Marktplaats
Onlangs leverde een rondje mopperen over de spam op Marktplaats mij een goede tip op. Het zoeken was door de spam geen onverdeeld genoegen. Dus het advies om de plugin ‘Marktplaats zonder spam’ te installeren in de Google Chrome browser heb ik meteen opgevolgd. Die plugin werkt trouwens ook in de Microsoft Edge browser. Voortaan kan er weer gericht gezocht worden zonder door eindeloze lijsten van commerciële aanbieders heen te hoeven scrollen. Nogmaals dank @Kaiserruby en @Lasalle !
Drie maal bijzonder
Het dankzij de plugin ontstane ‘Zoeken op Marktplaats versie 2.0’ leverde al snel een hit op.
Ik vond een horloge wat mij om een aantal redenen aantrekkelijk leek om het te verwerven. Dat lukte. De bekende procedure: berichtje sturen met een bod, een deal maken en (in dit geval, want dichtbij huis), even met de tram heen en weer om het horloge op te halen.
Hieronder het horloge zoals ik het overnam van de verkoper, Nils, op MP.
Het horloge is in mijn ogen 3 x bijzonder om de volgende redenen.
Ten eerste: het merk: Villeroy. Slechts één referentie via Google (daar kom ik verderop op terug) en een hit in Mikrolisk. Verder leverde uitgebreid spitten op het Web helemaal niks, nada, nothing op. Behalve een fabrikanten naam, een vestigingsplaats en een datum van de merkregistratie in Mikrolisk vond ik geen enkele verwijzing naar het de geschiedenis of de achtergronden van het merk. Zelfs in de diverse advertenties van de veiling- en verkoopsites (Catawiki, Ebay, etc.) was er geen enkel aanbod van een Villeroy horloge te vinden. Heel veel Villeroy & Boch spullen, maar die V&B uit Luxemburg maakt geen horloges maar huishoud keramiek, daar is niets opwindends aan.
Villeroy vermelding in Mikrolisk
Ten tweede: de leeftijd en de techniek. Voor een polshorloge dat bijna even oud is als ik zelf (ik ben van 1949) loopt het nog verrassend goed en op tijd. Ik wou dat ik nog zo liep en op tijd komen is voor mij ook niet altijd meer een optie… Het uurwerk is een zeer plat gebouwd ETA 1120 kaliber (1955 volgens Ranfft) dat er nog prachtig uitziet. Echt bijzonder: de voor zijn tijd zeer grote en platte kast van (37mm doorsnede excl. kroon en slechts 10mm dik incl. glas) is van aluminium! Een voor horlogekasten zelden gebruikt materiaal. Aan de slijtage van het kastje is ook te zien waarom. Aluminium is zacht, veel zachter nog dan messing, laat staan RVS. Ook hier kom ik nog op terug.
Ten derde: Bij het zoeken naar Villeroy in Google kwam ik welgeteld één referentie tegen: Van het HorlogeForum!. Het horloge was al eens eerder hier op HF te zien. In September 2015 postte HF lid @Nils dit:
Als je verderop in die post kijkt zie je een foto. Verrassing: Het gaat hier dus om exact hetzelfde horloge. Nu komt het wel eens voor dat een HF lid een horloge koopt en hier laat zien en dat dan vervolgens weer verder flippert naar een ander HF lid. Maar dat een vrijwel uniek horloge met een tijdsverschil van bijna 6 jaar weer opduikt vind ik wel apart.
Ook de Nils van HF in 2015 is dezelfde Nils als op Marktplaats nu. 
Aluminium?
Het horloge verkeerde, zoals ik het kocht, in een ‘redelijke’ staat, d.w.z. de kast zag er niet meer zo fraai uit. Dat was voornamelijk te danken aan de eigenschappen van het aluminium, dat nu eenmaal niet bekend staat om zijn slijtvastheid, althans niet deze vroege kwaliteit aluminium legering uit het begin van de jaren ’50. Mijn theorie is, dat na de ontwikkelingen in met name de
wapen- en vliegtuig industrie in WO II aluminium als nieuw lichtgewicht metaal snel populair werd en er was na die oorlog heel veel van beschikbaar, deels als schroot en surplus uit de militaire wereld en de oorlogsindustrie. Er werden dus te pas en te onpas voorwerpen van vervaardigd, die eerder van andere en in die tijd veel duurdere materialen waren gemaakt, zoals messing, chroom, nikkel en RVS legeringen. Grote en kleine industriële producten, lampen, caravans, kookpannen, zelfs vulpennen en nog veel meer spullen veroverden de markt. Voor horloges leek aluminium al snel behoorlijk onbruikbaar. Te zacht en gevoelig voor corrosie. Het zou nog jaren duren voor de eerste bruikbare lichtgewicht titanium horloges op de markt kwamen en er, o.a. door Swatch, aluminium legeringen werden ontwikkeld die wèl hard en corrosiebestendig genoeg waren voor het maken van horloges. Er kwamen betere, hardere legeringen alsmede toepassing van betere anodiserings technieken waardoor met name de oppervlaktelaag van het materiaal veel harder en beter corrosiebestendig werd.
