Werd weer een keer tijd voor een serviceverslagje. Slachtoffer is deze keer een Ref. 6437 Tissot Antimagnetique uit 1946 met een in-house Tissot kaliber 27-2. Tissot’s basiskaliber uit de jaren 40, in een versie met indirect aangedreven centrale secondewijzer.
Lag al een poosje in de projectenbak. Vorig jaar gekocht voor een prikkie in de UK. Bij openen destijds al vrij gauw gezien dat er iemand mee bezig was geweest die blijkbaar de moed had opgegeven. Niet de fijnste projecten meestal. 
Eerst maar eens de kast openmaken en het uurwerk eruit.
Het extra tandwiel voor de indirecte seconde valt meteen op. Deze zit achterop het derde rad en drijft een los asje aan dat door het centrumrad loopt. Dit asje wordt aangedrukt door een bladveertje. Het bladveertje dat hier zit is niet origineel, er hoort een lagersteen in te zitten op de plek waar het asje aangedrukt wordt. Gelukkig had ik al een NOS exemplaar op de kop kunnen tikken, dus die kan ik eenvoudig vervangen.
Uurwerk uit de kast.
En op de klem.
Nu eerst alle problemen vaststellen. Ik verwijder even alle niet cruciale delen als uurrad, minuutpijp en aandrijving van de centrale seconde zodat ik even kan focussen op het basisuurwerk. De spiraalveer ligt vermorzeld onder de balanskloof, daar kan ik in elk geval niks meer mee, maar het balanswiel zier er goed uit en de tappen zijn niet gebroken.
Het anker klikt netjes heen en weer, dus afgezien van de balans zo te zien geen grote problemen in het uurwerk.
Het lijkt erop dat de balansas netjes vervangen is, er zit alleen een slag in het wiel. Die moet er eerst uit. Daar heb ik gelukkig een handig gereedschapje voor.
Balanswielen en spraalveren zijn op elkaar pas gemaakt, die kun je dus niet zomaar uitwisselen, maar ik heb nu geen keus. Dus ik duikel uit m’n verzameling donoronderdelen een vervangende spiraalveer en monteer die op het balanswiel. De plateausteen is ook platgemept dus daarvoor pik ik ook even een ander uit de voorraad.
Wiel weer op de kloof monteren en in het uurwerk
Helaas is de rate veel te hoog, en dat is lastig corrigeren, dan moet het balanswiel zwaarder. Op naar de volgende spiraal. Die geeft een handiger resultaat, rate veel te laag. Dat is handiger, voorzichtig met een schuurpapiertje materiaal afnemen van de balansgewichtjes tot de rate binnen het bereik zit wat je met het kompas regelen kunt.
Een aantal pogingen verder heb ik wat bruikbaars.
Nog even het wiel balanceren…
En kan ik verder met de service. Helaas ben ik één cruciaal ding vergeten te controleren, de hoogtelucht van het anker. Maar daar kom ik nog op terug… 
Uurwerk demonteren; bruggen eraf, en raderen eruit. Eigenlijk zitten er helemaal niet zo veel onderdelen aan zo’n handwinder zonder datum. 
Veer is helaas nog een blauwe, dus die moet ook vervangen. Gelukking brengt m’n voorraadje NOS Tissot veren uitkomst.
Inspectie van de onderdelen brengt nog meer ellende aan het licht, de balanskloof staat helemaal krom naar beneden, dus de zoveelste duik in de donorbak.
Na een ritje in de schoonmaakmachine kunnen we weer met een schone lei beginnen. Zie het verschil in voorspanning tussen een oude blauwe veer en een moderne veer.
Raderen plaatsen
Bruggen erop en veerton erin en alle tappen olie geven
Opwind- en wijzerverzetsysteem. Normaal begin ik daarmee, maar een van de lagerstenen van het raderwerk zit onder het wisselrad, dus deze volgorde is handiger.
