HF The Magnificent Seven
Waarschuwing! Het wordt weer een lang verhaal!
Veel tekst, maar ook best veel plaatjes. Voor wie het leuk vindt: veel lees- en kijk plezier gewenst, voor wie niet van ‘long reads’ houdt: sla maar over!
Vergeet vooral de boodschap niet te lezen aan het eind van dit verhaal!
Mijn vader was vrijwel zijn hele volwassen werkzame leven luchtmacht militair. Direct na de oorlog kon hij als jonge man in dienst komen bij de Nederlandse afdeling van de Engelse Royal Air Force en kreeg daar, in de late jaren ’40, in Engeland zijn officiersopleiding.
In de jaren ’50 en ’60, toen ik nog een jochie was en ik nog geen idee had van de waarde of interessante betekenis van horloges, droeg mijn vader bij zijn blauwe Koninklijke Luchtmacht uniform altijd een horloge met een zwarte wijzerplaat. Een rond polshorloge met allemaal van die in het donker lichtgevende cijfertjes en een klein wijzertje onderin… herinner ik mij.
Zoiets als dit, maar dan met een kleine secondenwijzer. FHF 28 uurwerk uit ca. 1955
Het horloge ging stuk, belandde in een laatje en hij kocht een ander horloge, waar ik gek genoeg geen enkele herinnering aan heb. Pas een jaartje voor zijn overlijden in 1982 kocht hij nog eens een nieuw horloge. Een zeer niet militair model, een tankje, maar nog steeds met een zwarte wijzerplaat. Dat horloge heb ik nog steeds en wordt uiteraard als relikwie gekoesterd. Het woont in zijn eigen originele doosje en af en toe mag hij om de pols bij speciale familiegelegenheden.
De Zodiac uit begin jaren ’80, het laatste horloge van mijn vader.
Flink wat jaren verder in mijn leven had ik inmiddels een virus voor het verzamelen van antieke vulpennen opgelopen, maar nog steeds geen belangstelling voor horloges. Op zeker moment kwam uit een doosje met spulletjes van mijn vader het oude defecte horloge met de zwarte wijzerplaat weer tevoorschijn. Samen met een paar andere horloges, een Enicar dresser die overleden was omdat ik er mee in zee was gaan zwemmen, een Velona automaat, die ik voor mijn 18e verjaardag van mijn ouders had gekregen, maar nooit goed heeft gelopen en nog iets onduidelijks van mijn Opa. Ik heb ze allemaal verpatst op Marktplaats. Wist ik veel? Wat moest ik er mee? Ze waren stuk, ik had geen idee van (laten) repareren en van de opbrengst kon ik mooi weer nieuwe oude vulpennen kopen…
Nog veel later , toen ik horlogewijzer (pun intended) was geworden en wat kennis kreeg over vintage horloges, realiseerde ik mij dat het zwarte horloge met de groene cijfertjes en de kleine secondenwijzer wel eens één van die beroemde exemplaren geweest kon zijn van de serie militaire horloges die bij verzamelaars bekend staan onder de naam ‘The Dirty Dozen’ ; een van de meest beroemde en gezochte horlogecollecties die de horlogewereld kent.
plaatje afkomstig van deze website: www.acollectedman.com
Oorspronkelijk is ‘The Dirty Dozen’ een oorlogsfilm uit 1967 die zich afspeelt in de Tweede Wereldoorlog. De film was destijds een groot succes en vormde het hoogtepunt van een reeks oorlogsfilms die tijdens de jaren ‘60 werden gemaakt. Oorlogsfilms uit deze periode namen de geschiedenis met een korreltje zout en romantiseerden de actie en heldhaftigheid van de oorlog.
The Dirty Dozen wordt vooral geroemd om het acteerwerk en de ontwikkeling van de personages, maar krijgt ook veel lof vanwege de voor die tijd spectaculaire technische aspecten als geluid en montage (waarvoor de film Oscars kreeg).
