Goedenavond allemaal,
Met heel veel enthousiasme deel ik graag het laatste deel met een hoop informatie, en veel foto’s van het Christiaan van der Klaauw - Planetarium.
Dit verhaal is bijzonder uitgebreid geworden. Ik ben de afgelopen 10 jaar bezig geweest met dit horloge, en veel verhalen/informatie heb ik hier opgeschreven. Hoe meer ik opzocht over dit horloge, hoe enthousiaster ik werd. Vandaar dat het een stuk uitgebreider is geworden, een overzicht van begin tot einde.
Vanwege de beperking van Horlogeforum van maximaal 32.000 tekens per topic, heb ik hier verschillende topics van gemaakt, zie eerdere topics:
- Waarom een topic maken?
- Hoe de fascinatie is begonnen
- Geschiedenis van der Klaauw
- Geschiedenis Planetarium horloge
Deel 2/3:
5. Zoektocht en aanschaf
6. Werking van het Planetarium
7. Wanneer zijn welke planeten aan de hemel zichtbaar?
In dit laatste deel:
8. Review
9. Conclusie
Disclaimer: Ik ben geen horloge expert, dit is vanuit hobby, pure liefhebberij geschreven. Daarnaast ben ik geen fotograaf, niet eens een amateurfotograaf. Alle macro foto’s zijn gemaakt met een lens van een paar euro van aliexpress met een clip op een iPhone bevestigd.
8. Review
Allereerst wat specificaties:
Diameter: 40mm
Dikte: 14mm
Lug-to-lug: ±50mm
Lug breedte: 20mm
Materiaal kast: 18k goud
Gewicht (met leren band): 127 gram
Diameter planetarium: ±12mm
Basis uurwerk: ETA 2824
Trillingen per uur: 28.800 (4Hz)
Gangreserve: 36 uur
Leeftijd: januari 2008
De conditie van dit horloge is bijzonder goed. De gebruikssporen zijn hooguit wat minimale haarkrasjes, die nauwelijks zichtbaar zijn. Dat is niet erg verwonderlijk, aangezien het horloge in januari 2008 is verkocht en het planetarium stilstond op april 2008. Het horloge is dus in totaal nog geen 4 maanden gedragen, en heeft blijkbaar niet op een horlogewinder gezeten. Opvallend is dat horloge op de foto’s van de verkoopadvertentie op 11 april stond, en bij ophalen op 3 juli. Sotheby’s reageerde dat dit tijdens de “pasdagen” gebeurt kan zijn met tijd verstellen. Dat maakt verder niet uit: de staat van het horloge is in een geweldige staat!
Het uurwerk had sinds 2008 geen servicebeurt gehad. Bij inspectie in Naarden, van der Klaauw werd gezien de ingedroogde olie, iets afwijkende amplitude en het idee om hem regelmatig te gaan dragen, een servicebeurt aangeraden.
Deze servicebeurt heb ik gelijk laten uitvoeren, met name vanwege bovenstaande redenen, maar ook omdat het planetarium goed instellen erg uitdagend was geweest. Om het planetarium weer gelijk te zetten had ik meer dan 5.000x de pusher moeten indrukken, met daarbij hopen dat niets van het uurwerk kapot gaat/vastloopt.
Bij de servicebeurt zijn wat zaken vervangen, zoals: de pakkingen, voor onbekende redenen de wijzer en wat tandwielen. Deze tandwielen worden standaard vervangen bij onderhoudsbeurt van ETA, volgens @koen. Het horloge is tijdens de servicebeurt niet gepolijst ivm de goede staat, op mijn verzoek. Ik ben blij dat deze service is uitgevoerd.
De vervangen onderdelen bij de servicebeurt.
Bij het kijken naar de voorkant van het horloge is het mooi in evenwicht. De witte wijzerplaat met de gouden kast is een erg geslaagde combinatie. De twee subdials onderaan de wijzerplaat zijn mooi gepositioneerd, niet teveel naar het midden, geen afgesneden cijfers op de wijzerplaat. Het planetarium met donker blauwe kleur geeft een mooi contrast met de witte wijzerplaat. De gekleurde planeten zorgen voor een leuk speels effect. In het licht spelen de geblauwde wijzer mooi met het licht. Al met al een prachtig en gebalanceerd geheel om naar te kijken.