Ik ben geen metallurg, dus ik kan hier niet de details uitleggen van de voors en tegens van aluminium, maar dat het gebruik van aluminium voor horlogekasten in de jaren ’50 geen groot succes was blijkt, o.a. uit het simpele feit dat ze vrijwel niet (meer) voorkomen of nog te vinden zijn.
De aluminium kast van de Villeroy
Titanium Seiko Quartz uit begin jaren '90
Merkloze aluminium vulpen van Frans fabrikaat uit eind jaren '40
Aluminium horloges welke in die tijd zijn vervaardigd, die je zo heel af en toe nog wèl kunt tegenkomen zullen doorgaans zo zwaar versleten en/of beschadigd zijn dat de bruikbaarheid vrijwel nihil is. Maar niets is absoluut en overal zijn uitzonderingen op. Bijvoorbeeld deze:
Ik bezit, naast dit nieuw verworven Villeroy exemplaar, merkwaardig genoeg nog een ander horloge met een aluminium kast. Een ‘Zürich’. Ook al zo’n obscuur merk waar volstrekt niets over terug te vinden is. Het is een eenvoudig penanker horloge, met een simpel design en de voor die tijd gebruikelijke afmeting van 32mm, dat ooit eens meekwam in een lotje ‘junk’ met voornamelijk defecte penankeruurwerkjes, ook van rond de jaren ’50. Nog merkwaardiger is dat het penanker klokje met een verguld aluminium schoenpoetsdoos kastje (ook de achterzijde is van aluminium) nog in een bijna perfecte conditie verkeert en ook nu nog steeds loopt, zelf na nog eens zoveel jaar nadat ik het verwierf. Je moet ‘m af en toe eens een zetje geven, maar hij doet ‘t nog steeds. Misschien dat penanker specialist @Scudo hem eens zou willen nakijken om hem weer helemaal perfect te laten lopen?
Het aluminium Zürich penanker schoenpoetsdoosje uit begin jaren '50 in een opmerkelijk goede conditie
Terug naar de de Villeroy en de staat waarin ik hem vond .
Het horloge was voorzien van een mooi kalfsleren bandje, maar helaas niet van de goede maat (18mm en de lugmaat is 19,5mm). Ik hou niet van een bandje waarbij de springbars aan de zijkant te zien zijn, zoiets als te kleine sokken, dus ik heb gelijk een ander passend bandje gezocht en gevonden. Het bandje wat er op zat was z.g.a.n. en dat kon weer mooi op een ander horloge. Het uurwerkje, zoals gezegd een mooie ETA 1120, was technisch zo goed in orde dat ik voorlopig nog niet aan een noodzakelijke servicebeurt denk. Het glaasje leek wat gelig verkleurd, maar had bijna geen krassen en was zeker niet gebarsten. Dat kon dus gepolijst worden. Veel meer dan het stalen achterdekseltje polijsten en proberen de alu kast wat gladder te polijsten hoefde er verder niet aan te gebeuren.
Een beetje schoonmaken kan geen kwaad
Het was eenvoudig om het horloge uit het kastje te nemen. De achter deksel klikt er makkelijk af en aan de voorzijde zit een losse bezel waarin het glaasje is gevat. Ook die combinatie kwam eenvoudig los m.b.v. het scherpe Victorinox mesje wat ik voor dit soort dekseltjes en bezels meestal gebruik.
De tiretteschroef ging 1 ½ slag los om het opwindasje met kroontje te kunnen verwijderen en twee kleine schroefjes aan de zijkant van het uurwerk werden gelost, om het uurwerk er aan de voorzijde uit te kunnen nemen.
Blijft over: een heel plat/dun kastje. Aan de binnenzijde van de aluminium ring en de binnenzijde van het kastje kan je nu goed zien dat het horloge aanvankelijk goudkleurig is geweest. Aan de buitenzijde is die kleur voor 95% verdwenen. Alleen aan de onderkant van de lugs zitten nog wat restjes van het (geëloxeerde?) goudkleurige laagje, maar daar zat zoveel vuil bij dat daar niet veel pracht meer aan te ontdekken viel.
