Iets wat al een tijdje op mijn lijstje stond, een Zenith pre-Primero chronograaf
en wat voor één…
Een stukje geschiedenis
Toen Zenith in 1969 zijn El Primero uurwerk uitbracht had het al sinds lange tijd een uitstekende reputatie opgebouwd met het produceren van betrouwbare en met name nauwkeurige chronometer uurwerken, met de legendarische Cal 135 (sinds 1948) als hoogtepunt.
Accurate, technische hoogstandjes, verzamelaars objecten.
Voor een eenvoudig ogende stalen 3-wijzer Zenith vintage met een Cal 135 uurwerk van zo’n 70 jaar oud betaal je tegenwoordig meer dan voor een gloednieuwe Speedy Pro.
Maar hoewel Zenith al sinds de jaren 20 ook chronografen leverde waren deze tot 1960 niet voorzien van een in-house kaliber. Deze uurwerken werden ingekocht, met name bij Martel (en in de jaren 40/50 ook van Excelsior Park).
Martel was een specialist op het gebied van chronograaf uurwerken, ook Universal Geneve was een afnemer van Martel.
De meningen zijn hier overigens over verdeeld, er zijn blijkbaar ook aanwijzingen dat het UG was die deze uurwerken ontwikkelde en produceerde, maar de meeste bronnen, ook Rössler, spreken (elkaar na) over Martel als de bouwer en leverancier en daar ga ik hier ook maar van uit.
Wellicht dat @Ruud (is volgens mij UG liefhebber/kenner) hier iets aan toe kan voegen.
Zenith, Martel en UG werkten in ieder geval nauw samen; partnerships, gemixte Raden van Bestuur, gezamenlijke investeringen, mixed branding en advertenties…
(beide advertenties bevatten zowel Zenith als Universal)
Voor een mooie historie en forumdiscussie rondom Martel, UG en Zenith zie:
Zenith leverde chrono’s met verschillende Martel uurwerken, die waren omgedoopt tot de Cal 122, 136, 146, 156 en 166 (nummering gerelateerd aan het formaat van het uurwerk).
De Cal 146 (eerste versie van het uurwerk dat zich in mijn horloge bevindt) was de Martel 749 (UG 285).
Er waren 2 versies, de “D” (bi-compax) en de “H” (tri-compax). UG gebruikte de term Compur (2) en Compax (3 subdials).
Dit partnership hield op te bestaan toen Zenith besloot Martel over te nemen (1958 - 1960, afhankelijk vd bron) en pas vanaf dat moment bevatten dus ook Zenith chrono’s een “in-house” uurwerk.
Het mag duidelijk zijn dat hiermee ook de noodzakelijke chronograafkennis werd vergaard voor het ontwerp en de bouw van de El Primero (waarmee gestart werd in 1963).
Daarnaast werden hierna de bumper automaten van de Zenith niet-chrono’s vervangen door de modernere rotors van Martel.
Alleen de 146 D( P) en 146H( P) werden vanaf dat moment nog gebruikt voor Zenith chrono’s. Het “P” achtervoegsel duidt op een aanpassing in de anti-shock (kif ipv incabloc) en de balansveer.
Dit leverde in de jaren 60 de volgende prachtige modellen op:
A271 en A273
2xA273 (146HP) en 1xA271 (146DP)
A277 (Super Sub Sea Diver). Hier is overigens ook een Movado versie van
A278
En niet te vergeten de Cairelli Cronometro Tipo CP2 voor de Italiaanse luchtmacht
Mijn model is de A273 die net als de A271 over het algemeen te vinden is in staal met de zilveren plaat maar dus ook als (reverse) panda en gold plated (zelfs ook een 18k gouden) kast.
Mijn A273 is gold plated
In 1971 werd de productie van deze Cal 146 modellen en uurwerken gestaakt, vanaf nu bevatten alle Zenith chrono’s een El Primero uurwerk.
Ik eindig dit stukje Cal 146 historie met het feit dat in 2016 Zenith in samenwerking met Hodinkee een Limited Edition (25 stuks) uitbracht, de El Primero Original 1969 For HODINKEE met een vrijwel gelijke A271 wijzerplaat.
Dit bleek een jaar later de opmaat te zijn voor een aantal Cal 146 homage editions: de Zenith Heritage 146 (A271), Timeless Chronomaster (A273) en de Heritage Cronometro Tipo CP-2 (allen natuurlijk met een El Primero uurwerk).
Ik moet zeggen dat ik deze heritage modellen erg geslaagd vind.
Terug naar mijn A273
De pre-Primero chronografen zijn redelijk goed verkrijgbaar maar ondanks dat deze uurwerken betrouwbaar zijn is het natuurlijk altijd maar afwachten wat de staat ervan is na een jaar of 50-60. In veel gevallen zie je op foto’s bijvoorbeeld de afstelling op de balans maximaal in de + staan wat mij niet veel vertrouwen geeft.
Deze uurwerken verdienen na al die jaren wat TLC.
Ik heb mijn A273 aangeschaft bij VeldesZenith waar ik al eerder goede ervaringen mee had. Willem is een liefhebber met kennis van zaken. Hij doet zelf de service en onderhoud op hun Zenith vintages en ik kan ze zeker aanraden als je op zoek bent naar een pre-Primero Zenith.
Bediening van de column wheel chrono is soepel maar stevig en dit uurwerk loopt als een treintje…
(foto genomen terwijl het horloge in mijn bijzijn op de timegrapher werd gelegd)
Superblij met deze prachtige vintage chrono.
Tenslotte wil ik @WatchWalker nog danken voor zijn hulp bij het vinden van de juiste, genuine gesp. Komt hopelijk deze week binnen… 
Zijn er nog andere pre-Primero chronografen op HF?
@XXoF, heb jij jouw A271 nog?
Maar ik zie wel waar de inspiratie voor de Dan Henry 1964 vandaan komt.