Van iets dichterbij valt de wijzerplaat op: de prachtige geguillocheerde zilveren wijzerplaat, met hand gemaakt door Jochen Benzinger (zie meer over Benzinger hierboven, bij “Geschiedenis Planetarium horloge” in deel 1/3 https://www.horlogeforum.nl/t/g-a-grail-aanwinst-christiaan-van-der-klaauw-planetarium-1-3-naslag-geschiedenis-van-der-klaauw-en-planetarium-horloge/ ). Ongelofelijk alle graveringen met de hand gemaakt zijn. Dit is gedaan met hulp van machines/instrumenten waarvan sommige uit 19e eeuw komen. Het Guilloche golf patroon op de wijzerplaat heeft het planetarium als centrum, waardoor je oog daarheen getrokken wordt. Dit golf patroon is bijzonder nauwkeurig aangebracht. De wijzerplaat blijft steeds weer betoverend om naar te kijken.
Jochen Benzinger aan het werk. Bron: youtube.com/watch?v=XDF-Y5QItMk
De Guilloche wijzerplaat vanuit verschillende hoeken.
Close-ups van de wijzerplaat.
Het guilloche golf patroon rijkt vanaf het planetarium tot een paar millimeter aan de buitenzijde van de wijzerplaat en wordt enkel onderbroken door twee subtiele rondjes bij de subdials. Deze rondjes bij de subdials en de buitenste ring lijken met het blote oog een beetje mat, qua kleur soms richting ‘Mother of Pearl’. Onder een macrolens is te zien dat deze rondjes gemaakt zijn uit minuscule circulaire lijntjes. De techniek waarmee deze wijzerplaat gemaakt wordt, ambacht die hierin zit: werkelijk prachtig.
Close-up: Guilloche wijzerplaat met bij de subdials en onderaan de wijzerplaat het circulaire patroon zichtbaar, wat voor blote oog een mat/mother of Pearl effect geeft.
De wijzers zijn in “Breguet”, of “Pomme évidée”, stijl. Op de seconde wijzer na zijn ze allemaal geblauwd. Deze traditionele uitstraling, blauwe wijzers passen erg goed bij het uiterlijk van het horloge. De wijzers spelen erg leuk met het licht en lijken soms fel blauw tot bijna zwart. Bij de as van de wijzers bij de subdial is een ongekleurd metalen afwerking te zien. Voor mij ziet dit er minder afgewerkt uit. Verder weet ik niet wat ik van de rode kleur voor seconde wijzer vind, dit zou als “goedkoop” over kunnen komen. Christiaan van der Klaauw gebruikte in zijn begin jaren vaker deze rode seconde wijzer in zijn modellen, ik heb hierbij dus een link naar oudere van der Klaauw modellen.
Voor de servicebeurt was ik aan het nadenken om te kijken of de secondewijzer vervangen kon worden door een geblauwde secondewijzer. Even vroeg ik mij af hoe de secondewijzer bij de moderne Planetaria is vorm gegeven: die hebben blijkbaar geen secondewijzer meer! Uiteindelijk heb ik de rode wijzer niet laten vervangen, omdat de originele staat voor mij een positief punt is en dit hoort bij het model.
De geblauwde wijzers die van bijna zwart naar fel blauw gaan.
De asjes van de subdials.
De rode secondewijzer.
Maar wat natuurlijk gelijk de aandacht krijgt bij het zien van het horloge: is het Planetarium! Dit is werkelijk een spektakel om te zien, steeds weer, elke dag weer. Dit planetarium is met de hand geschilderd door Christiaan van der Klaauw, elk planetarium is uniek, hoewel in grote lijnen een paar verschillende gemaakt zijn (zie de verschillende planetaria bij “Geschiedenis Planetarium horloge” in deel 1/3 https://www.horlogeforum.nl/t/g-a-grail-aanwinst-christiaan-van-der-klaauw-planetarium-1-3-naslag-geschiedenis-van-der-klaauw-en-planetarium-horloge/ ).
Bij dit horloge is Mercurius grijs, Venus groen, Aarde blauw, Mars rood, Jupiter roze en Saturnus zilver. Niet alle planetaria hadden zulke uitgesproken kleuren voor de planeten, bij sommige modellen hadden de planeten zilver/grijs tinten. Ik ben erg blij met deze zeer verschillende kleuren, dit maakt het horloge erg vrolijk en leuk! De verschillende kleuren maken het ook makkelijker om te zien welke bolletje welke planeet is.
De grootte van het planetarium op het horloge is perfect: duidelijk aanwezig, maar niet te groot. In totaal is het planetarium ongeveer 12mm in diameter. Dat betekent dat elke schijf per planeet een breedte heeft van minder dan 1mm. De kleur van het planetarium gaat van binnen naar buiten van licht naar donker blauw. Dit kleurverloop geeft diepte, bijna alsof ze zon licht geeft. Het donker blauwe aan de buitenzijde geeft een mooi contrast met de heldere witte wijzerplaat.