Anker erin en smeren. Ik kan me al nauwelijks meer voorstellen hoe ik dat zonder microscoop deed 
Balansveer in het gaatje in de kloof pielen en kompas sluiten. Bij dit uurwerk zit er geen sleufje maar een gaatje in het kompas; dat gaat het makkelijkst met een oude afgebroken oliegever.
Balanskloof op het uurwerk en op de timegrapher.
Eerst “ondersteboven” afregelen…
Dan omdraaien en met de wijzerplaatzijde omhoog… kak, het uurwerk houdt ermee op. Wat is er nou weer mis. 
Lang verhaal kort: de gemonteerde balansstaf is te kort, daardoor heeft de balans te veel hoogtelucht en klapt het balanswiel tegen het kompas. 
Grmpf, dat had ik eerder moeten zien. Niet erop vertrouwen dat er ook maar iets goed gedaan is… 
Afijn, er moet dus een nieuwe balansas komen. Die heb ik helaas niet op voorraad, dus dat wordt een weekje wachten…
En dan de hele procedure van richten, balanceren, beat error corrigeren en afregelen weer herhalen. Even geen foto’s van gemaakt, gewoon even buffelen. 
Nu het uurwerk wel goed loopt in alle standen kunnen we verder met de volgende stappen, montage van de wijzerplaat en wijzers.
Opdrukken van de secondewijzer is hier een apart klusje. Het asje van de secondewijzer plaats je vanaf de achterkant in het uurwerk. Door de olie blijft hij wel in het centrumrad hangen, maar de secondewijzer er zomaar opdrukken zit er niet in, dan duw je gelijk het asje eruit. Die moet je dus tegenhouden. Daar zijn vast allerlei methoden voor, maar ik heb de achterkant van een pincet tussen het uurwerk en de houder gestoken, je hebt dan enigszins een hefboom waarmee je het asje kunt tegenhouden terwijl je met je andere hand de wijzeropdrukker hanteert. Is even pielen, maar het lukt.
Uurwerk weer omdraaien om de aandrijving van de secondewijzer te monteren. Dat betekent wel dat het uurwerk met de wijzerplaat naar beneden in de uurwerkhouder geklemd moet worden, iets wat ik eigenlijk nooit doe. Maar met een goede uurwerkhouder en voorzichtig plaatsen kan dat zonder beschadigingen. 
Vervolgens het aandrijfrad monteren op de tap van het derde rad. Hiervoor gebruik ik ook weer de wijzeropdrukker.
Tot slot het bladveertje monteren en smeren. Het bladveertje moet een redelijke voorspanning hebben anders gaat de secondewijzer “stuiteren”. Ik doe een gok en buig het veertje iets naar beneden en monteer hem. De gok is goed, de secondewijzer loopt mooi vloeiend mee.
Kast en het glaasje heb ik in tussentijd ook schoongemaakt. Het oude glaasje lijkt nog goed, dus die besluit ik niet te vervangen maar te polijsten. Als ik bijna klaar ben met polijsten zie ik dat het glaasje toch vrij veel microscheurtjes heeft. Valt alleen op als er onder een bepaalde hoek licht op valt dus ik laat het even zo, mocht ik me er toch aan gaan storen kan het altijd nog vervangen.
Kast lichtjes met de hand opgepoetst met auto-polish. Op de lugs is de vergulding wat doorgesleten, dat noemen we dan maar “karakter”
Uurwerk in de kast.
Bezel erop
Achterdeksel sluit slecht doordat iemand die met teveel geweld dicht gedrukt heeft en daardoor een deel van z’n kromming kwijt is. Met een paar tikken met een hamer en een houten pennetje op de juiste plek krijg ik de kromming weer redelijk in orde en klemt het deksel weer stevig op z’n plek.
En het geheel combineren met een mooie roodbruine Hirsch…
En klaar.
Op deze laatste foto vallen de microscheurtjes in het glas weer op.
Zo, weer een “kansloos” Tissootje gered van de sloop; we mogen toch de deur niet uit, dus beter die tijd maar nuttig besteden. 
Allemaal bedankt voor het kijken
Groet, Wilko
Ga je het glas en de kast ook nog aanpakken? 
