VINTAGE STRIPTEASE.. Modem Burner , GEDULD Dit is een héle lange.. ! :D

Beste Horlogeliefhebbers,

Dit is een stap-voor-stap demontage (en dus ook re-montage) een AS

De bedoeling is: met simpele middelen, die binnen het bereik van elke liefhebber liggen, een werkje stap voor stap uiteen te halen en terug in elkaar te zetten.

Het is zeker niet de bedoeling dat iedereen dit straks hier gaat proberen op z’n merk-uurwerken (dat laat je best over aan een professioneel uurwerkmaker) en ook niet alle stappen worden getoond tot in de details… maar toch…

Maar als jullie straks op de Rikketik wat goedkope oude werkjes op de kop kunnen tikken, dan kan je alvast even oefenen met behulp van deze fotoserie.

Het viel niet mee om met één hand een uurwerk uiteen te halen en met de andere hand de camera te hanteren.
De foto’s zijn daarom echt geen schoonheden, dikwijls bewogen, soms onder- of overbelicht, maar ik hoop alvast dat ze duidelijk genoeg zijn om te tonen hoe ee (simpel) werk in elkaar zit.

Goed, laten we beginnen…

Allereerst het basisgereedschap waarmee we aan de slag kunnen:

Kies een goede oogloupe, liefst geen te sterke vergroting:

Een goede set horlogeschroevendraaiers (dus géén setje uit de hobbywinkel):

Kastopeners voor klemdeksels:

Of een kastopener voor schroefdeksels

Een werkhoudertje:

Een stel antimagnetische pincetten (of “brucelles”):

Een wijzer-afnemer (liefst van een goed merk):

Een kasthouder (dient om horlogebehuizingen vast te houden, en is dus géén werkhouder):

Een standaard oliegevertje (tussenmaat):

En een automatische oliegever (kan ook vervangen worden door een gewone “kleine” oliegever):

Een werk-kussentje (met “middenverzakking”):

Een wijzer- of as-afnemer (werkt op het hefboom-effect, zoals een koevoet):

Een wijzer-zetter (deze is een simpele, beter zijn de echte wijzerzet-tools, maar die zijn redelijk duur):

Dik smeermiddel voor hendeltjes, pallen enz…:

Fijne horloge-olie (voor het smeren van juwelen en dekstenen):

Een stolpje voor het rangeren van de onderdelen tijdens de demontage:

En uiteraard een bandentooltje om de horlogeband eraf te halen:

Ziezo… Daarmee zijn we rond voor het gereedschap. Nu kunnen we eindelijk beginnen aan het echte werk.

Dit is het “slachtoffer”: een oude Rodania, met een AS 1113 werkje. De wijzerplaat en de kast waren onherroepelijk beschadigd, zodat ie nu deel uitrmaakt van mijn “Blue Line” .

Ik had toen nl. toevallig een spuitbus met donkerblauwe verf liggen en dus zijn er een hele reeks horloges die het restaureren niet waard waren “herboren” met een donkerblauwe wijzerplaat :D.

Hier is ie:

Maar laat ons starten:

Om te beginnen uiteraard de band eraf:

Daarna het klokje in de kasthouder spannen:

En openen, in dit geval een schroefdeksel:

Het werkje komt tevoorschijn:

We zien een “jaren 70” binnenring die het werkje “in positie houdt”. Allereerst moet de opwindstift of “tige” verwijderd worden:

Daartoe moeten we een klein vijsje lossen dat in een plaatje geschroefd is. Aan het uiteinde van dat plaatje zit een palletje dat in een uitsparing van de opwindstift “pakt” om te beletten dat je’m er zomaar uit kan trekken (zie later):

P1140760.jpg

Nadat we dit vijsje HALF los hebben gedraaid, komt de “tige” er zonder verdere kracht uit:

Daarna halen we de binnenring eruit:

Draaien we de kast met het werk om:

En leggen alles op ons kussentje:

Werk en wijzerplaat liggen nu voor ons. Allereerst moeten de wijzers eraf.
Om de wijzerplaat niet te beschadigen (zeker als je een originele wijzerplaat hebt), gebruiken we een “folie” met uitsparing. Deze is daar speciaal voor gemaakt, maar je kan hetzelfde zelf maken mbv een dun plastic plaatje:

We halen eerst de kleine secondewijzer eraf mbv onze miniatuur “koevoet”:

Daarna is het de beurt aan de minuten- en uurwijzer die we eraf halen met het hierboven getoond “tooltje”. Door de “grijpertjes” net onder de wijzervoeten te plaatsen en daarna op de zijringen van de tool te duwen wordt alles omhoog getrokken:

Nu halen we de wijzerplaat eraf. Die zit bij de meeste vintages vast met twee overlangs geplaatste schroefjes die “in” de wijzerplaat-pootjes grijpen:

Door deze twee schroefjes HALF los te draaien kan je de wijzerplaat afnemen:

Nu komt het werk met z’n bovenzijde te voorschijn. We zien het opwindmechanisme (rechts), het uurwiel en de zgn. “minuutpijp” (centraal) en enkele steentjes (juwelen) die het raderwerk “lageren”:

Het allereerste onderdeeltje dat we moeten verwijderen is een dun ringetje, van geplooide metaalfolie. Dit ringetje dient om te vermijden dat het uurwiel tegen de wijzerplaat zou schuren en zo “omhoog” zou kruipen:

Daarna verwijderen we het uurwiel:

Hierna wordt de minuutpijp verwijderd. deze zit vastgeklemd met een “slip-koppeling” op de minuut-as. We verwijderen de minuutpijp redelijk veilig met onze wijzer-afnemer. je kan dit ook met de pincette doen, maar oefen er nooit grote kracht op uit. Dit onderdeeltje is namelijk hol. Trouwens als ik één goeden raad kan geven i.v.m. horlogerie: OEFEN NOOIT KRACHT UIT OP GEEN ENKEL ONDERDEEL VAN EEN HORLOGE. :

Nu moeten we eerst de opwindstift terug plaatsen. Waarom ? zal jullie weldra duidelijk worden:

Nu de opwindstift teruggeplaatst is (en terug vastgevezen), moeten we ALLEREERST de veer “ontwinden” of “aflaten”. Immers, zolang er veerspanning op een werkje blijft kunnen we het niet zonder risico demonteren.
Daarom draaien we het werk om, zodat de onderzijde zichtbaar wordt:

De veer laten we ontspannen door de veerpal weg te duwen van het zgn. palrad EN TEGELIJKERTIJD de kroon met de vinger tegen te houden. Hierdoor kunnen we langzaam de veer laten “afwinden” zonder gevaar voor het transmissiemechanisme (tussenraderen en echappement):

Pas nu kunnen we de balans en de balansbrug veilig verwijderen:

Na het losvijzen kan deze brug via een inkeping losgemaakt en omhooggebracht worden:

Daarna nemen we voorzichtig de volledige balans uit het werk (dit vergt enige oefening):

Leg het geheel onmiddellijk op z’n rug en plaats het in de stolp:

Nu kunnen we het volgende gedeelte van het “echappement” verwijderen: de ankerbrug en het anker:

Haal het ankertje er voorzichtig uit met een VERTIKALE beweging (zoniet kan je het tap-asje verbuigen of kan het zelfs afbreken):

Leg alles bij elkaar in hetzelfde vakje van de stolp:

Nu is het zgn. “échappement” verwijderd en kunnen we verder met ofwel de middenbrug die het raderwerk herbergt, of we kunnen eerst de veerbrug verwijderen.

Hier kiezen we voor de veerbrug:

Eerst verwijderen we het palrad (losvijzen in tegenwijzers-zin):

En verwijderen:

Daarna verwijderen we het kroonwiel dat de overbrenging van de opwindstift met z’n opwindrondsel verzekert. OPGELET: dit vijsje verwijder je in WIJZERSZIN, dus rechts-draaiend:

Een klein tussenrondsel moet nog verwijderd worden:

Nu kunnen we de veer-brug (die het opwindmechanisme vasthoudt) verwijderen. Drie vijsjes:

En ook deze brug kan via een kleine zij-inkeping makkelijk gelicht worden:

En alle stukken belanden weer mooi in de stolp:

Nu kunnen we de middenbrug met het raderwerk verwijderen, weer drie vijsjes:

