Beste Horlogeliefhebbers,
Dit is een stap-voor-stap demontage (en dus ook re-montage) een AS
De bedoeling is: met simpele middelen, die binnen het bereik van elke liefhebber liggen, een werkje stap voor stap uiteen te halen en terug in elkaar te zetten.
Het is zeker niet de bedoeling dat iedereen dit straks hier gaat proberen op z’n merk-uurwerken (dat laat je best over aan een professioneel uurwerkmaker) en ook niet alle stappen worden getoond tot in de details… maar toch…
Maar als jullie straks op de Rikketik wat goedkope oude werkjes op de kop kunnen tikken, dan kan je alvast even oefenen met behulp van deze fotoserie.
Het viel niet mee om met één hand een uurwerk uiteen te halen en met de andere hand de camera te hanteren.
De foto’s zijn daarom echt geen schoonheden, dikwijls bewogen, soms onder- of overbelicht, maar ik hoop alvast dat ze duidelijk genoeg zijn om te tonen hoe ee (simpel) werk in elkaar zit.
Goed, laten we beginnen…
Allereerst het basisgereedschap waarmee we aan de slag kunnen:
Kies een goede oogloupe, liefst geen te sterke vergroting:
Een goede set horlogeschroevendraaiers (dus géén setje uit de hobbywinkel):
Kastopeners voor klemdeksels:
Of een kastopener voor schroefdeksels
Een werkhoudertje:
Een stel antimagnetische pincetten (of “brucelles”):
Een wijzer-afnemer (liefst van een goed merk):
Een kasthouder (dient om horlogebehuizingen vast te houden, en is dus géén werkhouder):
Een standaard oliegevertje (tussenmaat):
En een automatische oliegever (kan ook vervangen worden door een gewone “kleine” oliegever):
Een werk-kussentje (met “middenverzakking”):
Een wijzer- of as-afnemer (werkt op het hefboom-effect, zoals een koevoet):
Een wijzer-zetter (deze is een simpele, beter zijn de echte wijzerzet-tools, maar die zijn redelijk duur):
Dik smeermiddel voor hendeltjes, pallen enz…:
Fijne horloge-olie (voor het smeren van juwelen en dekstenen):
Een stolpje voor het rangeren van de onderdelen tijdens de demontage:
En uiteraard een bandentooltje om de horlogeband eraf te halen:
Ziezo… Daarmee zijn we rond voor het gereedschap. Nu kunnen we eindelijk beginnen aan het echte werk.
Dit is het “slachtoffer”: een oude Rodania, met een AS 1113 werkje. De wijzerplaat en de kast waren onherroepelijk beschadigd, zodat ie nu deel uitrmaakt van mijn “Blue Line” .
Ik had toen nl. toevallig een spuitbus met donkerblauwe verf liggen en dus zijn er een hele reeks horloges die het restaureren niet waard waren “herboren” met een donkerblauwe wijzerplaat :D.
Hier is ie:
Maar laat ons starten:
Om te beginnen uiteraard de band eraf:
Daarna het klokje in de kasthouder spannen:
En openen, in dit geval een schroefdeksel:
Het werkje komt tevoorschijn:
We zien een “jaren 70” binnenring die het werkje “in positie houdt”. Allereerst moet de opwindstift of “tige” verwijderd worden:
Daartoe moeten we een klein vijsje lossen dat in een plaatje geschroefd is. Aan het uiteinde van dat plaatje zit een palletje dat in een uitsparing van de opwindstift “pakt” om te beletten dat je’m er zomaar uit kan trekken (zie later):
Nadat we dit vijsje HALF los hebben gedraaid, komt de “tige” er zonder verdere kracht uit:
Daarna halen we de binnenring eruit:
Draaien we de kast met het werk om:
En leggen alles op ons kussentje:
Werk en wijzerplaat liggen nu voor ons. Allereerst moeten de wijzers eraf.