Als met een macrolens gekeken wordt naar het planetarium, worden sommige verrassende details zichtbaar die met het blote oog niet te zien zijn. Zo is te zien dat Mercurius aan de zon vast zit. Het lijkt alsof de binnenste schijf, met zon en Mercurius, eerst goudkleurig was en pas later wit geschilderd is. Met name via de zijkant is dit te zien, waarbij de witte verf aan de onderzijde van zon en Mercurius zit. Bij andere planeten, zoals Venus, is te zien dat de groene verf ook minimaal op de planeetschijf zit, een andere volgorde. Op sommige planeten, zoals de blauwe aarde, is op macro niveau oneffenheid in de verf aan de bovenkant van de planeet te zien. Leuk te vermelden is dat volgens @Master_Fan Christiaan van der Klaauw sommige planeten maakte van gespoten afgeknipte spelden knoppen. Duidelijk is te zien dat het planetarium met de hand geschilderd is. Het planetarium is op elk niveau een echt kunstwerk om naar te kijken.
Macro foto’s van het planetarium.
Aan de achterzijde is het door Jochen Benzinger bewerkte uurwerk en de rotor te zien. Zoals vaker genoemd heeft Jochen Benzinger alle decoraties/bewerkingen met de hand gemaakt. Het uurwerk en deze gouden rotor laten dit prachtig zien. Deze handgemaakte rotors van Jochen Benzinger zijn inmiddels wereldwijd bekend. De rotor in dit horloge is in opzet zoals bij andere planetaria, met de toevoeging van een “W” en “P” erin verwerkt. Dit personaliseren was mogelijk bij het bestellen van een horloge. De eerste eigenaar had geen W of P in zijn initialen. Bij zowel Sotheby’s als bij Christiaan van der Klaauw is onbekend waar deze letters voor staan. Mogelijk dat Jochen Benzinger dit nog weet? Wie weet dat dit een keer boven water komt.
Jochen Benzinger die met de hand gravuren aanbrengt. Bron: youtube.com/watch?v=c2TuYU1-nA4
De rotor met “W” en “P” erin verwerkt.
Details van de rotor en het oude logo, waarbij duidelijk te zien is dat alles met hand gegraveerd is.
In het uurwerk zijn verschillende patronen gegraveerd, wat zorgt voor een leuk diepte effect waarbij je oog steeds een verdieping lager afglijdt. Het blijft een ETA 2824 uurwerk, waarbij de afwerking met name graveren inhoudt; geen gepolijste randen, of andere hoogstaande afwerkingen zoals te zien bij andere high-end horlogemerken. Met de macro lens is het erg leuk om naar deze handgravures te kijken. Door de oneffenheden zijn de losse bewegingen van Jochen zichtbaar en kan je bijna zien hoe hij te werk is gegaan, je ziet hem weer bijna aan het werk. Jochen Benzinger werkte niet met een microscoop. Onder een macrolens zijn de gravures niet altijd even strak, duidelijk met hand gemaakt. Dit gevoel van ambacht, liefhebberij en kunde, is een van de redenen waarom ik dit model Planetarium zo leuk vind. Prachtig om dit zo te zien.
Verschillende details van het uurwerk.
Het horloge kwam met een donker blauwe leren band, welke goed samengaat met het horloge. De sluiting is een 18k gouden gesp met handgravure door Jochen Benzinger. Deze gesp ziet er prachtig uit, hoewel mijn voorkeur een vouwsluiting zou zijn. Helaas hadden ze bij van der Klaauw geen vouwsluiting met het oude logo erop, enkel moderne vouwsluitingen met het nieuwe logo erop. Dan gaat mijn voorkeur uit naar deze originele sluiting met oud logo.
Bij het vasthouden van het horloge valt als eerste het gewicht op. Het is een zwaar horloge. Met leren band weegt dit horloge 127 gram. Ter vergelijking: Een moderne Rolex Submariner (116610) weegt mét metalen band ±160 gram, een Omega Speedmaster (FOIS) met leren band weegt ongeveer 80 gram. Dit Planetarium is met 127 gram geen lichtgewicht. In de hand, en op de pols, voelt dit erg solide en stevig aan, maar niet te zwaar. Dit gewicht draagt erg prettig.
Iets waar ik vooraf een beetje bezorgd over was, was de dikte van het horloge. Door de complicatie wordt extra dikte aan het horloge gegeven. Sommige modellen van van der Klaauw staan bekend als “tonnetjes” door hun dikte. Dat is voor dit horloge onterecht. Met een dikte van 14mm. Mede door de iets bolle glazen onder- en bovenkant, ligt hij goed op de pols en past onder een manchet. Ter vergelijking een Submariner is 12-13mm dik, een Speedmaster Professional is rond de 14mm en een IWC Portugieser Chronograph (iw371604) is 13mm dik. De dikte valt gelukkig dus erg mee, zie hieronder.
