Jewels in horloge

Nope, heb ik niet gezegd. Gewoon doen. Laat je door mij niet weerhouden. Ik ben ook maar een nobody op dit ondermaanse.

1 like

Laat je niet gek maken.

1 like

CitaatDurfde vraag eigenlijk niet te stellen ivm domheid :cry:

Er zijn geen domme vragen. Alleen domme antwoorden.

1 like

Eens, en de antwoorden maakt dat men zich niet verbonden voelt met het forum. Het kan zo zijn dat we van @Riddler na vandaag niks meer gaan vernemen…

1 like

Dus uw veronderstelling is dat elke Ferrari bezitter/rijder elk klein onderdeel uit de motor van een Ferrari kent… dat is ook een gevaarlijke veronderstelling, en uw vergelijking van een juweel en een pk gaat ook niet op want @Riddler vraagt hier niet wat een uur/minuut/seconde is maar hij vraagt uitleg over ongeveer de kleinste onderdelen die in een uurwerk zitten…
Om bij auto’s te blijven u weet natuurlijk wat en stoichiometrische verbranding is in de motor van uw wagen, maar weet u dan ook wat de lambdawaarde (λ) waarde is van de verbranding in uw wagen, (en veronderstelt u dat elke Ferraririjder/bezitter dat weet)…

Neen volgens mij bestaan er geen domme vragen maar er bestaan wel domme reacties (en u heeft er net één gelezen :innocent:)…

8 likes

Inderdaad! :+1:

1 like

http://www.pocketwatchrepair.com/how-to/jewels.php

Zijn nog een aantal informatieve links, maar kan ik zo snel even niet vinden.

1 like

Vooral niet doen. Had er nog niet bij stilgestaan bij de jewels. Nu weet ik dat ook weer. Thx… :+1:

1 like

kun je beter niet doen, voor je het weet heb je 200+ reacties over hoe je het fout doet.

1 like

Goed topic. Ook weer wat geleerd
En ook anderen hier die er wat van opgestoken hebben

We zijn niet allemaal zoals u die alles denkt te weten
:roll_eyes:

3 likes

Aan vakkennis komen we op ons forum gelukkig niets tekort !

1 like

Heerlijk woord blijft dat :+1:

1 like

Weet niet of het eerder hier is benoemd. Zit op mijn telefoon, maar het aantal juwelen zegt ook wat over de complexiteit van het uurwerk. Hoe meer functies, hoe meer draaiende componenten en dus meer juwelen nodig.

Zit jij nou de vraagprijs van mijn Lord Marvel over het 600 euro randje te duwen Floris? :joy:

3 likes

Paar nieuwe lenzen :shushing_face:

1 like

Hoe complexer, meer functies meer draaiende componenten des te meer juwelen, dat hoeft per definitie niet zo te zijn.
Overigens zou ik hier wel een kleine opmerking willen maken dat een juweel in een horloge geen juweel is, de juiste benaming is lagersteen in horloge termen, dat is ook het geval bij het anker daar zitten 2 paletstenen in en op het plateau een plateausteen.

Het woord juweel suggereert dat er dure juwelen in zitten, wel, dat is niet zo.
Althans zie ik wel dat de Seitz lagerstenen de laatste jaren in prijs behoorlijk aan het stijgen zijn.

Nu terug naar de oorspronkelijke vraag
Wel, de vraagsteller haalt hier een paar interessante dingen naar boven.
1 wat zegt het aantal "jewels"
2 is dat een uiting van kwaliteit of speciaal uurwerk, wat meer “jewels” nodig heeft.
3 wat is de functie van de "jewels"
en als finale, misschien moet deze vraag in het domme vragen topic.
Wel, ik heb al eens eerder aangegeven dat er in principe geen domme vragen zijn, vaak zijn sommige antwoorden eerder als dom te betitelen, een veelvoorkomend euvel in het horlogeforum.

