsen.

Maar… maar… maar…
Een overzichtje op deze site gooit toch nog even roet in het eten. Er waren wel degelijk ook nog andere Schilds:

https://wiki.grail-watch.com/index.php/Schild_%26_Co

Even een stukje Google vertaling:

Schild & Co was een horlogefabriek in La Chaux-de-Fonds, opgericht om de productie van het Hebdomas- horloge over te nemen. Het bedrijf werd opgericht door Otto Schild , zoon van Eterna- oprichter Urs Schild . Schild & Co werd in 1930 georganiseerd als een Société Anonyme en fuseerde in 1956 met Cristal Watch .

Tijdlijn
Schild & Co SA

  • 1930, 22 mei - Schild et Co., Société Anonyme, wordt geregistreerd als een naamloze vennootschap met hoofdkantoor in de Rue du Parc 137 in La Chaux-de-Fonds; het bedrijf verwerft de activa van “Schild et Co., manufacture des montres Octava, Hebdomas et Orator”, voor 525.000 frank; het nieuwe bedrijf start officieel op 1 juni 1930 met een aandelenkapitaal van 100.000 frank; de directeuren zijn president Alphonse Blanc , secretaris Dr. Arnold Bolle en Charles Jeanneret ; Otto Schild is directeur en André Montandon en Max Schild zijn managers
  • 1937, 18 augustus - Werner Schild en Hélène Sommer worden toegevoegd aan de raad van bestuur
  • 1942, januari - Leon-Bernard Schild krijgt volmacht
  • 1942, 15 juli - Het aandelenkapitaal wordt verhoogd van 100.000 frank tot 200.000 frank; directeur Otto Schild wordt benoemd tot algemeen directeur; Dr. Max Huber wordt gemachtigd te tekenen; de volmacht van Max Schild vervalt
  • 1946, 9 april - Charles Jeanneret wordt uit de raad van bestuur gezet; Werner-Joseph Schild wordt directeur
  • 1950, maart - Léon Schild wordt benoemd tot directeur
  • 1950, december - André Montandon wordt verwijderd
  • 1952, september - Hélène Sommer wordt verwijderd

Cristal Watch

  • 1956, juli - Henri Vermot wordt benoemd tot beheerder met handtekening van twee, terwijl Cristal Watch het bedrijf overneemt
  • 1960, oktober - Henri Vermot wordt enige beheerder
  • 1960, november - President Alphonse Blanc en bestuurder Dr. Arnold Bolle worden ontslagen als directeuren; Otto Schild wordt gedegradeerd van uitvoerend directeur tot directeur; Henri Vermot wordt benoemd tot voorzitter van de raad van bestuur
  • 1961, mei - Léon Schild wordt verwijderd
  • 1961, oktober - Na zijn overlijden wordt Otto Schild ontslagen en blijft Henri Vermot als enige directeur en bestuurder achter
  • 1962, december - Er wordt een nieuwe raad van bestuur benoemd, bestaande uit voorzitter Martin Widmer , directeur Werner Schild en adjunct-directeur Henri Vermot
  • 1963, 1 november - Cristal Watch wordt ontbonden en samengevoegd met Schild & Co
  • 1964, 29 mei - Schild SA wordt opgericht; het aandelenkapitaal wordt verhoogd van 200.000 naar 600.000 om schuldeisers te betalen en de eigenaren van Cristal Watch te compenseren; Werner Schild treedt af als bestuurder; de raad van bestuur bestaat uit president Martin Widmer , vice-president Beat Tanner en algemeen directeur Henri Vermot

Voorlopige eindconclusie:

De Firma’s
Schild & Co. in La Chaux-de-Fonds en
A. Schild uit Grenchen, maar eveneens ook geregistreerd (en gevestigd?) in La Chaux-de-Fonds
zijn twee verschillende firma’s.
Schild & Co. Was de fabrikant van (o.a.) de Orator horloges, maar maakte verwarrend genoeg wel gebruik van de uurwerken die door A. Schild uit Grenchen werden geproduceerd. Of er nog een verdere (familie?) relatie was tussen beide firma’s heb ik in dit onderzoekje niet vast kunnen stellen.

