De laatste tijd heb een aantal discussies over horlogediameters gehad, waarbij één vriend juist aangaf dingen boven de 42mm foeilelijk te vinden (hoi Mark 
), en een andere juist moest wennen aan de kleine afmeting van zijn meest recente aankoop van 42mm en juist alles daaronder maar niks vindt. Tijdens die laatste discussie gaf ik aan dat horloges van 42mm en groter voor het jaar 2000 nauwelijks voorkwamen. Hij geloofde dit maar half. Ik bedacht me later dat het puur op basis van mijn eigen indrukken was, en ik het eigenlijk ook niet zeker wist. Dus besloot ik er maar eens een stukje ‘wetenschap’ tegenaan te gooien.
Gelukkig hebben we met Chrono24 een prachtige database van horloges door de decennia heen. En dankzij de uitgebreide filtermogelijkheden (waaronder jaartal en diameter), kun je allerlei leuke grafieken bouwen in excel waarin je dergelijke verschuivingen zou moeten kunnen zien.
Even een kleine toelichting op een aantal methodologische keuzes:
- ik gebruikte het filter ‘polshorloges’: dit om zakhorloges uit te sluiten.
- Ik nam uitsluitend tweedehands horloges mee: dit om de bias naar moderne horloges enigszins te verminderen (die zouden anders een disproportioneel groot aandeel in de populatie hebben)
- Ik nam alleen handopwinders en automaten mee, omdat ik vooral hierin geinteresseerd ben (hiervoor werpen de uurwerken, denk ik, een grotere barrière op voor de afmeting van het horloge dan voor kwarts).
- Ik nam alleen herenhorloges / unisexhorloges mee, omdat dameshorloges alles verpesten
- Ik nam uitsluitend horloges mee waarvan de diameter vermeld werd (dat bleek in ongeveer 77% van de gevallen zo te zijn…geen idee waarom bijna een kwart van de verkopers dit niet vermeldt. Koop een schuifmaat!).
- Ik heb geteld per decennium, omdat het (1) minder werk was, (2) al voldoende interesante patronen laat zien, en (3) het, zeker voor oudere horloges, soms moeilijk is om een exact jaartal te bepalen. Verkopers gaan er dan blijkbaar vaak toe over om ‘jaren ‘70’ te zeggen en kruisen dan het vakje ‘1970’ aan (daarom altijd een veel groter aanbod van horloges in 1960 dan in 1961 etc.)
- Zodoende is één van de decennia maar ‘half zo groot’ als de andere (2010-2015), maar dat is geen groot probleem omdat het resultaat toch als een ratio van alle horloges in die periode geplot wordt.
- Ik ben teruggegaan tot horloges uit 1940-1949, omdat er voor dat decennium maar héél weinig beschikbaar zijn, wat de betrouwbaarheid sterk compromitteert.
- Wanneer ik gekke zaken tegenkwam, ben ik die handmatig gaan controleren en nam daarop actie (bv. horloges waarvan de maatvoering verkeerd was ingevoerd als 380mm verwijderd; een aantal bureauklokken die om één of andere reden in de categorie polshorloges stonden, verwijderd; en vreemde uitschieters als 45mm-grote horloges in de periode 1940-1945 bekeken en behouden omdat het om militaire Breitlings bleek te gaan).
- Als ondergrens gebruikte ik 20mm, omdat horloges kleiner dan 20mm in het heren/unisexsegment slechts zeer incidenteel voorkomen.
- Dat leverde in totaal 22,556 horloges op.
Dit plaatje laat mooi zien hoe vaak de verschillende diameters voorkomen in de populatie op Chrono24. Dit zegt uiteraard niets over verschuivingen in de tijd: de reden dan 40mm dominant is, kan (op basis van deze grafiek) net zo goed zijn omdat er heel veel 40mm horloges uit 1960 op Chrono24 staan, als omdat recente horloges vaker 40mm zijn. Wel grappig om te zien dat ‘even’ diameters vaker voorkomen dan oneven diameters.
Dit plaatje laat al wel meer zien over de tijdsdimensie. Zoals het vorige plaatje, laat het de procentuele onderverdeling van de diverse diameters van de op Chrono24 aangeboden horloges zien, maar nu krijgt elk decennium haar eigen kleurtje. Bijvoorbeeld: die hoge groene piek wil zeggen dat van alle horloges uit de jaren ’80 (…die op Chrono24 worden aangeboden, uiteraard) ruim 30% een diameter had van 36mm. Op die manier kun je in dit plaatje vanalles ontdekken. Hieronder bespreek ik een aantal observaties, maar er zijn vast allerlei dingen die ik niet zie. Diepere analyse van deze data is welkom 
De onderstaande plaatjes zijn anders van opzet. In elk plaatje laat ik uitsluitend horloges van een bepaalde diameter zien. Nu wordt er op de x-as een tijdsdimensie uitgezet. Op de y-as zien we de verhouding van het totaal aantal (via Chrono24 aangeboden) horloges van een bepaalde diameter, tot het aantal horloges met diezelfde diameter in een speciek decennium. Daardoor krijgen we beter zicht op trends.
We zien in deze grafiek de ‘rise and fall’ van 34 mm. De hoogtijdagen waren duidelijk in de jaren '50 en ’60, waarna de daling onverminderd wordt ingezet.
Wij zien 36mm tegenwoordig als vrij klein voor een herenhorloge, maar dat is blijkbaar iets recents. De populariteit neemt toe tot en met de jaren ’80, waarna die sterk afneemt.
40mm begint eigenlijk pas echt in de jaren ’60. Enorm populair in van de ‘eighties’ tot en met de ‘zeroes’ (met een hoogtepunt in de ‘nineties’), lijkt de populariteit de afgelopen jaren toch wat afgenomen te zijn ten faveure van…
…42 mm. En zo is de circel rond en kom ik tot een antwoord op mijn eigen vraag. Horloges van 42mm waren er ‘altijd’ al (met een kleine opleving in de jaren ’70), maar zijn inderdaad pas sinds het jaar 2000 echt enorm in populariteit gestegen.
We kunnen zo ook tot een gewogen gemiddelde diameter per decennium komen, die inderdaad geleidelijk toeneemt (zie onder). Zou deze trend zich voorzetten?
In elk geval bedankt voor het lezen, en alle commentaar is welkom (behalve het commentaar dat ik teveel tijd over heb, want dat is niet zo: dit ging netjes ten koste van slaap ;-))
