Pas op! Long Read en een verslagje met veel plaatjes.
Recentelijk mocht ik van @Ferry1959 een hele partij ‘onregelmatig’ horlogespul overnemen. Na een gezellig bezoek aan Huize Ferry, met koffie van zijn lieve echtgenote, veel horlogepraat en bewondering van zijn mooie collectie ging ik laat in de middag weer naar huis met een grote boodschappentas vol doosjes, zakjes en bakjes. Onregelmatig omdat het – rijp en groen- werkelijk van alles en nog wat was wat er bij zat. Van meuk tot leuk en van junk tot funk.
Mijn interesse ging in de eerste plaats uit naar een klein aantal jaren ’60 en ’70 herenhorloges, maar de ‘collectie’ bevatte ook een grote hoeveelheid al of niet defecte quartz horloges, waarvan een aantal heren- maar vooral veel dames klokjes. Sommigen hadden slechts behoefte aan een flinke poetsbeurt en een nieuwe batterij. Anderen zouden, na inventarisatie, misschien nog bruikbaar blijken voor wat onderdelen, de rest slechts rijp voor eindbestemming Kliko! (sorry Ferry!).
Verder bevatte het lot nog een aardige hoeveelheid van enige tientallen helaas meestal incomplete losse mechanische voornamelijk damesuurwerkjes. En tenslotte diverse doosjes en bakjes met losse onderdelen. Sommige werkjes liepen nog maar ook daar bleken de meeste hoogstens nog te gebruiken voor wat onderdelen. Bij mechanische werkjes kan dat nog wel eens nuttig zijn voor wie naar een specifiek radertje, tiretteveertje, schroefje of opwind stiftje, etc. op zoek is, dus dat spul gaat voorlopig bewaard worden in (zoals @Vinwat dat noemt) de diverse laatjes.
Hier (slechts) een deel van de partij horlogespul,
al een beetje door mij wat geordend
en op eventuele bruikbaarheid uitgezocht.
Al met al een leuke klus om allemaal uit te zoeken en te inventariseren. Voor iemand zoals ik die niet schrikt van wat meuk, was dit een leuke deal dus. Dank zij Ferry, die zichzelf niet handig en/of deskundig genoeg acht om zelf met het spul aan de gang te gaan. Wanhoop niet, Ferry, er valt nog zo veel meer leuks te beleven in horlogeland dan alleen eindeloos prutsen aan oude meuk en half vergane uurwerkjes, wat ik zelf dan gelukkig wel weer leuk vind. Spul wat ik niet kan gebruiken is misschien nog weer door te geven aan een andere amateur horlogemaker, die plezier heeft in- en verstand van het opknappen van vintage horloges. Met zijn allen hebben we er dan tot het laatste schroefje plezier van… 
Terug naar waar ik eigenlijk over wilde schrijven:
Na de eerste inventarisatie ben ik aan het werk gegaan met één van de nog werkende herenhorloges.
Een Velona, met een naar mijn idee aantrekkelijk beetje vierkantig model uit - zo geschat - medio jaren ‘70.
Velona was, zoals bij diverse HF leden bekend, het horloge huismerk van het helaas door gulzige zakenlieden en louche multinationale hedgefunds bazen met financieel rendementsgeile aandeelhouders om zeep geholpen Nederlandse warenhuis Vroom & Dreesman.
Hieronder enkele linkjes met wat verhalen over die chaotische gebeurtenis eind 2015.
https://www.deondernemer.nl/actueel/retail/vijf-jaar-faillissement-vd-vroom-dreesmann~2595451?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
https://www.ad.nl/nieuws/vend-failliet-verklaard-10-000-mensen-verliezen-baan~ac9825eb/
Met name in de jaren ’60 tot ’80 bracht V&D onder het merk Velona vele modellen horloges voor dames en heren op de markt. Betaalbare (mechanische) horloges, doorgaans van een zeer behoorlijke kwaliteit en uitgerust met uurwerkjes van degelijke Zwitserse en/of Duitse herkomst.
Of V&D die horloges nu in eigen huis liet assembleren of kant en klaar uit Zwitserland en Duitsland
Importeerde is mij niet duidelijk geworden. Een vermelding van het merk Velona in de Mikrolisk database doet mij vermoeden dat Vroom & Dreesman alias Vendex alias V&D de horloges rechtstreeks betrok van deze firma’s:
Een willekeurige greep uit de vele Velona horloges die met een eenvoudige zoekvraag op Google te vinden zijn
Zo ook dit exemplaar, dat wat dof, vuil en mottig uit de berg spullen tevoorschijn kwam.
Een goldplated Velona met een typisch jaren ’70 design uit de boodschappentas van Ferry.
Ik wil hier graag laten zien dat met wat aandacht zo’n bijna verloren horloge toch weer een nieuw of in ieder geval bruikbaar leven kan krijgen. Om te dragen of als leuk object op te nemen in de verzameling. In mijn geval met als voorwaarde dat het uurwerk nog goed functioneert. Ik ben geen horlogemaker en zal dat op mijn leeftijd ook nooit meer worden, gezien de kwaliteit van ogen en fijne motoriek in de handjes. Maar poetsen enzo kan ik nog wel. Aan de slag dus.