Hieronder nog wat achtergrondinformatie van het Wijde Web voor wie het allemaal nog tot in de diepste details wil weten:

https://www.watch-wiki.net/doku.php?id=a._schild

https://watch-spares.com/tag/a-schild-as-watch-movements/

Als bonus een leuke site met mooie beschrijvingen van een flink aantal A. Schild kalibers. En verderop in de site ook nog een héééleboel andere). Weer eens wat anders als de Pink pages van Ranfft:

Tenslotte:

Veel lees en kijkplezier weer gewenst bij de wonderlijke en gecompliceerde historie van de door onderling verweven familienamen , concern en kartelvorming buitengewoon gecompliceerde zaken wereld van de Zwitserse horloge industrie.

Het zal je hobby maar wezen! En uhm, oh ja… @Jenneke had (weer eens) gelijk! :+1:

Tot een volgende speurtocht,

Lex

34 likes

Tof Lex!:clap:
Even samenvatten: Er zijn een heleboel Schilds, zowel in Grenchen als in Chaux de Fonds😂

3 likes

Ik ga dit morgen even vol interesse lezen. :grin::+1:

1 like

Je vraagt je af of er toen geen rechten op merknamen bestonden. Er hadden heel wat rechtzaken gevoerd kunnen worden. Wat een uitzoekerij. Petje af @Lexaf !

1 like

Dat is een handige link!
merci voor al het opzoekwerk

A Schild werkjes zitten in veel Aquastar modellen (oa in de '60,'63, Atol en de Seatime)

1 like

quick and dirty hou ik van. mooie verhaal, lekker kort!

2 likes

Zeker wel! Mikrolisk moet je ook zien als een merkenregister. Daarom triggerde ik op Schild, omdat dat zonder A ervoor was. Overigens weet ik niet hoe strikt het was met die namen. Zal in Nederland ook lastig zijn als je Jansen, de Jong of de Vries heet.

@Lexaf tof dat je er ingedoken bent! Wil je een vervolgvraag? Zijn er grote ebauche makers die ook zelf complete horloges op de markt brachten?

3 likes

Ik heb nog even gecheckt:
In deze Orator staat inderdaad ’ Schild en Co’ en niet A.Schild. Dus inderdaad een (heel?) andere firma. Maar in hoeverre ze familie van elkaar zijn???

2 likes

:100:
Het betere uitzoekwerk!
Heerlijk dit.
Net konijnen de Schildjes…:wink:
En een geluk dat er geen eentje, net als Racine, op het idee kwam de naam achterstevoren te gebruiken.
Dan hadden we ook nog Dlihsc calibers gekend! :slightly_smiling_face:

3 likes

Dat merkenrecht bestond toen ook al wel, maar het probleem is dat je geen claim kunt leggen op een familienaam. Vandaar dat je in zo’n situatie als deze de verschillen moet leggen of zoeken in de toevoeging van een voorletter of een voornaam of '& fils’of ‘und Co.’ of dergelijke. De kleine steden of eigenlijk dorpen waar de Zwitserse horloge industrie tot bloei kwam kenden veel dezelfde familienamen. Er waren nu eenmaal veel Schilds in die kleine plaatsjes, met vaak minder dan 1000 inwoners, kinderen en grijsaards meegeteld. Dan is de spoeling dun als je je durrup nooit uitkomt en je wilt buiten de familie trouwen… Zie ook de familienaam Sandoz, de familie Nicolet, de Favres, de Leuba’s de Tissot’s en noem er nog maar een paar waarvan we in de horlogerie weten dat er horlogemerken bestaan met de zelfde naam, maar een diverse firma/familie achtergrond.
Vergelijk dat met Volendam waarin heul veul mensen Tol, Vermaan, Schilder, Boer, Zwarthoed, Koning, Kwakman en Jonk heten en Scheveningen met de families Spaans, Vrolijk, Toet, Den Heijer, Pronk, Taal, Bal, Den Dulk, Jol, Knoester, Korving, De Mos, De Niet, Rog, Van der Toorn, Turfboer, Verbaan, Van der Zwan en Van der Harst. En evenzovele met name visserij gerelateerde firma’s en bedrijven die dan ook zo heten.
Daar kan geen rechtszaak tegenop!