Achergebleven ‘verguldsel’ aan de binnenkant van de lugs en in de binnerand van de kast
Ook aan de binnenzijde van de bezel is nog te zien dat het horloge ooit goudkleurig is geweest.
Poetsen
De rest is bijna een routineklus:
Het achter dekseltje moest gepolijst worden, het glas van krassen ontdaan en het gebutste kastje wat opgekalefaterd.
Het wat gelig ogende glaasje waarvan ik dus dacht dat het verkleurd celluloid was, bleek tòch van plexiglas. De gelige kleur bleek een aanslag van viezigheid, waarschijnlijk nicotine. Plexiglas verkleurt niet, dus met een rondje ultrasoon reiniging en wat polijstwerk ging het weer helemaal helder worden. Om ook de diepere krasjes er uit te polijsten werd het, compleet met de aluminium vatting net als het achter dekseltje op de drieklauw van mijn draaibankje geklemd en zo worden het kwetsbare aluminium bezel randje samen met het plexi glaasje mooi glad en glanzend gepolijst. Ik durfde het glas niet los te maken van de bezel, omdat ik bang was dat het zachte dunne materiaal van de bezel, met name de binnen en buitensponning, dan zou vervormen. De combinatie was net stevig genoeg om het op de draaibank te kunnen zetten. Op de zelfde manier werd ook de RVS achterplaat op het draaibankje weer schoon en hoogglanzend.
De achterplaat en het plexiglas met bezel op mijn (aangepaste) Unimat1 speelgoed draaibankje
Het kastje was vuil en al stevig aangesleten, dus dat ging ook in de ultrasoon met veel Dasty. Daarna moesten de vieze sponninkjes leeggepulkt worden met een cocktailprikker, dan nog een keer in de ultrasoon en daarna kon een schuurpapiertje om de allerergste schade wat te verdoezelen ook geen kwaad (meer). Tenslotte met een polijstpasta en stevig poetsen wat glans terugbrengen in het materiaal en toen was ook het kastje was weer redelijk toonbaar zonder zijn door slijtage gevormde karakter te verliezen. Het bleef gebutst en aangevreten aluminium! En dat mag je van mij blijven zien, dat maakt het des te meer een tijdcapsule. Wat een mooie historische functie kan wat dat betreft een oud horloge hebben!
De wijzerplaat was nog verrassend schoon. De losliggende vuiltjes konden met een fijn kwastje verwijderd worden, de ingevreten puntjes en de niet eens zo erg geoxideerde goudkleurige markers en wijzers heb ik gelaten voor wat ze waren: resultaat van het werk van de tandjes des tijds. Dat noemen sommige enthousiasten patina! Oké, ik wil het wel ‘karakter’ noemen!
Alles weer samengevoegd en samengevat
Nadat dit alles was gedaan heb ik het horloge weer in elkaar gezet. Het ging er weer als een netjes onderhouden vintage horloge uitzien en werd daartoe ook nog even van een nieuw passend zwartleren vintage bandje voorzien. Wat mij deed bedenken dat er nu echt weer eens een Rikketik beurs moet komen, want ik begin aardig door mijn voorraadje new old stock vintage bandjes heen te raken. Van een normale kijkafstand van zo’n 30cm ziet het best grote Villeroy horloge er aan de pols
eigenlijk best wel mooi uit.
Mooi oud is wel aantrekkelijk om te dragen vind ik. Niet bij zweterig warm weer, regen of ander ongemak, want de waterdichtheid is 0,0!
Samengevat: een aparte vondst, een mooi klassiek horloge om te zien, een redelijk uniek historisch exemplaar en een projectje dat me veel plezier heeft gegeven om er aan te werken.
Resultaat
Zoals gebruikelijk bij mijn NA verslagjes c.q. opknapklusjes hierna nog een paar foto’s van het resultaat.
Voorkant
De kroonzijde
Andere zijkant. Lekker plat horloge!
De achterkant
De schone binnenkant met het ETA 1120 kaliber.
En - tenslotte nog eens - aan de pols
Het mag dan allemaal oude meuk zijn, ik ben er blij mee en beschouw deze unieke Villeroy als een mooie aanwinst in mijn Vintage collectie.
Dank voor het lezen en kijken en ik hoop dat ik hiermee mijn reputatie als ‘Meukmaster’ (toch, Jurk?) een beetje heb kunnen bevestigen.
Veel plezier met lezen en kijken.
Groeten Lex
Veel plezier er mee.