Wel, @Riddler vergeet volgens mij nog een specifieke vraag die hier in feite ook bij hoort.
4 meer “jewels” duurder horloge misschien?

Laat ik beginnen met vraag 1 wat zegt het aantal “jewels”.
Voor het gemak vervang ik dat woord “juwel” naar steen, in feite dus lagersteen.
Het is juist zoals al vele hiervoor dat hebben geschreven, een lagersteen zorgt voor minder slijtage, maar ook voor betere consistente smering met name op de tappen van o.a. de balans.
Vergeet niet dat een balans vele omwentelingen moet maken, dan als volgt, op de lagerstenen aan beide kanten van de balans zit een deksteen, deze deksteen zit weer geborgd tussen een flinterdunne borgring, deze constructie heet het inca-bloc systeem, er zijn overigens vele soorten inca-bloc types.
Welnu wat doet dat inco-bloc dan wel, het zorgt voor 2 dingen, door de verende borgring zal een van de tappen op de balans minder snel afbreken bij grote schokken, tevens zorgt het dat de balans goed tussen de 2 lagerstenen schommelt, de deksteen zorgt er ook voor dat de tap van de as niet te ver in het gat komt te liggen, de peervormige tap kan dan geheel tegen de holte van de steen komen en aanlopen zodat de gang wordt belemmerd.

Ook voor andere raderen is het een perfecte lagering, maar het benodigde aantal kan beperkt blijven.

Wat we zeker niet moeten vergeten is de torsiekracht op sommige onderdelen, bijvoorbeeld op de veerton.
Bij vroegere zakhorloges zat de veerton tussen de platines gemonteerd en de druk op de beide assen was zo groot dat de lagergaten in de loop der jaren in de platines uitsleten waardoor de ton schuin kwam te liggen, datzelfde gebeurde ook bij het conische rad waar de ketting omheen liep, ook die kwam scheef te liggen door de grote druk op de as.
De rand van de veerton kwam dan tegen de platine aan schuren en de werking van het uurwerk stagneerde.
De horlogemaker moest dat dan weer oplossen.
Een aardig iets om te weten is dat sommige malafide horlogemakers zeer inventief waren, wat deed men, ze sloegen met een pons of spijker de rand van het uitgesleten gedeelte terug naar het midden en monteerde de ton er weer in, kortom dat deden ze in minder dan1 uur.
Ze berekende voor die tijd wel een aardig bedrag en de eigenaar dacht dat het goed was gemaakt, echter na verloop van tijd kwam hetzelfde probleem terug. De horlogemaker kon aan de consument van alles vertellen wat ze wilden, niemand had er immers verstand van.
Ik heb heel veel oude zakhorloges gerestaureerd waar lagergaten waren teruggeslagen met een pons. Om een dergelijk mooi horloge weer in de oorspronkelijke staat terug te brengen moest er dus een groter stuk platine worden weg geboord en vervangen met een nieuw stuk platine om er vervolgens weer een nieuw lager gat in te boren. Een forumlid kwam vorig jaar bij mij met een niet werkende Hebdomas zakhorloge, voor de leden die niet weten wat een Hebdomas horloge is, wel dat is een heel fraai horloge met een halve wijzerplaat waarbij de balans is te zien met een achtdaags uurwerk. Ook hier was een dergelijke restauratie toegepast, waardoor het dus niet meer normaal gerepareerd kon worden.

Dat laatste zou ook opgelost kunnen worden door er bijvoorbeeld een lagersteen in te persen.
Het enige is, dat een dergelijke reparatie de waarde van een zakhorloge uit eind 1700 totaal naar de knoppen brengt. Er waren in die tijd immers geen lagerstenen.
Dus wordt u ooit een zakhorloge aangeboden uit die tijd met de bewoording authentiek gerestaureerd en u ziet er een lagersteen in zitten, bedank voor de eer en koop het niet, waarde dus nihil.

