Meestal vind je mijn posts in “Zenith Only” maar het leuk me gepast onderstaand verhaal, ter gelegenheid van de nieuwste aanwinst, met een breder publiek te delen. @AB64 heeft trouwens al eerder over de Type 20 geschreven dus beschouw onderstaande info maar als een extra aanvulling.
En @UrbanOutlaw, gooi jij er straks nog wat foto’s tegenaan van jouw prachtige GMT?
Hier gaan we, maar eerst het horloge eventjes 112 jaar terugzetten!
Het verhaal begint met de Franse Louis Blériot, die een klein fortuintje had vergaard door het ontwerpen, produceren en verkopen van auto onderdelen, vooral koplampen, zijn ware passie uitoefende met het ontwerpen van vliegtuigen.
Let wel, het bleef niet bij ontwerpen, hij bouwde ze ook zelf en sterker nog, hij testte ze ook zelf. Hij is daarbij diverse malen gecrasht maar heeft het gelukkig steeds overleefd. Hij is de uitvinder van het eerste eendekker vliegtuig nadat de gebroeders Wright op 17 December 1903 met hun zelfontworpen dubbeldekker Flyer 1 de eerste 12 seconden durende vlucht maakten over een afstand van welgeteld 37 meter.
Een andere pionier uit die tijd was trouwens de Braziliaan Alberto Santos-Dumont. Santos? Die was als zoon van een rijke koffieboer geëmigreerd naar Parijs en raakte bevriend met Louis Cartier. Dat leverde hem een horloge op dat hij kon gebruiken tijdens zijn vliegpogingen. Daarmee was gelijk een van de eerste polshorloges geboren. Een mooi horloge, behalve dat het op de pols zat, zonder specifieke aanpassingen voor het betere kunst- en vliegwerk, maar uiteraard perfect geschikt gebleken voor het allereerste rondje Eiffeltoren vliegen in 1906.
Maar nu terug naar Blériot die ook tijdens de periode die voorafging aan zijn meest beroemde vlucht, de overtocht van Frankrijk naar Engeland op 25 juli 1909, alweer voor de zoveelste keer was gecrasht waarbij hij zijn voeten verbrandde en een gecompliceerde beenbreuk opliep. Alhoewel nog niet volledig hersteld, heeft hij tegen advies van zijn kersverse vrouw, onder druk van de Italiaanse motorenleverancier, die ermee dreigde desnoods zelf naar Engeland te vliegen, toch maar die bewuste dag zijn moed verzamelt en om 05:30u in de ochtend opgestegen. Er stond immers veel op het spel: niet alleen prijzengeld maar ook eeuwige roem die achteraf verzilverd kon worden.
Je kan op het internet met wat zoekwerk veel leuke details vinden van die eerste vlucht over het Kanaal. Een vlucht waar Blériot 36,5 minuten over deed terwijl hij op een hoogte van ongeveer 45m vloog. Bijvoorbeeld dat zijn vrouw hem begeleidde aan boord van een Frans marineschip. Of dat Blériot ternauwernood de krijtrotsen van Dover kon ontwijken omdat hij te laag vloog en gelukkig net op tijd een opening zag waarna hij tijdens de landing alweer crashte en daarmee het landingsgestel en propeller verloor. Of dat er gelijk een douanebeambte op hem af stormde (toen ook al!) om te vragen of hij iets aan te geven had waarop Blériot antwoordde “alleen mijn blijdschap”.
In tegenstelling tot wat je wel eens leest op diverse horloge blogs, droeg Blériot op dat moment echter geen horloge. Hij had ook geen kompas of enkel ander instrument mee maar vloog gewoon op zicht. Waarschijnlijk om gewicht te besparen zodat het 25pk sterke Italiaanse Anzani luchtgekoeld W-3 radiaal motorblokje het zou uitzingen.
Maar er is wel een brief bewaard gebleven van Blériot, gedateerd 19 Maart 1912, waarin hij Zenith bedankt voor “het horloge wat hij gewoonlijk draagt en waarmee hij zeer tevreden is en bovendien iedereen kan aanbevelen die op zoek is naar precisie”.
Waarom deze lange intro? Wel omdat het horloge wat Blériot droeg, model stond voor de look van haast alle “vlieger horloges” die vele jaren later verschenen. Bréguet en IWC zijn enkele bekende acteurs op dit domein, einde jaren 30 en tijdens de oorlogsjaren.