De achterkant ziet er ook al niet zo schoon meer uit, maar de RVS caseback heeft weinig beschadigingen en geen diepe krassen.
Meestal werkt een tweepuntsopener bij mij het beste.
Om alsnog krassen op de caseback te voorkomen toch maar even in een kasthoudertje zetten.
Als er eerder aan zo’n horloge gewerkt is, schroeven sommigen de achterkant er op volgens het principe ‘een kwart slag vóór dat ie breekt…’ Dan wordt het weer open krijgen een zaak van wrikken en duwen en trekken, met een flinke kans op uitschieters van je gereedschap en dus dikke krassen. Gelukkig was dat hier niet het geval. Er zit weinig aangekoekt vuil tussen de caseback en de kast. De achterplaat laat zich vlot losdraaien. Er komt een mooi schoon uurwerkje tevoorschijn, met half onder de balans verscholen het kaliber nummer. Altijd leuk en vooral essentieel om te weten als er eventueel onderdelen vervangen moeten worden. In dit geval gaat het om een Zwitsers (?) uurwerk, een kaliber INT 7410 - 2, dat we op de site van Dr. Ranfft terugvinden als Durowe 7410 – 2, alias Dugena 2108, met een door Ranfft geschat productie jaar van 1975. Bij de Mikrolisk database vind ik voor Dugena en voor Durowe zowel Zwitserse als Duitse registraties, dus hoe dat nu precies zit moet ik nog eens uitzoeken.
http://www.ranfft.de/cgi-bin/bidfun-db.cgi?10&ranfft&2&2uswk&Durowe_7410_2
Nu moet het uurwerk uit het kastje. Daartoe dient de kroon met het opwindasje verwijderd te worden. Om dat te doen moet het schroefje (zie pijl) vlak bij de stift 1 à 2 slagen losgedraaid worden.
Niet te ver, want dan valt aan de andere kant aan de wijzerplaatzijde een onderdeeltje, de tirette, er uit en dan moet je het halve uurwerk uit elkaar halen om dat er weer goed in te zetten.
Voorzichtig aan dus met halve slagjes tegelijk. Na anderhalve draai aan het schroefje kan het stiftje er uit en kunnen we verder gaan met het er uit nemen van het uurwerk.
Nu moet de spacer ring er uit. Deze ring zit (soms) geklemd tussen de rand van het uurwerk, de kast en de caseback en zorgt ervoor dat het werkje netjes gefixeerd in het kastje blijft zitten zodat het niet gaat rammelen.
Nu de spacer ring er uit is kan het horloge uit het kastje genomen worden. In dit geval kan dat zonder verdere complicaties, het werkje ligt nu gewoon los in de kast. Maar soms moeten er nog wel eens twee schroefjes worden verwijderd of een halve slag losgedraaid als het uurwerk ook nog in de kast gefixeerd is. Vaak is dat wanneer de wijzerplaat groter is dan de binnenzijde van de kast. In dat geval moet er dan meestal een bezel en/of het glas verwijderd worden, waarna het werkje aan de voorkant de kast kan verlaten. Hier is dat niet zo; het kaliber kan gewoon aan de achterkant uit het kastje worden gelicht. Hiertoe leggen we een workpad op het horloge, draaien het geheel om en liften het kastje, zodat het kaliber op de workpad blijft liggen.
De wijzerplaat en wijzers blijken nog mooi schoon en vrijwel zonder beschadiging. Wat stofjes wegblazen en het binnenwerk kan veilig weggezet worden op een houdertje onder een stolpje.
Omdat ik niet van plan was om aan het uurwerk zelf te gaan werken blijf het daar totdat ik klaar ben met het opknappen van de kast, glas en caseback, zodat het daarna weer op zijn plek terug geplaatst kan worden.
Om alle (de meeste) vuiligheid op het glas, de kast en de caseback kwijt te raken gaan alle drie de onderdelen eerst een poosje lekker soppen in de ultrasoon reiniger.
Omdat er vaak ook vuil zit in de sponning tussen het glas en de kast, druk ik voorzichtig het (plexy) glaasje uit de kast. Vaak is het, zoals je ook hier ziet, een eenvoudig enkel glaasje zonder stalen spanring, dat in de sponning geklemd zit. Je drukt het er met weinig kracht zo uit. Sommige horloges hebben een glas met een stalen spanring (waterdicht). Dan is er iets meer kracht nodig maar met beleid lukt dat meestal ook nog wel. Bij een mineraal of saffierglas is dat kritischer, daar moet het glaasje er met een speciaal persje uitgedrukt worden (en later er ook weer in), het risico op breuk is groot. Maar dat valt nu even buiten het kader van dit verslag, hier gaat het om een simpel plexy glas zonder spanring.
