Hulpvraag Pontiac met ESA 9180 quartzuurwerk

[DiverLover]

Ik heb nog een Pontiac Memodate handopwinder uit de jaren 60 liggen die ooit van mijn vader was, links op de foto hieronder. Hij loopt wel, maar in 24 uur tijd loopt hij 20 minuten achter… De achterzijde heeft duidelijke ‘Perlon-uitslag’ en aan de zijkanten van de kast heeft zweet de chroomlaag nogal aangetast. Van een onderhoudsbeurt zie ik vooralsnog af omdat ik niet verwacht hem ooit te dragen.

Maar onlangs kocht ik op de gok de rechts op de foto staande Pontiac Hydraulica 3 met een vroeg quartzuurwerk, kennelijk uit (begin) jaren 70. Helaas loopt ook met een nieuwe batterij - de oude 301 was een alkaline-versie maar lekte gelukkig niet - het uurwerk niet. Kennelijk ontbreekt ook een ‘spacer’ want het uurwerk ligt te los in de kast.

Een grote materiële waarde zal dit horloge wellicht niet hebben, maar ondanks dat ik meestal alleen een band met ‘toolwatches’ heb vind ik dit horloge heel fraai en zou ik het willen (laten) redden. Dat zou ook mogelijk moeten zijn: op het internet (ook buiten eBay) zie ik dat er veel onderdelen en zelfs compleet nieuwe uurwerken nog leverbaar zijn en op Uhrforum beweert iemand dat dit uurwerk eigenlijk probleemloos zou moeten/kunnen zijn ([https://uhrforum.de/threads/was-ist-die-problemloseste-fruehe-quarz-uhr-analog.603728/post-10081566]).

Via de zoekfunctie heb ik hier m.i. alle topics over Pontiac en het ESA 9180-uurwerk gelezen, maar met name die laatste zijn nogal oud, zoals https://www.horlogeforum.nl/t/geerodeerde-pontiac-hydraulica-3-quartz/40673

Over het uurwerk en de service (van een variant) vond ik ook deze links:
https://www.uhrwerksarchiv.de/movements/e/esa/esa-9180/ en
https://watchguy.co.uk/service-vehns-esa-9183/ en ook de link naar de lijst met alle horlogemakers heb ik gevonden - maar daarmee kom ik nog niet makkelijk bij een specialist op het gebied van deze oude quartzuurwerken. Daarom is mijn vraag: wie van de horlogemakers (professioneel of hobbymatig) op dit forum heeft ervaring met dit uurwerk en zou ik mogen benaderen voor overleg?

Alvast bedankt!

[Paul]

Misschien een mooi opstapje:

https://watchguy.co.uk/service-vehns-esa-9183/

[DiverLover]

Dank, die link staat ook in mijn topic, maar ik hoop hier in Nederland terecht te kunnen!

[laurentiuss]

Serge2@ is wel zeer begaan met pontiacs

[deheerdejong]

Ja @Serge2 ff vragen.

[Cav]

Helaas weet ik niet welke horlogemakers hier bezig zijn met vintage quartz, maar ik zou het als volgt aanpakken.

Het is niet heel moeilijk, iedere hobby-horlogemaker moet dit kunnen.

Stap 1
Batterij meten, anders vervangen door een betere

• Misschien is er kortsluiting gemaakt, vette vingers erop, of levert hij net te weinig volt, lees: kracht, omdat hij al ouder is.

Stap 2
Contactpunten schoonmaken, de + en -.

• Extra: Printplaat reinigen met alcohol (isopropanol), wees voorzichtig. Ik gebruik wattenstaafjes en bamboestokjes. Er zijn ook printplaatborstelsets, de doorgewinterde horlogemaker heeft die meestal wel, maar gebruikt ze waarschijnlijk voor de wijzerplaat opmaken.

Met een vergrootglas is wel te zien of deze extra stap nodig is, meestal wel bij oude quartz.
Een voordeel is dat er weinig onderdelen op deze Eta / Esa 9180 zitten.

Stap 3
Daarna meten op quartz tester, mocht 'ie nog niet zijn gaan lopen.
Als 'ie een pulse geeft op de meter, maar niet loopt, dan even op de tester laten draaien. Hopelijk is dat voldoende.

Als stap 1-3 geen soelaas biedt:
Alles demonteren incl. radarwerk. Tandwielen reinigen, net als bij een mechanisch uurwerk, zeker als de tandwielen van metaal zijn en er echte jewels zijn.

Terugbouwen en vingers gekruist houden dat het werkt.

Als 'ie het wel doet:

• Pakking van de deksel vervangen, dat voorkomt oxidatie van het uurwerk in de toekomst
• Extra: kast reinigen / opmaken / polijsten

Minder boeiend stukje voor als 'ie het niet doet;

Bij quartz heb je weleens plastic / rubberachtige jewels. Ik weet het niet zeker, maar ik denk dat ze dezelfde functie hebben als een shockproof à la incabloc bij mechanische uurwerken. Die nep-jewels zijn veelal uitgehard en dan levert de batterij niet voldoende kracht om zoveel weerstand op gang te krijgen. Denk ik, maar dat is mijn aanname nadat ik een keer zo’n jewel overhield, alles terugbouwde en niets meer goed werkte.

Los van mijn onkunde: Zonde dat zo’n lullig onderdeeltje een horloge doet stoppen. Het uurwerk zonder echte jewels was niet gemaakt om decennia mee te gaan. Ik heb nog niet ontdekt hoe je dit op kunt lossen, onderdeeltjes zijn niet te bestellen, behalve dan door het uurwerk af te schrijven en op zoek te gaan naar een werkende donor, of nieuw uurwerk dat ook past.

De betere quartz reparateurs zullen spoelen/weerstandjes/printplaat e.d. gaandeweg doormeten.

Het merendeel van de horlogemakers werkt echter alleen aan mechanische horloges. Een donor overzetten kan iedereen. Ik ben juist begonnen* met vintage quartz uit elkaar halen, reinigen en terugbouwen en beleef daar wel plezier aan - met wisselend resultaat. Heel lang had ik geen quartz tester. Stom van me, kost minder dan een voorraadje batterijen.

De meer ervaren quartz-sleutelaars zullen/kunnen ook doormeten voor een optimale diagnose. Zij hebben betere apparatuur en weten wat nodig is. Ik ben nog niet zover.

*Altijd al tegendraads geweest.