Nu de kwaliteit van het uurwerk, welnu, een lagersteen is een positieve toevoeging op het goed functioneren van het uurwerk, dus ja de kwaliteit gaat dan ook zeker omhoog.
Maar is het altijd nodig? Wel, ik denk van niet, niet in alle gevallen zal het beter functioneren.
De functie, wel, dat is hierboven al omschreven.
Meer lagerstenen, wordt alles dan duurder en beter.
Er zijn vele fabrikanten die hun horloge opwaarderen in de markt door er veel lagerstenen in te plaatsen om commerciële redenen, of deze allemaal nuttig zijn, voor de leek misschien wel, maar voor de horlogemakers met technische uurwerkkennis is dat zeker niet altijd het geval.
Wel, duurder vermoedelijk wel, beter, ik geloof dat niet zo, op het aantal basis raderen is het prima en wat @koekoek schrijft dat er 17 stenen nodig zijn is correct, eventueel kunnen er nog 2 extra bij voor de veerton,dat is een positieve optie, maar niet beslist noodzakelijk.
In feite zijn de paletstenen in een anker geen lagerstenen en de pin op het plateau en de dekstenen eveneens niet, kortom als basis zijn er dus 17 minus 5 wordt 12 lagerstenen die nuttig zijn.

Bij een minimale omwenteling zonder enige draaiende kracht en/of torsiekracht is het niet direct nodig om ergens een extra lagersteen aan te brengen.
Ook bij de wijzer verzet tandwielen is het niet direct nodig, de raderen zitten op een as in de platine en is van gehard metaal.
Alles is natuurlijk met meer stenen uit te voeren, dat wordt dan wel een aardig kostenplaatje die in vele gevallen beslist niet noodzakelijk is.
Er zijn zeker nog plaatsen waar een lagersteen wel nuttig is, o.a. bij bepaalde complicaties, in het geval van bijvoorbeeld de Jaeger le Coultre power wind met kaliber 481, daar zit de hamer van de automaat tussen 2 lagerstenen. Deze lagerstenen zijn vrij groot en hebben ook een groot lagergat waar de pin van de hamer in zit, wel, deze stenen zijn vrijwel niet meer te vinden en als ze wel te vinden zijn, schreeuwend duur.

Wat misschien wel interessant is om te weten over lagerstenen, is als volgt;
een gebroken lagersteen vernieuwen is een klus voor een horlogemaker waarbij hij zeer gespecialiseerd gereedschap voor nodig heeft en uiteraard een doos vol met stenen in alle gangbare maten en nog belangrijker, vakmanschap om de steen op de juiste manier en juiste diepte te plaatsen, bij hele dunne horloges zijn toleranties van 1/100 mm. geen uitzondering.
Een aantal horlogefabrikanten hebben indertijd bedacht dat een lagersteen in een metalen zetting ook met 2 schroeven in de platine en op de kloof van het kompas kon worden bevestigd, zodra die steen stuk was, kon men simpel de 2 schroeven losdraaien en een nieuwe kan en klare steen in de juiste maat in de uitsparing plaatsen, de schroeven weer vast draaien en een nieuwe steen was dan binnen 10 minuten vernieuwd. Kortom veel tijd bespaard en geen duur gereedschap nodig, er zat dan wel een meerprijs aan die lagersteen, de fabrikant wilde tenslotte ook wat verdienen…
Bekijk eens een Waltham, zakhorloge, u ziet dan een meesterlijke oplossing die ook nog eens fraai is uitgevoerd om te zien.

Conclusie, heel veel lagerstenen, zeker niet altijd nuttig, leuk als commerciële bla bla, meer niet.

15 likes

Enorm bedankt. Super!

Graag gedaan, leuke info nietwaar?

2 likes

Ja. Ik heb het met veel interesse gelezen
En veel van geleerd!,

Dit noem ik nou eens een reactie! +1 ik ga het zo even goed doorlezen. Dankjewel!

1 like