Dank je wel voor het compliment en graag gedaan!

Klopt. En nog in tientallen andere behoorlijk bekende Zwitserse en Niet-Zwitserse horlogemerken. A. Schild was indertijd de grootste fabrikant van Zwitserland en misschien wel ter wereld van ebauches* oftewel Rohwerke of basis uurwerken.
Enigszins te vergelijken met het huidige ETA, dat overigens is voortgekomen uit een fusie van diverse Zwitserse fabrikanten, waarvan A. Schild de grootste bijdrage leverde.

*Ebauche (vrij vertaald schets, ruwe tekening) staat voor ‘een generiek uurwerk dat door vele horlogefabrikanten in hun horloges wordt gezet’ .

4 likes

Interessante vraag Jenneke, daar heb ik eigenlijk ook nooit zo naar gekeken.

Eigenlijk zijn er drie categoriën:
De ebauche fabrikanten, de manufacturen en de handelsfirma’s.
Het is over het algemeen wel redelijk bekend wie de grote ‘manufactuur’ merken zijn (de fabrikanten die alles in eigen huis maken) en welke merken eigenlijk alleen handelsmerken zijn, dus zij die alle onderdelen of zelfs de complete horloges elders inkopen en dan na eventueel eigen assemblage die dingen op de markt brengen onder een eigen merknaam. Dat zie je natuurlijk ook veel bij merken buiten CH, Fr of Du. in landen die eigenlijk geen eigen horloge industrie hebben, behave dan misschien wat in de niche markt, maar die vallen nu even buiten beschouwing. Vrijwel alle Nederlandse, Belgische maar ook de Scandinavische merken gebruiken Zwitserse, Franse of Duitse ebauches. Engeland heeft een eigen gecompliceerde horlogeriegeschiedenis, dus ik waag me even niet aan een Engels voorbeeld.

Voor wat me zo te binnen schiet ben ik eigenlijk nog nooit een horloge tegengekomen met (A.) Schild, ETA, Fontainemelon, Berlach of Unitas (om er maar een paar te noemen) op de wijzerplaat.
Ik weet nog een voorbeeld: Roskopf, de uitvinder van het ‘verbeterde penanker uurwerk’ om het zo kort door de bocht maar even te noemen. Zij maakten onder die naam ebauches en hadden ook complete horloges (met name zakhorloges) op de markt met de naam Roskopf op de wijzerplaat.
Aber, das war einmal. Schnee von Gestern so zu sagen…

Nog een voorbeeld komt in de buurt: het voormalige Oostduitse Ruhla, die eigenlijk wel als een manufactuur beschouwd kan worden, maar ook uurwerkjes aan derden leverden. Een twijfelgeval, want heel veel merken met een Ruhla kaliber (het bekende blikken UMF 24 werkje) zijn submerken die onder de vlag van Ruhla geregistreerd zijn. Verder misschien het Duitse Junghans. Dat was/is ook een manufactuur die onder eigen merk complete horloges op de markt bracht en brengt, maar (vroeger?) ook wel uurwerken (Rohwerke) aan anderen leverden.
Dan is er nog Laco. In feite ook een manufactuur, maar de fabriek binnen het eigen concern die de uurwerken maakte had een andere naam: DUROWE (Deutsche Roh Werke). Die zitten ook in veel andere Duitse horloges.

Dit is wat ik zo snel uit mijn hoofd weet. Ik ga dat (misschien nog eens) verder uitvogelen.