The Dirty Dozen film werd een klassieker in het genre en kreeg in de jaren ‘80 drie vervolgen die voor de tv gemaakt werden. Geen enkele opvolger oversteeg het succes van het origineel. De vervolgfilms moesten het doen met een kleinere bezetting. Alleen Ernest Borgnine keerde in alle vervolgfilms terug.
De geschiedenis van de Dirty Dozen horloges is een heel andere. Er bestaat een dozijn horloges van 12 verschillende fabrikanten die allemaal vrijwel hetzelfde uiterlijk en specificaties hebben. Ze zijn ontworpen voor de Britse strijdkrachten aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Deze groep van 12 horloges heeft zich ontwikkeld tot een van de meest gewilde horlogecollecties van dit moment: Geïnspireerd door en genoemd naar de beroemde oorlogsfilm. The Dirty Dozen.
Op het forum is over deze legendarische serie al wat meer geschreven. Met het zoek icoontje rechts boven in beeld ga je dat wel terug vinden.
Nog veel meer over deze horloges vind je op het WWW. Onder andere hier:
Helaas is het horloge van mijn vader voor eeuwig uit mijn blikveld verdwenen. Een zelfde historisch exemplaar uit het hierboven weergegeven rijtje ga ik niet meer vinden; als het al zo zou zijn is ie zó duur dat ik mij de aanschaf nooit zal kunnen veroorloven.
Wat er resteert van mijn vader’s oude horloge is een vage herinnering en een blijvende belangstelling voor horloges met een ‘military’ uiterlijk en/of design. Daarvan zijn er inmiddels een aantal van in mijn verzameling terechtgekomen. Er zijn bij dat type horloges twee grote verschillen te onderscheiden: die met een zwarte en die met een witte/lichtgekleurde wijzerplaat. Met name van de lichtgekleurde heb ik er een aantal verzameld. Onder andere vanwege de (veronderstelde) gelijkenis met de beroemde 12 zijn die met de zwarte wijzerplaten moeilijker te vinden en vaak ook veel duurder, ook al hebben ze niks met dat fantastische dozijn te maken. Leuk voorbeeld uit mijn collectie is deze: een (NB! Duits) horloge, technisch gezien afkomstig uit de onderkant van de markt. Een eenvoudig penankertje uit de jaren ’40 van het merk Thiel, het latere ‘Ruhla’ uit de DDR tijd.
Wèl het uiterlijk, maar bij lange na niet de kwaliteit….
Geïnspireerd door de ‘Dirty Dozen’ bedacht ik me dat het leuk zou zijn om een paar alternatieven te bedenken van groepjes horloges die op de een of andere manier in een getalsmatig thema bij elkaar zouden kunnen horen.
Ik bedacht zeven Dirty Dozen alternatieven:
1- The one and only: The Holy Grail
De Heilige Graal heeft in het taalgebruik een plek gekregen in de uitdrukking “Zoeken naar de Heilige Graal”. Deze uitdrukking wordt vooral gebruikt om aan te geven dat iets eigenlijk niet te vinden is, of met name bij horlogeliefhebbers, iets wat je heel graag wil hebben, maar (bijna) onbetaalbaar is of nergens te vinden. Een populair en hier op het forum veel genoemd en besproken onderwerp.
Voor mij persoonlijk bestaat de Holy Grail niet echt. Zodra je hem gevonden zou hebben is het namelijk niet meer De Graal. De Graal is een ideaal, een wens. Zodra je denkt hem gevonden te hebben is de magie verbroken, zoals al honderden jaren geleden is verteld in de prachtige verhalen rondom Koning Arthur en zijn ridders die ernaar op zoek waren.
[The Quest for the Holy Grail - The Legend of King Arthur (heroofcamelot.com)]
https://www.heroofcamelot.com/legend/holy-grail
The Holy Grail | Robbins Library Digital Projects (rochester.edu)
2- De tweeling.
Er was al eens een topic op HF: Show je tweeling horloge.
Dus tweelingen zijn al eens eerder ter sprake geweest op het forum. Bijvoorbeeld: Twee horloges van het zelfde model in één collectie of twee identieke horloges maar met een verschillend merk, kleur of uitvoering.
