De Gele Trui
Het was op 17 juli 1951.
Hij had nog nooit een col gezien.
Wim van Est, alias “De Locomotief” droeg op die dag als de eerste
Nederlander ooit in de Ronde van Frankrijk de Gele Trui, toen daar
de Aubisque, een bergpas in de Franse Pyreneeën, zijn pad kruiste.
Hij werd gelost op de klim maar probeerde in een snelle afdaling de achterstand
goed te maken. Dat resulteerde in zijn beroemd geworden val in het ravijn.
Een andere renner zei later:
“In zijn gele trui, daar beneden in het groen, leek hij wel een boterbloem”
[size=11](of woorden van gelijke strekking)[/size].
Van Est werd met aan elkaar geknoopte fietsbanden naar boven gehesen,
in een ziekenhuis nagekeken en mankeerde wonderwel niets dan wat
schrammen en butsen. Maar hij staakte wel de strijd, zijn trui was hij kwijt.
De sponsor (als dat toen ook al zo heette) was het horlogemerk
“Pontiac” en die spinde goed garen bij deze val.
Een “klassieker” onder de reclameslogans is het geworden:
“70 meter viel ik diep, mijn hart stond stil maar mijn Pontiac liep”;
[size=11](wat er van zijn fiets is geworden vermeldt de historie niet).[/size]
De slogan was bedacht door juffrouw Reens die bij Pontiac op kantoor werkte.
Volgens Het Parool werd haar reclamevondst in de loop der jaren ernstig
mishandeld. Vaak verdween het rijm, of werd de slogan in de minder spannende
derde persoon verteld, en Van Est viel beurtelings, veertig, vijftig, zestig
of -altijd veilig - ‘tientallen’ meters diep.
[size=11]Zie ook het einde van dit verhaal![/size]
Hier een link naar een filmpje dat ik op het Internet vond: http://www.dailymotion.com/video/k26S1vc33S96koowde
En een paar foto’s:
Op de plek des onheils is later een plaquette aangebracht die aan het voorval
herinnert en waar Van Est op latere leeftijd nog eens naar terug ging.
Naar aanleiding van het behalen van de gele trui (onduidelijk is of het déze gele
trui was of een andere, latere) bracht Pontiac het model “Maillot Jaune” uit.
Er kwam er ook een regenboogtrui, de “Maillot Arc-en-Ciel” (en die is móói!!).
Hier een paar foto’s van het Internet:
Mijn vader vertelde me dit verhaal over “Ijzeren Willem” eens toen ik een
jaar of twaalf was.
Hij had ook een Pontiac-horloge en dat vond ik spannend want dat merk
kende ik van het autokwartet. En ik veronderstelde dus dat mijn vader
een horloge had van een merk helemaal uit Amerika, van die grote auto’s.
Ook in 1951, in oktober, een paar maanden na de val van Van Est,
maakte een andere Nederlander, die nu onder het forumalias
“grootmokum” door het leven gaat een behoorlijke smakker.
De wijde wereld had hij nog nooit gezien maar vol ongeduld knalde hij de
afdaling door het geboortekanaal in.
Véél te vroeg en dat ging dus mis, een poosje ziekenhuis was het gevolg.
Zijn echte naam verschilde maar in de twee laatste letters met die van Wim van
Est. En net als bij zijn bijnanaamgenoot liep het ook bij hem uiteindelijk goed af.
Van deze val zijn trouwens geen foto’s of filmbeelden bewaard gebleven.
Met de hulp van het bovenstaande heb ik een excuus gekneed om nu, 60
jaar later bijna, ook zelf een gele trui te gaan dragen.
Niet een van stof, dat is sowieso op mijn leeftijd geen gezicht, en ik heb ook niet
eens meer een fiets.
Dus is het een blikken “Gele Trui” geworden.
Inderdaad: een Pontiac “Maillot Jaune”.
Nou en toen ging ik op zoek naar informatie over het merk “Pontiac”.
Het horlogemerk, bedoel ik dan.
Want er is ook dus dat automerk en er was een fietsenfabrikant
die meeliftte op het succes van het horlogemerk, dat in de jaren 50, 60, 70
vooral in Nederland en België heel populair was geworden.
Er is een stad in Michigan, USA,met de naam “Pontiac” en, even terug
naar het automerk, de auto waarin de stoffelijke resten
van de vermoorde president Kennedy waren vervoerd was een Pontiac.
Die auto werd later op verzoek van de familie vernietigd.