5 likes

Petje af voor al het werk @Lexaf :hugs::pray:

Lekker leesvoer voor de druilerige dagen! :blush:

1 like

Zoveel familie als iedereen in Nederland die De Vries heet familie is?

Volgens de mensen met een Mormoonse geloofsovertuiging is iedereen op de hele wereld familie van elkaar. Ze zijn al vele tientallen jaren bezig met een database met genealogische data waarmee ze terug denken te gaan tot de oorsprong, namelijk Adam en Eva.

Om op je vraag terug te komen, Bas. Het zou zomaar kunnen, maar ik denk het niet. Ander Durrup.

In dit interessante boek

is deze stamboom te vinden

Het boek gaat over het leven en werken van Rudolf Schild, een zoon van Max en kleinzoon van Urs, de oprichter van Eterna.
Kort samengevat heeft Rudolf Eterna en de ETA groot gemaakt.
De schrijfster is een kleindochter van Rudolf en soms krijg je het gevoel dat ze hem een beetje idealiseert.

De oprichter van ASSA was Adolf, een broer van Urs.

Als @Lexaf weer eens op bezoek komt zal ik het hem lenen als hij interesse heeft.

4 likes

HA! Meneer Pontiac!

Dat is het! Daar staat het allemaal in. Ik zal het graag kunnen lezen als zich de gelegenheid voordoet.
Kun je me misschien een ISBN nummer geven van de uitgave? Ik weet niet hoe oud het is en misschien nog ín print maar antiquarisch is het misschien nog wel te vinden.

In elk geval is de vraag van Bas en ook wel van Jenneke beantwoord: Ja het is familie!

Dank je wel Maurits!

Edit: ISBN al gevonden. Het staat bij Bol.com in de catalogus, maar als niet leverbaar. Maar de eerste stap is dus al gezet!

image

Nog een keer edit:
Amazon.nl heeft het op voorraad (1 (een!) exemplaar haha.
Besteld!

2 likes

Ah, kijk! Now we’ re getting somewhere.
We hoefden niet tot Adam en Eva te gaan.
Als het helemaal geen familie was, had de ’ grote ’ A.Schild tak geen gebruik van de naam toegestaan, lijkt mij…
:+1:

2 likes

Dat weet ik niet Bas, er rijden al jaren lang grote verhuisauto’s door het land met mijn familienaam er op, maar ik denk niet dat ze zich er iets van aantrekken als ik daar bezwaar tegen maak. Maar misschien heb ik een probleem als ik een verhuisbedrijf wil beginnen?

Een aardige gedachte is natuurlijk om de naam Lexaf te laten registreren…

1 like

Sellita en Lemania moest ik aan denken als uurwerk fabrikanten, die ooit ook horloges onder eigen naam hebben verkocht. Of ze het zelf 100% hebben geproduceerd, durf ik niet te zeggen… Maar is mischien dan een hybride tussen die drie categoriën.
Leuk verhaal weer:-)

1 like

Ja, maar…

Eterna/ETA aan de ene kant en ASSA aan de andere zijn familie
Respectievelijk de oprichters waren het.

Maar nu blijft nog Schild et Cie uit la Chaux de Fonds, de onderneming achter het merk Orator.
En dat was zoals we hier

kunnen zien een zekere Otto Schild.
Weliswaar ook een burger van Grenchen (Granges) (@Lexaf kent dat rare Zwitserse systeem van burgerplaats ipv geboorteplaats) en dus vast ook wel tenminste verre familie van.
Maar hoe ver of hoe dichtbij?
Helaas heeft mevrouw Hahnloser niet alle ooms en oudooms in haar stamboom vermeld.
Heel soms zie ik haar als ik op mijn berg zit. Als ik er aan denk zal ik eens vragen.