De tweeling - Algemene Horlogepraat - Horlogeforum.nl - het forum voor liefhebbers van horloges
3- De Drie Musketiers.
Op het Forum al eens gepresenteerd als ‘De Drie Klusketiers’: 3 enthousiaste forumleden die samen onder begeleiding van de bijna alwetende @Vinwat drie zeldzame JLC horloges restaureerden.
De 3 klusketiers - Vintage Horlogeforum - Horlogeforum.nl - het forum voor liefhebbers van horloges
4- The Four Tops; De Vier Windstreken; De Vier Seizoenen.
Wie heeft er vier horloges die zoveel ‘soul’ hebben? Of 4 horloges waar je alle kanten mee op kunt waaien? Wie heeft zowel een Lente-, een Zomer-, een Herfst- en een Winter Horloge?
5- The High Five.
Je vijf Mooiste, Beste? Oudste? Zeldzaamste? Nooit vertoonde?
Of…de 5 Duurste?
(plaatjes van: 21 Most Expensive Watches In The World (2021 List) (luxe.digital))
6- Het Zesde Zintuig.
Met het zesde zintuig wordt vaak een paranormale gave bedoeld. Maar iedereen heeft een zesde zintuig, jij ook. Naast horen, zien, ruiken, proeven en voelen kun je namelijk ook evenwicht waarnemen. Het evenwichtsorgaan bevindt zich in het binnenoor en is gevuld met vloeistof.
Welk gevoel heb jij tussen je oren bij je zes meest dierbare horloges?
Erfenis…
7- *Ik trap af met “The Magnificent Seven” . Verder dan zeven ga ik niet. Voor groepjes van respectievelijk 8, 9, 10 en 11 horloges mag iemand anders de symboliek bedenken.
Mijn ‘Magnificent Seven’ dankt zijn naam, net als ‘The Dirty Dozen’ aan een beroemde film: een Amerikaanse western uit 2016 van regisseur Antoine Fuqua. De film is een nieuwe versie van de oorspronkelijke film uit 1960, die op zijn beurt weer een remake was van de film De zeven samoerai uit 1954.
The Magnificent Seven (1960) - IMDb
In mijn horlogebeleving gaat het natuurlijk niet om de zeven hierboven getoonde Western helden, maar om zeven horloges uit mijn collectie, verworven in de afgelopen jaren. Sommige vrij recente aanwinsten, anderen zijn al geruime tijd in mijn bezit.
Op zeker moment had ik het idee om die ‘military style’ horloges eens bij elkaar te zetten op basis van een aantal overeenkomstige eigenschappen.
- Gemaakt rond de jaren ’50
- Bij voorkeur Zwitsers uurwerk
- Rond en niet zo groot, naar de mode in die tijd, ca. 32mm
- Witte, crème of zilverachtige wijzerplaat.
- Witmetalen, verchroomde of stalen kast.
- Cijfer configuratie op de wijzerplaat: Arabische cijfers, alle 12 rondom.
En jawel, 7 exemplaren in mijn collectie voldoen aan die eisen. Het liefst had ik ze allemaal met een rode centrale secondenwijzer gehad, maar slechts twee van de zeven hebben dat. 3 andere hebben een zwarte centrale secondenwijzer en twee hebben een kleine secondenwijzer boven de 6.
Hieronder zie je het hele groepje bij elkaar. Een fraai stel helden, na zo’n jaar of 60 nog steeds ‘alive and running’. Weliswaar niet te paard, maar wel met een leren bandje.
Van links naar rechts: Bonheur; Tusa; Comos; Ancre; Précia; Prisma ; Union.
Geen R…x of O….a , geen grote jongens, maar bescheiden Zwitserse, 1 Duitser èn 2 Nederlandse merken, die in die tijd mooie, goed betaalbare en degelijke horloges op de met onvoorstelbaar veel fabrikanten en merknamen overvolle markt hebben gezet.