En dan vond ik ook nog een verhaal over een opperhoofd met de naam Pontiac,
die halverwege de achttiende eeuw in de streek rond Detroit in verzet kwam
tegen de Engelsen
en die dus weer zijn naam gaf aan het automerk.
[size=11](Pontiac-de-indiaan komt verderop nog even terug)[/size]
Maar nu dan het horlogemerk.
Daar is op diverse fora wel iets over te vinden, ook op dit forum.
Maar eenduidig is die informatie allemaal toch niet.
Zo wordt er gesproken over een horlogefabriek in Gent, waar de Pontiacs zouden
zijn gebouwd, samengesteld uit Zwitserse onderdelen en zodanig dat het
wel nog “Swiss made” mocht heten.
Ik kwam dit plaatje tegen:
maar of hier nu echt de Pontiacs vandaan kwamen of dat ze alleen werden
gerepareerd? Gelet op het “Modern werkhuis voor het herstellen van horloges
en juwelen” heb ik zo mijn twijfels.
Een forumlid met de naam emka / Maurits is stellig de overtuiging toegedaan
dat het verhaal over de fabriek in Gent een fabeltje is en dat echt gewoon de
Pontiacs uit Zwitserland kwamen.
Hij schrijft ondermeer:
[size=11]”…De regels voor Swiss Made waren en zijn duidelijk:
Om het op een horloge te mogen zetten, moet het uurwerk in Zwitserland
gemaakt en samengebouwd worden. Dat verhaal van Gent klopt dus al niet.
De onderneming die eigenaar in de Benelux was van het merk Pontiac was
gevestigd in Brussel aan de Zwaluwenstraat. Eigenaar van het merk in
Zwitserland was de fabriek waar de Pontiac horloges gemaakt werden.
Er waren zusterondernemingen in Amsterdam (Oosteinde), Jakarta en Biel (Zwitserland
waar de horloges gemaakt werden……”[/size].
Er wordt ook nog ergens gerept over vier broers die achter het horlogemerk
Pontiac zouden zitten, maar daarvan heb ik ook geen duidelijk bewijs
gevonden.
En is dat nou allemaal zo erg?
Nee, integendeel.
Want nu het een Zwitsers horloge is, is het gewoon een “Maillot Jaune”.
Was het een “Gents” horloge geweest, dan zou dat misschien wel
“Geel Marcelleke” zijn geweest.
En -de Gentenaren vergeven het me hoop ik- dat is op je horloge
toch eigenlijk géén gezicht!
Dan is er het systeem van de sterren op de wijzerplaten van de Pontiacs.
Het verhaal gaat dat het uurwerk en de kast beter van kwaliteit zijn naarmate
er meer sterren op staan. Eén zou dan matig zijn en drie heel goed.
Maar…. ook dat wordt op andere plaatsen weer weersproken en aangeduid als
niets meer dan een reclamestunt.
Er is ook nog een ander verhaal over de naam en die sterren, en dat gaat weer
terug naar het opperhoofd Pontiac:
[size=11]“Pontiac was immers een bekend opperhoofd die dankzij zijn kennis van de natuur
het uur kon lezen in de sterren. De juistheid van zijn voorspellingen maakte hem tot
een legende”. De verwijzing naar deze man is echter meer dan zomaar een anekdote.
Ze staat voor de band tussen de eeuwigheid en het universum.” De kans is groot dat ook
de stichter van het horlogemerk alleen maar de naam Pontiac mooi en krachtig vond en
het sterrenverhaal verzon.[/size]
Dan de types. Die zijn er meerdere en aan de modelnamen zou je een
en ander kunnen aflezen.
Hier een indeling uit Wikipedia:
[size=11]Één ster
Pontiac Simpatico: Een eenvoudig uurwerk met een klassieke, chique uitstraling.
Twee sterren
Pontiac Nageur: Een waterdicht model van Pontiac.
Drie sterren
Pontiac Hydraulica: Een waterdicht model, kwalitatief beter uitgevoerd
dan het Nageur-model. Zonder datumweergave.
Pontiac Memodate: Een model voorzien van datum weergave op de drie-uurspositie.
Pontiac Memomatic: Een model voorzien van een automatisch uurwerk met datum
aanduiding op de drie-uurspositie. Waterdicht en antimagnetisch uurwerk.