Edit.
Ik heb nog dit gevonden
https://wiki.grail-watch.com/index.php/Otto_Schild-Wyss
Otto is geen directe familie.
En aangezien het op het internet staat moet het kloppen :wink:
Op dezelfde site staat een nog uitegebreidere stamboom van de familie Schild, die ik niet ga controleren op juistheid :wink:

Overigens Lex, je schreef over ruis bij het zoeken.
Het zoeken naar deze Otto ontaardde in White noise.
In het handelsregister werden in die tijd ook modellen, vormen en andere intellectuele eigendommen gedeponeerd. En de familie Schild heeft dat deponeren kennelijk als recept van de dokter gekregen want ze hebben bijkans driemaal daags na de maaltijd een model aangemeld. Verschrikkelijk als je iets anders zoekt.

3 likes

Dank Maurits voor deze aanvulling. Hier zit de link naar de naam Wyss die Mikrolisk in verband brengt met Orator en waar ik dus het verband met Schild niet heb kunnen vinden.

Kennelijk is er dus een huwelijks/familie band geweest tussen de families van Peter Wyss en Otto Schild.
Hieronder een stukje Google vertaling uit de link naar het artikel die je hierboven gaf, die deze band nader toelicht:
(dat artikel in wiki.grail-watch had ik wel al vermeld in mijn artikel, maar dat was het gedeelte over A. Schild. Het stukje over Otto had ik gemist. mijn (speur)neus was even niet lang genoeg)

Otto Schild-Wyss (1873 - 1961) was een bekende zakenman en horlogemaker uit Grenchen die in La Chaux-de-Fonds woonde en werkte . Hij was de oprichter en naamgever van de Schild & Co fabriek in de horlogemakers stad, die beroemd was om de productie van het Hebdomas 8-daags zakhorloge (samen met Arthur Graizely) en later de elektrische klok van het merk Reform.

Otto Schild werd op 4 november 1873 in Grenchen geboren . Hij was geen zoon of directe familie van Urs Schild-Rust, oprichter van de Eterna fabriek. Zijn zoon Leo Otto Schild richtte samen met Gottlieb Vogt-Schild de Solothurner Zeitung op. Maar Schild-Wyss was zeker verbonden met de bredere Schild-familie uit Grenchen.

Otto Schild woonde in 1898 in Neuchâtel, maar verhuisde in 1902 naar La Chaux-de-Fonds.

Op 7 april 1903 trouwde Otto Schild met Blanche-Cécile Wyss (21 augustus 1874-13 juni 1931). Het echtpaar kreeg vier kinderen: Elsa Matthey-Doret-Schild (1904?-22 september 1977, getrouwd met Robert Matthey-Doret, Max Schild-Buess (overleden voor 1977, getrouwd met Paulette Buess), Werner Schild-Carré (overleden na 1977) en Léon-Bernard Schild-Gerber (1909?-25 januari 1976 getrouwd met Hélène-Madeline Gerber op 12 juni 1961). Werner en Léon volgden hun vader op als managers van Schild & Co.

Er blijft altijd nog iets te raden over, maar dan komen we in de triviale krochten van de familiebanden terecht: Ik kan hier nog steeds Peter Wyss niet terugvinden maar het is aannemelijk dat dit een kleinzoon van Blanche Cécile kan zijn geweest. Ik denk dit vanwege de registratie datum van (de firmanaam) Peter Wyss in Mikrolisk: 1974.

Als je Frau Hahnloser nog weer eens tegenkomt kan je haar dat misschien ook even vragen, Maurits. Als je er aan denk. Als je er niet aan denkt is het ook niet erg. Nogmaals mijn dank voor het gedetailleerde speurwerk.

Tenslotte… het gaat alsmaar verder met die Zwitserse familienamen in de horlogerie geschiedenis:
Ik zie staan de naam Elsa Matthey-Doret-Schild, dochter van Otto Schild en Blanche-Cécile Wyss.
En dan denk ik oh, ja er was toch ook naast het bekende merk Tissot een iets onbekender merk Matthey-Tissot?

En ja hoor, daar gaan we weer. Is er iemand die een leuke geschiedenis weet te vertellen over de familie Tissot in Horlogeland?
@wbcoupe / Wilko: Kassa 3!

2 likes