Voorzichtig omhoog liften:

En dan komt het raderwerk tevoorschijn:

Minutenrad, tussenrad, secondenrad en ankerrad:

Eerst verwijderen we het bovenliggende minutenrad:

Dan het tussenrad…

En dan het secondenrad (hier zien we tevens de as waarop de decentrale secondenwijzer gemonteerd is):

Tenslotte het ankerrad:

En nu verwijderen we de veerton (waarom nu pas: omdat het centrale minutenrad in de weg zat):

De inhoud van onze “stolp” totnogtoe:

Nu draaien we het werkje om en kunnen we het opwindmechanisme verwijderen. We beginnen met de zgn. knipveer:

En dan komt de minuterie en het minutenrondsel vrij:

Daarna halen we de drukveer voor het zgn. “knip-mechanisme” eruit:

En de zgn. “bascule” die de beweging van de opwindstift volgt en het uurzet-mechanisme inschakelt:

Daarna volgt het verwijderen van de opwindstift met opwindrondsel en koppelrondsel, nadat we de knip hebben losgemaakt:

Wat rest er nu nog?

Er zit nog een incabloc deksteenplaatje op de bovenzijde dat moet verwijderd worden. OPGELET: dit zit vast met een ERG KLEIN vijsje:

Ziezo… wat nu nog rest is een redelijk “naakt” basisplateau:

En… een redelijk volle stolp:

Vervolgens worden alle onderdelen (BEHALVE de balans, de incabloc, het anker en de radertjes) in de ultrasoon gereinigd. Eerst 10 à 15 minuten in speciale reinigingsvloestof, vervolgens 10 à 15 minuten in speciale SPOEL-vloeistof om vervolgens individueel gedroogd te worden. Alles gebeurt op basis van watervrije producten:

========================Edit Jurgen===========================
Hieronder in de post van Henrik is de rest van deze post. Dus lees aub verder!

121 likes

Het anker, de balans, de radertjes en de incabloc worden daarna apart kort in wasbenzine en daarna isopropyl-alcohol gedompeld en voorzichtig gedroogd met een handpompje:

Tijdens het drogen worden ook de astapjes geïnspecteerd:

Zo, oef… Nu kan de her-montage beginnen:

Eigenlijk gewoon de omgekeerde volgorde van de demontage, dus we beginnen terug met het opwindmechanisme ineen te steken:

Let goed op de richting waarin het koppelmechanisme in elkaar steekt:

De knip er terug op en vastvijzen:

En meteen wat dikke olie geven:

Daarna de bascule erinschuiven:

En de veer er terug inbrengen:

De basis van het minuterierondsel smeren:

Ondertussen het juweeltje eronder met de fijne oliegever niet vergeten (wan daar kunnen we meteen niet meer bij):

De minuterieraderen terug plaatsen:

En dan de knipveer terugplaatsen en vastvijzen:

Ook het lipje van de knipveer niet vergeten te oliën:

Het dekplaatje met de bovenste incablok terugplaatsen en vastvijzen:

Nu wordt het tijd om de veer wat olie te geven. Daartoe openen we de veerton (kan evt met een heel kleine schroevendraaier of door de veerton-as wat omhoog te drukken):

Normaal moeten we de veer er helemaal uithalen, smeren en terug inwikkelen, maar ik gebruik nu een gemakkelijkheids-oplossing: geef ze een goede lik dikke olie en spreidt die manueel wat uit:

Veerton terug dichtdrukken en ze kan zo het werk in (let op de goede richting, schroefdraad boven):

Nu kunnen we de raderen terugplaatsen in de goeie volgorde: ankerrad eerst, daarna secondenrad, tussenrad en minutenrad:

Controleer nu of alle raderen goed in hun stenen liggen en zorg ervoor dat alle raderen goed horizontaal in elkaar grijpen:

Nu kan de middenbrug gepositioneerd worden. Als alle asjes mooi in de juweel-openingen zitten kan de brug vastgevezen worden. Doe dit heel behoedzaam en voorzichtig. Herhaal desnoods tot alles goed zit:

Als alles goed zit, draai je de vijsjes aan en controleer de vrije gang van het raderwerk door voorzichtig met het minutenrad te bewegen:

Nu zetten we de veerbrug terug en vijzen die met dezelfde voorzichtigheid vast:

Vervolgens komen alle onderdelen van het veermechanisme terug op hun plaats:

Kroonwiel en palrad (denk aan de omgekeerde “vijs-richting” van het kroonwiel:vastdraaien in tegenwijzers-zin):

Palrad moet eerst mooi in de vierkante uitsparing vallen voraleer je met vijzen kan beginnen:

Daarna geven we alle steentjes olie met de fijne-oliegever:

Ook het steentje van de decentrale secondewijzer:

Nu plaatsen we een stukje “echappement” terug: het anker. Leg het in de goede positie en plaats het voorzichtig in het ankersteentje. De steentjes van het anker geven we ook een klein beetje fijne olie op de raakvlakken:

Als alles goed zit plaats je de ankerbrug, positioneer tot het tapje van het ankerasje goed gelagerd zit en vijs alles vast:

Nu kunnen we het geheel van de balans (brug, balans, spiraal) terug plaatsen:

Neem alles voorzichtig op, draai om en positioneer zo snel mogelijk:

Draai even de veer wat op (enkele toeren moeten volstaan) en pas als de balans gaat bewegen vijs je de balansbrug vast.

Nu kunnen we de incabloc olie geven. Daartoe haal je met de fijnste schroevendraaier of het fijnste pincetje de twee verende (koperkleurige) houdertjes uit hun ring (doe dit uiterst voorzichtig, want die dingen hebben de neiging hééél ver te springen):

Verwijder nu het steentje en z’n houdertje en het deksteentje als één geheel:

Plaats onmiddellijk in wasbenzine. Door een licht tikje zullen de steen en de deksteen onmiddellijk van elkaar gescheiden worden. Door dit in vloeistof te doen vermijdt je het risico op verlies:

Haal uit de vloeistof, leg in een andere container met isopropyl-alcohol. Haal alles eruit na enkele minuten en laat drogen op een neurtraal oppervlak.
Daarna zet je de incablokhouder (met steen) terug in z’n plaats, geef wat fijne olie en plaats het deksteentje er terug op. Doe dit langzaam en geconcentreerd, want die dingen zijn erg klein en licht:

Sluit de incabloc door met een heel fijn pincetje de veertjes terug in de houder te duwen:

Doe nu hetzelfde met de incablok aan de bovenzijde van het werk:

We geven nu nog wat olie aan de veerton-as aan de bovenzijde:

Ook het minuten-asje krijgt een héél klein beetje olie, kwestie van de minuutpijp wat “slipweerstand” te geven:

Nu gaat de minuutpijp er terug op:

Het uurwieltje en z’rn spanringetje:

En de wijzerplaat kan teruggeplaatst worden:

Vijsjes voor de wijzerplaatpootjes terug vastvijzen:

En de wijzers worden terug geplaatst. Eerst de uurwijzer:

Uurwijzer wordt op het uur gezet en dan volgt de minutenwijzer:

We bekijken de horizontale positionering en zorgen ervoor dat die gelijk blijft over de volledige wijzergang. Desnoods corrigeren:

Tenslotte zetten we de sondenwijzer en ook hier kijken we gedurende zestig seconden of ie mooi horizontaal draait en nergens de wijzerplaat raakt:

Om het werkje terug in z’n kast te brenegn halen we de opwindstift (tige) er nog éénmaal uit:

Werkje wordt ingekast, de houderring geplaatst en de opwindstift gaat er terug in en wordt vastgevezen:

En, oef… de kast kan terug dicht…

Zie zo, dat was het dan… :smiley:

Normaal volgt nu de gangcontrole en het basis-afregelen, maar da’s voor een volgende keer…

Voor hen die dit allemaal al gedaan hebben, vergeef me de kleine nalatigheden, en voor hen die dit nog nooit gedaan hebben (maar altijd al graag gewild…): denk eraan… oefening baart kunst. Geef niet te snel op en je zal zien, na enkele mislukkingen volgt zeker succes !!!

Hopelijk hebben jullie hier wat aan gehad…

Met Vriendelijke Groeten,

Chris (Alias Morse).