Pontiac Diadatic: Een model voorzien van een automatisch uurwerk met dag-
(Nederlands/Frans) en datumaanduiding op de drie-uurspositie. Belangrijkste kwalitatief
model. Waterdicht en antimagnetisch uurwerk.
Pontiac Antimagnetique: Een model voorzien van een antimagnetisch uurwerk.
Pontiac Nageur Antimagnetique: Een waterdicht model voorzien van chronograaf en
antimagnetisch uurwerk.
Pontiac Maillot Jaune: Een model ter gelegenheid van de overwinning van de gele trui in
de Tour de France. Dit model is voorzien van een Hydraulica-uurwerk.[/size]
Hier een -van het Internetnet geplukte- Hydraulica; er zijn er ook met de
aanduiding “Hydraulica20” die 200m waterdicht zouden zijn en die
compressorkasten zouden hebben.
Mijn Gele Trui. maakt van de indeling en de informatie hierboven
regelrecht een rommeltje.
Hij is vandeweek gearriveerd, helemaal uit België. Hij zat stijf onder het
aangekoekte vuil, maar blijkt een vergulde kast te hebben en nagenoeg
perfect te lopen. Een aanschaf van wel € 24,99, voorwaar een textielprijsje
voor deze Gele Trui.
Er staat op de wijzerplaat: “Nageur” en direct eronder staan niet twéé
maar drie sterren (de Nageur zou volgens Wikipedia een tweesterrenklokje zijn).
En daar weer onder staat dan “Maillot Jaune”.
Je kan je dan toch afvragen wat een gele trui en zwemmen met elkaar te
maken hebben: zijn er dan zwemmers in gele pakjes?
Ook meen ik te weten dat Van Est in een dróóg ravijn is gedoken en
niet in de plomp.
Verwarrender wordt het nog als je leest dat de “Maillot Jaune”
was voorzien van een “Hydraulica uurwerk”.
Ook de mijne werd met die bewering te koop aangeboden.
Huh?? Dat “Hydraulica” had toch te maken met die waterdichte kasten?
En toch niet met het uurwerk dat er in zit?
Kortom: ik heb dus nu, net als ooit mijn vader, een Pontiac.
En net als Wim van Est heb ik een Pontiac èn een gele trui.
En net als mijn bijnanaamgenoot maakte ik in 1951 een (soort) val die toch goed afliep.
Of die Pontiac van mij een val van 70 meter gaat overleven, net als die van hem,
dat ga ik toch maar niet proberen.
Tot slot hier dan nog wat snelle eigen fotoos van mijn “Gele Trui”:
En dan nog een wristshot:
[size=11]Dank voor de aandacht, het is alweer een hele lap tekst geworden.
Willem (aka “grootmokum”)[/size]
Toegift: Hoe diep viel Wim van Est??
Voor de beeldvorming een paar kerktorens die 70 meter hoog zijn:
- Oude kerk - Amsterdam
- St. Stevenskerk - Nijmegen
- Bovenkerk - Kampen
en voor de zuiderburen: - Sint Michielskerk - Antwerpen
- OLV kerk - Poperinge
- Sint Niklaaskerk - Gent
In mijn zoektocht naar de Gele Trui kwam ik ook nog een artikel tegen waarin
de schrijver deze vraag stelt naar aanleiding van de volgende krantenteksten:
[Size=11]”Van Est liet zich wekenlang rondrijden op een reclamewagen van Pontiac,
het horloge, dat ook op zestig meter diepte nog doortikte.’ (Trouw, 2002)”
“Hij vloog uit de bocht en viel zeventig meter (of was het slechts veertig meter?)
diep in een ravijn.’ (NRC Handelsblad, 2001)”
“Daags na de historische val, maakte wielersponsor Pontiac de al even
historische reclame, door Van Est te laten zeggen: 'Mijn hart stond stil, maar
mijn Pontiac tikte nog.” (Trouw, 1999)”
“Mijn fiets was stuk, maar m’n Pontiac liep nog.’ (Trouw 1998)’”
“Mijn hart stond stil, maar mijn Pontiac tikt nog.’ (Algemeen Dagblad 1996)”
“Wim van Est viel veertig meter diep, zijn hart stond stil maar zijn Pontiac-horloge
liep.’ (NRC Handelsblad 1994)”
“Wim van Est viel zeventig meter diep. Zijn hart stond stil, maar zijn Pontiac
liep door.’ (Het Parool 1992)”[/size]
Iemand op dit forum die het heeft nagemeten of heeft uitgeprobeerd??