De meeste van die fabrikanten hebben de tand des tijds, het Zwitserse Horloge monopolie van de grote merken en vooral de beruchte Quartz crisis niet overleefd, maar, net als de mannen die geacteerd werden door Steve ‘Vin Tanner’ McQueen, James ‘Britt’ Coburn, Horst ‘Chico’ Buchholz, Yul ‘Chris Adams’ Brynner, Brad ‘Harry Luck’ Dexter, Robert ‘Lee’ Vaughn en Charles ‘Bernardo O’Reilly’ Bronson, waren ze de helden van hun tijd en in het geval van de horloges, de helden van de juiste tijd.
The Magnificent Seven
Elk van deze 7 horloges verdient nog een afzonderlijke presentatie, dus hier komen ze nog een keertje elk apart.
Bonheur , Swiss made, verchroomde messing kast, ETA 1080 uurwerk, 32,3mm, ca. 1950, de precieze fabrikant niet helemaal duidelijk, maar is waarschijnlijk een van de onderstaande 3, zoals in de Mikrolisk database vermeld.
Tusal , Swiss made, verchroomde messing kast, 31,9 mm. Enicar 410 uurwerk, verwant aan Durowe 422, ca 1950.
Geen gegevens of historie van het merk bekend, Tusal komt niet voor in de Mikrolisk databank. Mogelijk een Nederlands of Belgisch handelsmerk.
Voor meer over dit horloge, zie ook hier: NA. Een mystery brand met een verrassend motortje uit ca. 1950
Comos, Duits fabrikaat, stalen kast, 32 mm. Durowe 412 (Dugena 663) uurwerk, begin jaren ’50.
Ranfft dateert het uurwerk op 1935, ik denk dat mijn exemplaar iets jonger is.
Ancre 17 jewels, Swiss made, Stalen kast, 30mm. FEF 380 uurwerk. Ca. 1950.
Het merk ‘Ancre’ is door zeer veel fabrikanten gebruikt en daarom is het lastig te herleiden welke manufactuur dit horloge vervaardigde. Aan de typografie van het merkje op de wijzerplaat te zien zou het de hieronder vermelde referentie uit Mikrolisk kunnen zijn: Bifora.
Echter, op het uurwerk staat: ‘Rosieres watch’ en daarvoor geeft Mikrolisk deze fabrikant:
Maar als ik dit uurwerk in de Ranfft database op zoek vind ik daar een kaliber nummer FEF380 .
De brug is weliswaar een fractie anders, maar het uurwerk lijkt verder identiek.
Als ik verder zoek op FEF 380 laat Google deze site zien (https://www.oldswisswatches.com/watch-parts-branded/fef-fleurier-calibre-movement-and-spare-parts/fef-fleurier-380/ )
Met dit plaatje:
En dat is helemaal identiek aan het uurwerkje in mijn Ancre. Dus terug naar Mikrolisk en daar ‘Fleurier’ ingevoerd. Dan vind ik de vermelding hieronder. En dan klopt het.
F abrique d’ E bauches F leurier is FEF.
Conclusie : het horloge is toch niet Duits, toch geen Bifora, maar Zwitsers en op de markt gebracht door de firma Rosieres Watch uit Welchenrohr. De overeenkomst in typografie van het merkbeeld is schijn. Geen toeval. Toeval bestaat niet.
Ik ga verder met nummer vijf van de ‘Fantastische Zeven’
Ook weer zo’n obscuur merkje waar ik nooit van gehoord had: Précia
Toen ik het horloge vond, op de Rikketik, oktober vorig jaar, dacht ik, hee wat leuk! Rode wijzertjes, dat zie je niet vaak. Bij nader onderzoek bleek dat ook niet te kloppen. Er was iemand lekker met rode verf aan het klodderen geweest. Het kastje was ook redelijk gehavend en het glaasje gebarsten.
Het ding kostte dan ook bijna niks maar leek mij een leuk projectje om op te knappen, te meer daar het uurwerk nog goed liep.