Het plexy glaasje wordt gecontroleerd op beschadigingen. Zitten er geen hele diepe krassen in en geen breuken of barsten, dan kan het meestal tot vrijwel nieuwstaat gepolijst worden. Als er scheurtjes of breuken of ‘crazing’ (ouderdoms craquelé) in zit, is het einde verhaal en moet het door een nieuw glas worden vervangen. In dit geval is het glas nog wel te redden. Dof en veel krasjes, maar geen ernstiger beschadigingen dan dat.
In bad! Het kastje, de caseback en het glaasje gaan met een scheutje Dasty en warm water lekker een poosje soppen in mijn kleine ultrasoonreinigingsapparaatje (3 x woordwaarde!). Na een minuutje of tien komt als het goed is alles er een stuk schoner weer uit.
Ik kijk vervolgens eerst even naar de caseback. Ook de afdichtring ziet er weer als nieuw uit, dus die laat ik lekker zitten, want als ik ‘m er uit pruts breekt ie misschien en moet ik er een nieuwe in zetten die ik in die maat misschien niet heb liggen. De buitenkant van de caseback kan met een goed poetsmiddel meestal weer tot een fraaie hoogglans worden opgewerkt. Tenzij het een gebrushte plaat is natuurlijk, dan moeten we met de juiste grid schuur/polijst papier aan de gang.
Ik ben lui en zet zo’n ding meestal op de drieklauw van mijn mini mini Unimat 1 speelgoed draaibankje en draai zo het plaatje snel schoon en glanzend.
Er voor…
Op de drieklauw van het draaibankje…
Lekker tollen…
Polijsten…
Nog meer polijsten…
En erna: Als een zonnetje…
Nu is het kastje aan de beurt.
Ik zweer bij Kingston Unipoets. Veel horlogeliefhebbers gebruiken Polywatch, ik heb liever dit. Véél goedkoper en naar mijn mening ook beter.
Poetsen, poetsen poetsen… Wel met een beetje beleid, want het kastje is van goldplated base metal
(meestal een messingachtige legering) met een heel dun laagje van 10 of hoogstens 20 mu goud en voor je het weet zit je koper te poetsen.
Na een poosje intensief (maar wel voorzichtig met niet te veel druk) poetsen gaat het er zo uit zien. Op de foto zie je nog wat hardnekkig vuil in het sponningkje voor het glas. Dat moet er dus nog met een puntig houtje voorzichtig uit gepulkt worden en dan nog eens na gepoetst.
Dan nog het glaasje. Dat is flink gekrast. Je kan er bijna niet meer doorheen kijken.
(excuseer de vieze nagels en vingers, van al dat poetsen krijg je hele zwarte klauwen…)
Zo’n glaasje poetsen kan op de werktafel, met de hand, met stukjes schuur- en polijstpapier in meerdere fasen, oplopend naar een steeds grotere fijnheid.
Maar ik ben nog steeds lui en zet het glaasje vast op een spindeltje met een paar stukjes verend dubbelzijdig schuimtape. Dat gaat op de boorkop van een ander stukje van mijn speelgoed draaibankje. Deze manier maakt het poetsen een stuk minder vermoeiend en het gaat véél sneller!
Het apparaatje draait met een vrij hoge snelheid, dus het is wel oppassen geblazen om het plexy niet te heet te laten worden. Dan is het feest over, want dan smelt het materiaal of het poetsmiddel brandt in het plastic!
Spinnen…
Polijstlapjes, in steeds fijnere grid…
Veel krasjes verdwijnen al…
Je kunt er al weer aardig doorheen kijken.
Unipoets!
En… weer als nieuw! (sorry voor de stofjes)
Met de Bergeon glas afnemer / opzetter … (ik zou niet weten wat ik moest zonder dat ding).
…wordt het plexy glaasje weer teruggeplaatst op het kastje.
Het begint ergens op te lijken…
Het kastje wordt weer teruggeplaatst op het uurwerk.
Voorzichtig het asje met de kroon er weer in terug drukken.
Niet vergeten het tirette schroefje weer vast te draaien en daarmee dus ook de stift weer te fixeren.
De spacer ring weer terug plaatsen.
Het horloge weer terug zetten in de kasthouder en de caseback er op schroeven.
Handvast is vast!
Het lijkt wel een echt horloge!
Nu moet er nog een bandje op.
Er lag nog een ‘shark print’ leren bandje in de voorraad.
Weer helemaal compleet en bruikbaar.
Nog even een close upje…
… en om de pols. Mission accomplished.
Dit was er slechts eentje van de velen uit de boodschappentas van Ferry.
Ik hoop er in de komende tijd nog een aantal uit die tas weer tot leven te kunnen wekken.
De komende tijd zit ik in ieder geval niet zonder horlogeklusjes, dat mag duidelijk zijn.
Af en toe zal ik nog wel een verslagje maken over een van die horloges. Ik dank Ferry nog eens dat ie me met zo’n enorme klus heeft opgezadeld (haha).
Tenslotte ook deze keer, beste HF lezertjes, dank ik jullie allen weer voor het geduldig lezen en plaatjes kijken.
Tot de volgende keer!
Groet,
Lex
