Vandaag is het Nationale Dodenherdenking. Een moment om alle slachtoffers (verzetsstrijders, soldaten en burgers) van de Tweede Wereldoorlog en andere oorlogen te herdenken. Ik kijk altijd naar het indrukwekkende stiltemoment op de Waalsdorpervlakte.
Een geschikt moment om een zakhorloge te laten zien dat me meer heeft geleerd over deze slachtoffers. Ik heb het gekregen vanwege mijn liefde voor mechanische horloges (en reparaties). Het zakhorloge van de schoonvader van een vriendin van mijn moeder. Het is geen Gruen maar een Omega.
De eerste hint van zijn geschiedenis is de ongelooflijk hoge radioactiviteit. Radiummarkeringen en cijfers op de geëmailleerde wijzerplaat en ook lekker dik op de wijzers gesmeerd. Het originele plexiglas zit er nog voor.
De tweede hint is de caseback. De vernikkelde messing kast is gegraveerd met een brede pijl met eronder G.S.T.P. (General Service Trade Pattern) met een legerregistratienummer. Oftewel, van de Engelse RAF.
Binnenin het simpel ogende Omega kaliber 38.5 L T1 met 4 adjustments dat tot binnen 10 seconden per dag (zoals bij een chronometer) zou moeten lopen. En in de case de referentie ML 1140. Bekend van levering vanaf maart 1944 aan het Engelse leger.
De eerste info die ik kreeg was dat het horloge toebehoorde aan 1 van de vliegtuigbemanning van een neergestort vliegtuig in Tongeren (bij Epe in Nederland). Het zou gekregen zijn als bedankje voor de goede zorgen na de crash.
Een zoektocht naar een neergestort vliegtuig in de juiste periode kon er maar 1 zijn. Die op locatie 14 (meer info in het boek Gevallen helden). Net na middernacht op 13 juni 1944 werd het vliegtuig Lancaster Mk III LM581 A-X neergeschoten door een nachtjager van de Duitse Luftwaffe. De piloot was T.W. Boyce uit Nieuw-Zeeland. Het duurde een flinke tijd voordat de brandweer het vliegtuig vond in het donker in het bos.
Een cadeautje zou echter toch gek zijn, want er waren geen overlevenden van Sq166 van dit vliegtuig… Bevestigd door verschillende politierapporten. Er is een grotere kans dat dit horloge 's nachts al licht gevend is ‘gevonden’ en opportunistisch is meegenomen. De vinder was een onderduiker die vast zat op het politiebureau, maar de politie moest helpen de lichamen te bergen.
Van wie dit zakhorloge is geweest, is niet met zekerheid te zeggen. Maar niet de piloot. Zijn polshorloge is na de oorlog opgedoken. Het werd ingeleverd bij de burgemeester van Nunspeet, samen met een schimmig verhaal over een afgehakte pols. 
De meest logische eigenaar is de navigator Andrew Burgess Leonard die ongetwijfeld een zakhorloge gebruikte bij het navigeren in het donker.
Wat heb ik geleerd (of het was meer een schok) in mijn zoektocht… Het hoge aantal vliegtuigen dat het niet heeft gehaald. De gemiddelde vliegtijd voor de bemanning was 1 maand. De leeftijd van deze dappere mannen, of moet ik zeggen jongens, allemaal 20 - 25 jaar. Vrijwilligers uit landen waar de oorlog niet heeft plaatsgevonden. Dat maakt me stil.