===============================Commentaar Henrik===============================
Dit is denk ik de langste en gelijk meest nuttige post ooit op het forum! Chris, heel erg hartelijk dank en hulde voor deze duidelijke en zeer uitvoerige uiteenzetting. Misschien kan ik het nu ook eens zelf proberen zonder het uurwerk te vernielen :smiley:

En nooit die foto’s meer weggooien he?

22 likes

Hulde!

Deze moeten ze meteen maar sticky maken…

1 like

Heel mooi zoals je het stap voor stap laat zien, echt gaaf en de foto’s zijn prima

bedankt

1 like

Chris,

Bedankt voor deze heldere uiteenzetting van de- en montage van een uurwerk.
Denk niet dat ik hier ooit zelf aan zal beginnen maar het is tevens een prachtige uiteenzetting over de opbouw van een mechanisch uurwerk.
Heb hier erg van genoten en hierdoor zal ik de voor en na’s welke getoond worden beter kunnen volgen.

met vriendelijke groet,

Aad

1 like

Hoi Chris,

Je was me voor ! :wink:
Ik had net hetzelfde idee, maar dat zou dan ten vroegste juli geworden zijn.
Maar ik denk niet dat ik het resultaat ervan zou durven posten. :smiley:

Ja, de Belgen scoren weer ! ! !

Dit is nu echt eens een NUTTIG topic.
Ik bewonder je voor je geduld van het demonteren en monteren PLUS dan nog eens voor al die fotografie !
Subliem gewoon !

Nu hebben absolute beginners ten minste een houvast.

Hopelijk volgen er nog wat mensen jouw voorbeeld.
Nu, als je aan zo iets begint (als newbee) maak je best sowieso van elke handeling een foto. In dit digitale tijdperk kan dat geen probleem meer zijn.

Enfin, prachtig topic ! Het is nu een beetje laat op de avond, maar morgen begin ik de prentjes te “saven”.

Héél erg bedankt ! ! ! (tu)

2 likes

Geweldig verhaal, nou nog even een bestellijstje voor het gereedschap.

1 like

Dit is GAAf ! (tu)
En duidelijk .

Groet,
Werner

1 like

Hoi Chris,

Hardstikke bedankt voor dit fantastische verhaal. Zéér duidelijk.

Met bewonderende groeten,

Martin

1 like

Dit moet meteen een sticky worden hoor. Heel leerzaam. (tu)

1 like

Geweldige reportage, duidelijker kan volgens mij niet.

Ook al ga je er nooit toe over om een horloge in en uit elkaar te halen is dit een zeer leerzaam verhaal over de werking van een mechanisch horloge.

Zonder meer het beste en nuttigste wat ik tot nu toe gelezen heb.

Hulde voor het vakmanschap, het geduld en de moeite om alles perfect en gedetailleerd in beeld te brengen.

groet

Ed

2 likes

Beste Morse, Als jong gepensioneerde genteresseert in horloges en uurwerken van zakhorloges is deze topic een geschenk uit de hoge hoed.Geweldige fotoreportage en hier ben ik erg blij mee.ga het bundelen en voor mij is dit de hoofdprijs ( een hele goede rugdekking.Bedankt en Chapeau. vriendelijke groet Boudewijn.

1 like

.
.
.
Sorry kon het niet laten :smile:
Maar inderdaad een TOP topic die het absoluut waard is om uit te graven.

2 likes

het blijft mooi ?

1 like

Prachtig topic, dat verdient het om opgegraven te worden!!

@Jobo71, coole vondst, @Morse, prachtig gedaan.

1 like

Zeker.

Superduidelijk, bedankt! Ik heb nog een oud uurwerkje liggen, nog een paar spulletjes halen en aan de slag.

Vanavond eens even rustig doorlezen :innocent::+1:

Fantastisch topic weer. Een genot om naar te kijken.

PS.:
De titel mag wel aangepast worden, tegenwoordig niet echt meer een modem burner (ja ja in 9 jaar is er heel wat veranderd).

1 like

Mag ik mij even voorstellen: BODA66
Een hele mooie topic waarvan ik nu al weet dat er veel aan zal hebben. Duidelijk, overzichtelijk, gewoon TOP!
Gr. José