Eerst heb het kastje schoongemaakt wat opgepoetst en het gebarsten glaasje vervangen. Daarna voorzichtig de wijzertjes afgenomen (altijd weer spannend, die oude wijzertjes breken zo makkelijk!). De wijzerset in een klein bakje met wat aceton een paar minuten laten ‘weken’. Gelukkig bleek de combinatie aceton met waarschijnlijk cellulose lak (modelbouwverf?) een goede keus en kon ik het grootste deel van de verf zo van de wijzertjes afvegen. De laatste restjes kon ik verwijderen m.b.v. een glasvezelpen, een zeer nuttig stukje gereedschap om zonder veel schade hardnekkig vuil te verwijderen. Mijn horlogevriend @Climholland wees me op het bestaan van zo’n ding en gaf me er een cadeau. Na het nodige poetswerk en het terugzetten van de wijzertjes had ik ineens een heel ander horloge in handen!
Precia , Swiss made, verchroomde messing kast, 31,5 mm. Uurwerk AS1187, volgens Ranfft uit ca. 1950.
Over het merk, Precia, is niet veel te vinden. Mikrolisk geeft vijf vermeldingen van vijf verschillende fabrikanten. Daar word ik dus niet echt wijzer van, behalve de wetenschap dat het horloge van Zwitsers fabricaat is.
Een beetje filteren en stoeien met de zoektermen in Mikrolisk geeft toch een waarschijnlijke oplossing:
Robin; Societe d’Horlogerie de L’Est en Dodane zijn Frans, Niedling is Duits. Dus die 4 vallen af.
SGT Neuchatel SA valt ook af, want dat merk is pas geregistreerd in 1971.
Boillat-Jeandupeux is van 1911, dus nog uit de zakhorlogetijd en Prexa is van 1951. Ik denk dat die laatste de juiste is, gezien de geschatte leeftijd van het horloge.
Verder gezocht bij Prexa geeft Mikrolisk een grote lijst van aan elkaar verwante en geassocieerde fabrikanten uit Le Locle, samen met het aanpalende La Chaux-de-Fonds een van de grootste concentraties van horlogefabrikanten uit Zwitserland. Geassocieerde namen zijn o.a. Invicta en Seeland. Rafaël Picard wordt ook genoemd en die was eigenaar van vele tientallen merken, waaronder dus Prexa.
En dan nog: Precia <> Prexa… What’s in a name?
Er worden nog wel wat Precia’s o.a. op e-Bay en andere veilingen aangeboden, maar zonder verdere referenties of geschiedenis. Ik hou het dan maar op een ‘micro brand avant la lettre’.
De Precia hier nog even aan de pols in ‘vuile’staat, met de rare rood geverfde wijzertjes.
Door naar de op een na laatste van het zevental. Een Prisma! Nederlands fabricaat. Nou ja, een Nederlands handelsmerk. Gemaakt in Zwitserland. Een beetje minder militair met zijn goudkleurige niet gelumede (lees: geen radium!) cijfers en wijzers, maar wèl met een kleine secondenwijzer zoals het eigenlijk heurt.
Prisma. Nederlands handels merk, Swiss made. Verchroom messing kast, 33,6mm. Uurwerk Unitas 6310, een zogenaamd ‘Wehrmachtswerk’ dus toch een beetje militair. Gemaakt ergens tussen 1955 en 1960 (volgens Ranfft). Mijn exemplaar is uitgevoerd met wel 21 steentjes, dus wat luxer dan de voorbeelden die Ranfft laat zien. Dat komt o.a. door de deksteentjes op de tandwiellagers in mijn exemplaar.
Het merk Prisma bestaat vanaf 1948. Het design van dit horloge lijkt hoogstens begin jaren ’50 en omdat ik geen schok bescherming in de vorm van een Incabloc o.i.d. zie dateer ik het horloge op rond 1950.
Het Ranfft voorbeeld en mijn exemplaar. De linkse 15 steens, de rechtse 21 steens, vanwege de deksteentjes op de tandwiellagers.
Ik ben toe aan het laatste horloge van de zeven. Ook een ‘Nederlands’ horlogemerk. Union, een handelsmerk van de Amsterdamse firma Jullien NV. Elders op het forum is het al diverse keren ter sprake gekomen. Dus voor meer info over dit merk lekker even zelf zoeken met het icoontje rechts boven!