Ook Zenith produceerde in die jaren boordinstrumenten waarvan de benodigde karakteristieken uiteindelijk in 1938 werden vastgelegd in de zogenaamde Franse “Type 20” standaard waaraan een geschikt vlieger polshorloge moest voldoen. Er werden dwingende voorwaarden beschreven zoals bestand zijn tegen sterke temperatuurschommelingen, magnetisme, zware trillingen en atmosferische drukvariaties.
Daarnaast was perfecte afleesbaarheid natuurlijk een must, wat de keuze voor een matzwarte wijzerplaat in combinatie met grote reflecterende Arabische cijfers verklaard. De kroon moest bedienbaar zijn terwijl de piloot handschoenen droeg. Verder werden er regels opgesteld aan de gangreserve en onderhoudsintervallen.
Er zijn best veel fabrikanten die met een Type 20 horloge op de proppen kwamen, oftewel een echt “piloten” horloge ontwikkelden en verkochten. Er is echter slechts 1 fabrikant die het woord “Pilot” ook echt op de wijzerplaat mocht gebruiken en dat tot op de dag van vandaag. Je mag 3 keer raden welk merk dat is…
In de jaren 60 stopte Zenith met het produceren van piloten horloges met uitzondering van de later uitgebracht “Cairelli” Tipo CP-2 voor de Italiaanse luchtmacht maar dat vraagt alweer om zijn eigen verhaal. Zenith ging zich toeleggen op autoraces, net zoals Rolex dat ook deed met de toenmalige voorloper van de Daytona. Ondertussen focuste Zenith hun aandacht op de ontwikkeling van de El Primero chronograaf automaat.
Dan maken we een sprong naar 2010. Dat jaar bracht Zenith de Type 20 collectie weer tot leven. Forse (heren) horloges in maatje 48mm met Zenith’s eigen loopwerk. De Type 20 bleek een succesvolle serie maar aan de prijzige kant.
In 2012 verscheen de referentie 95.2420.5011/21.C723, in een oplage van slechts 250 stuks met een titanium kast van 57,5mm (!) en het legendarische 5011K Zenith loopwerk dat alleen al 50mm meet. Een waar collectors item.
Een klein stapje verder brengt ons naar Basel 2014. Daar kwam Zenith op de proppen met de Pilot Montre d’Aeronef Type 20 Extra Special, referentie 03.240.3000/21.C738. Deze introductie werd niet aan de grote klok gehangen. Waarom niet zal je denken? Wel, om de prijs te kunnen drukken en een nieuwe consumentengroep aan te trekken besloot Zenith om in dit model geen eigen loopwerk te gebruiken maar om inkopen te doen bij Selita en het in een iets bescheidener stalen kast van 45mm te plaatsen. De echte Zenith fans vonden dit puur heiligschennis: hoe kan het dat een merk als Zenith met zo een rijke eigen historie zijn toevlucht zoekt tot het inkopen van niet eigen loopwerken?
Het Selita 300 loopwerk werd door Zenith licht aangepast en omgedoopt tot Zenith 3000 met 42 uur loopreserve. Misschien bracht dit toch niet het verhoopte succes, of de trouwe fanbase pikte het gewoon niet, feit is dat deze uitvoering na een jaar alweer werd vervangen door hetzelfde model maar dan wel met het eigen Zenith Elite 679 loopwerk. Waardoor de verkoopprijs meteen weer pakweg €2000 omhoog moest.
De “bastaard” versie beschikte wel over dezelfde unieke kenmerken als zijn voorgangers en opvolgers: mat zwarte wijzerplaat, grote Arabische cijfers opgelegd met Luminova, kathedraal wijzers, met witte minuten markering en geel/oranje uur aanduiding puntjes.
Op de achterzijde van de kast vind je een gravering met afbeelding van Blériot’s X1 vliegtuig waarmee hij als eerste man het Kanaal overstak. En natuurlijk beschikt het ook over de typische “uienkroon”.
Nog een interessant weetje: elk van deze horloges heeft aan de zijkant van de kast een uniek plaatje zitten, ter hoogte van 9 uur met daarop de tekst “HBXXXX” waarbij HB staat voor de civiele luchtvaart code voor Zwitserland, gevolgd door het nummer van het loopwerk. Hoeveel er uiteindelijk geproduceerd zijn in dat enkele productiejaar is me onbekend, ik schat echter minder dan 1000 stuks. Heb je er ergens toevallig eentje gezien met een HB1XXX nummer, laat het me weten a.u.b.
Nog enkele extra foto’s van deze beruchte en relatief zeldzame “bastaard” uitvoering….