Op de pols draagt het horloge erg goed. 40mm diameter is voor dit horloge een perfecte maat. Met een kleinere diameter zou het planetarium te klein worden, het is nu al het kleinste mechanische planetarium ter wereld. Een grotere diameter zou zorgen dat het horloge minder draagbaar wordt. De lug-to-lug van 50mm is redelijk fors. Dit komt met name door de rechte lugs. Deze lugs hebben een schroef aan de zijkant bij de pushpin. Deze lugs, met schroeven, zorgen voor mij een grover uiterlijk. Inmiddels zijn deze lugs niet meer weg te denken bij van der Klaauw, een van de kenmerken van een van der Klaauw. Ondanks de lug-to-lug van 50mm valt het horloge goed om de pols, ook bij mijn polsomtrek van 20-21cm. Met name het gewicht, diameter en nog enigszins beperkte dikte, zorgen ervoor dat het Planetarium erg comfortabel op de pols zit.
9. Conclusie
Na een uitgebreide zoektocht van meer dan 10 jaar ben ik bijzonder blij met het model welke ik heb gevonden. De zoektocht naar dit horloge was bijzonder lang, maar de moeite waard.
Over dit horloge ben ik erg enthousiast, dat mag duidelijk zijn. Soms is de voorpret leuker dan de aanschaf zelf, “Het hebben van de zaak, is het einde van het vermaak”. Met een lang voortraject zoals hierbij, had dat zeker gekund. Gelukkig is dat hier niet het geval. Alle details waar een verhaal achter zit, maken dit horloge zo leuk. Dit is vanaf de geschiedenis van van der Klaauw, het Planetarium, de techniek, de afwerking tot de handleiding: alles voelt goed aan. De theorie achter het planetarium heeft een nieuwe interesse voor astronomie bij mij gewekt. Ik merk dat het erg leuk is om te kijken naar het planetarium en te bedenken welke planeten wanneer in de avond zichtbaar zijn.
Het merk voelt voor mij goed en vertrouwd aan: vanaf het begin van de geschiedenis van Christiaan van der Klaauw in Leiden tot de recente komst van Pim Koeslag. Dit “oude model” en deze specifieke uitvoering is precies aan wat ik zocht. Het merk, de techniek, de afwerking, de mensen erachter: Geweldig! Steeds weer geniet ik van het horloge, er is zoveel om te zien. Van de wijzerplaat tot de graveringen aan de achterzijde en alles ertussen. En dan dagelijks een andere stand van planeten om te bewonderen.
Dit is een horloge wat ik ook dagelijks erg prettig, een vooral leuk, vind om te dragen. Het heeft een duidelijke interesse voor astronomie gewekt. Wie weet, misschien dat in de toekomst een horloge met draaiende planisfeer komt, bijvoorbeeld vd Klaauw Orion, of iets complexer zoals vd Klaauw Astrolabium, of een Eclips? Hoe dan ook: Voorlopig ben ik erg aan het genieten van dit prachtige horloge!
Een aantal punten is voor mij duidelijk geworden:
- Christiaan van der Klaauw is een wiskundig genie
- Jochen Benzinger is een bijzonder vaardig man
- Het Planetarium 2000 is het resultaat van een prachtige samenwerking tussen Christiaan van der Klaauw en Jochen Benzinger
- Het merk van der Klaauw is een nieuwe periode ingegaan na overname van Daniël en Maria Reintjes in 2009
- Met komst van Pim Koeslag als CEO en meerderheidsbelang, is de toekomst voor van der Klaauw wederom een nieuwe weg ingegaan
- Sotheby’s bewerkt foto’s in zulke mate dat zelfs complete pusher weggewerkt worden
- De stand van de planeten is bijzonder nauwkeurig geregeld in het horloge
- Het is een bijzonder comfortabel en leuk horloge om te dragen
- Voor mij is dit een ultieme Grail Watch waar ik voorlopig van ga genieten
Vanwege de maximale grootte voor een topic op HorlogeForum is het verhaal in drie stukken opgedeeld. Terwijl ik deze topics plaatste, heb ik erg genoten van jullie reacties, waarvoor dank.
Daarnaast ben ik in contact gekomen met erg bijzondere personen, en heb al een bijzonder idee voor een vervolg topic in de toekomst.
heel veel plezier ervan maar dat zal wel lukken schat ik zo in 