Union Antichoc. Nederlands merk, Zwitsers fabricaat. Verchroomde messing kast, 32,4mm. Uurwerk FE233-60 (France Ebauches, Cupillard, dus niet helemaal Zwitsers, maar dat staat wèl op de wijzerplaat). Ranfft dateert het uurwerk op ca. 1960, dus deze is de Benjamin van het stel.
Een wat Spartaanse vormgeving met zijn zwarte cijfertjes en rechthoekige zwarte wijzers. Maar wel met een mooi cijferfont. De minst ‘Militaire’ van de zeven, maar ik vond dat ie toch mee mocht doen met de andere magnificent boys. Bij de zeven cowboys uit de beroemde film zat vast ook wel een buitenbeentje.
Nog een laatste plaatje… en dat waren ze dan, mijn ‘Magnificent Seven’.
Voor dat ik afsluit ga ik nog even terug naar het begin van mijn verhaal. Naar datgene waarmee het begon met die militaire horloges. Naar mijn vader, officier bij de Koninklijke Luchtmacht. Waarom? Omdat mijn verhaal over militaire horloges gaat en omdat mij daarom nog iets van het hart moet.
We leven momenteel in een buitengewoon complexe en, zacht gezegd, onrustige tijd.
Een groot deel van mijn vaders militaire carrière speelde zich af in een tijd die ook de nodige onrust kende. Niet zolang na het einde van de Tweede Wereldoorlog, met al zijn verschrikkingen, kwam men wereldwijd in een situatie terecht die ‘De Koude Oorlog’ werd genoemd. Mijn vaders carrière is daar voor een groot deel door bepaald geweest en ik ben dus ook daarmee opgegroeid en opgevoed.
Mijn vader had in zijn functie als hoofdofficier een zgn. NATO screening en heeft in dat kader ook het nodige werk verricht, o.a. als inlichtingen officier bij de Luchtmacht Inlichtingendienst. Daardoor was, zeker in die tijd, zijn wereldbeeld behoorlijk gekleurd, zeker waar het de landen en regimes betrof achter ‘Het Ijzeren Gordijn’ zoals hier in het ‘Vrije Westen’ het deel van de wereld dat de Sovjet Russische machthebbers bestuurden, werd genoemd.
In mijn middelbare schooltijd, medio tot eind jaren ’60, was ik, net als veel van mijn leeftijdgenoten, niet alleen een dwarse puber maar ook fel pacifistisch, anti oorlog, anti Amerikanen in Vietnam, anti bom, anti autoriteit en eigenlijk anti alles. Heftige discussies met mijn vader, over wat ie daar in hemelsnaam deed bij die Militaire dienst. Vele jaren later, nu ik een beetje volwassen geworden ben, begrijp ik toch wel een beetje wat ie daar deed, in ieder geval waarom hij daar zat, als militair.
Hij is helaas, veel te jong, op 62 jarige leeftijd overleden. Ik was toen 32, ik ben nu 72.
In de laatste jaren van zijn leven, ik was toen eind twintig, heeft hij me toevertrouwd dat hij eigenlijk altijd liever journalist wilde worden. Voor mij was dat een eyeopener. Het leven loopt niet altijd zo als je dat graag gewild had, begreep ik. Hij vertrouwde me ook dit toe:
“Pas op jongen, Die Russische politici en machthebbers zijn niet te vertrouwen! Voor je het weet staan ze toch voor de deur!”
Ik had daar grote moeite mee, pacifistisch ingesteld als ik nog steeds was, en in feite nog steeds ben.
35 jaar later, anno 2022, realiseer ik mij dat ie dus tòch gelijk had.
Vorig jaar, december 2021, zou mijn vader 100 jaar geworden zijn. Ik ben blij dat hij de volstrekt onvoorstelbare gebeurtenissen van heden niet meer mee hoeft te maken. Mijn hart huilt.
Lieve mede forummers, ik hoop dat jullie ondanks mijn wat sombere slot van mijn verhaal het toch met belangstelling en plezier hebben gelezen en naar de plaatjes gekeken.
Tot een volgende keer maar weer. Ik hoop, oprecht, in een iets minder angstige tijd.
Mijn groeten aan allemaal,
Lex