Om de wijzerplaat niet te beschadigen (zeker als je een originele wijzerplaat hebt), gebruiken we een “folie” met uitsparing. Deze is daar speciaal voor gemaakt, maar je kan hetzelfde zelf maken mbv een dun plastic plaatje:
We halen eerst de kleine secondewijzer eraf mbv onze miniatuur “koevoet”:
Daarna is het de beurt aan de minuten- en uurwijzer die we eraf halen met het hierboven getoond “tooltje”. Door de “grijpertjes” net onder de wijzervoeten te plaatsen en daarna op de zijringen van de tool te duwen wordt alles omhoog getrokken:
Nu halen we de wijzerplaat eraf. Die zit bij de meeste vintages vast met twee overlangs geplaatste schroefjes die “in” de wijzerplaat-pootjes grijpen:
Door deze twee schroefjes HALF los te draaien kan je de wijzerplaat afnemen:
Nu komt het werk met z’n bovenzijde te voorschijn. We zien het opwindmechanisme (rechts), het uurwiel en de zgn. “minuutpijp” (centraal) en enkele steentjes (juwelen) die het raderwerk “lageren”:
Het allereerste onderdeeltje dat we moeten verwijderen is een dun ringetje, van geplooide metaalfolie. Dit ringetje dient om te vermijden dat het uurwiel tegen de wijzerplaat zou schuren en zo “omhoog” zou kruipen:
Daarna verwijderen we het uurwiel:
Hierna wordt de minuutpijp verwijderd. deze zit vastgeklemd met een “slip-koppeling” op de minuut-as. We verwijderen de minuutpijp redelijk veilig met onze wijzer-afnemer. je kan dit ook met de pincette doen, maar oefen er nooit grote kracht op uit. Dit onderdeeltje is namelijk hol. Trouwens als ik één goeden raad kan geven i.v.m. horlogerie: OEFEN NOOIT KRACHT UIT OP GEEN ENKEL ONDERDEEL VAN EEN HORLOGE. :
Nu moeten we eerst de opwindstift terug plaatsen. Waarom ? zal jullie weldra duidelijk worden:
Nu de opwindstift teruggeplaatst is (en terug vastgevezen), moeten we ALLEREERST de veer “ontwinden” of “aflaten”. Immers, zolang er veerspanning op een werkje blijft kunnen we het niet zonder risico demonteren.
Daarom draaien we het werk om, zodat de onderzijde zichtbaar wordt:
De veer laten we ontspannen door de veerpal weg te duwen van het zgn. palrad EN TEGELIJKERTIJD de kroon met de vinger tegen te houden. Hierdoor kunnen we langzaam de veer laten “afwinden” zonder gevaar voor het transmissiemechanisme (tussenraderen en echappement):
Pas nu kunnen we de balans en de balansbrug veilig verwijderen:
Na het losvijzen kan deze brug via een inkeping losgemaakt en omhooggebracht worden:
Daarna nemen we voorzichtig de volledige balans uit het werk (dit vergt enige oefening):
Leg het geheel onmiddellijk op z’n rug en plaats het in de stolp:
Nu kunnen we het volgende gedeelte van het “echappement” verwijderen: de ankerbrug en het anker:
Haal het ankertje er voorzichtig uit met een VERTIKALE beweging (zoniet kan je het tap-asje verbuigen of kan het zelfs afbreken):
Leg alles bij elkaar in hetzelfde vakje van de stolp:
Nu is het zgn. “échappement” verwijderd en kunnen we verder met ofwel de middenbrug die het raderwerk herbergt, of we kunnen eerst de veerbrug verwijderen.
Hier kiezen we voor de veerbrug:
Eerst verwijderen we het palrad (losvijzen in tegenwijzers-zin):
En verwijderen:
Daarna verwijderen we het kroonwiel dat de overbrenging van de opwindstift met z’n opwindrondsel verzekert. OPGELET: dit vijsje verwijder je in WIJZERSZIN, dus rechts-draaiend:
Een klein tussenrondsel moet nog verwijderd worden:
Nu kunnen we de veer-brug (die het opwindmechanisme vasthoudt) verwijderen. Drie vijsjes:
En ook deze brug kan via een kleine zij-inkeping makkelijk gelicht worden:
En alle stukken belanden weer mooi in de stolp:
Nu kunnen we de middenbrug met het raderwerk verwijderen, weer drie vijsjes:
Voorzichtig omhoog liften:
En dan komt het raderwerk tevoorschijn:
Minutenrad, tussenrad, secondenrad en ankerrad:
Eerst verwijderen we het bovenliggende minutenrad:
Dan het tussenrad…
En dan het secondenrad (hier zien we tevens de as waarop de decentrale secondenwijzer gemonteerd is):
Tenslotte het ankerrad:
En nu verwijderen we de veerton (waarom nu pas: omdat het centrale minutenrad in de weg zat):
De inhoud van onze “stolp” totnogtoe:
Nu draaien we het werkje om en kunnen we het opwindmechanisme verwijderen. We beginnen met de zgn. knipveer:
En dan komt de minuterie en het minutenrondsel vrij:
Daarna halen we de drukveer voor het zgn. “knip-mechanisme” eruit:
En de zgn. “bascule” die de beweging van de opwindstift volgt en het uurzet-mechanisme inschakelt:
Daarna volgt het verwijderen van de opwindstift met opwindrondsel en koppelrondsel, nadat we de knip hebben losgemaakt:
Wat rest er nu nog?
Er zit nog een incabloc deksteenplaatje op de bovenzijde dat moet verwijderd worden. OPGELET: dit zit vast met een ERG KLEIN vijsje:
Ziezo… wat nu nog rest is een redelijk “naakt” basisplateau:
En… een redelijk volle stolp:
Vervolgens worden alle onderdelen (BEHALVE de balans, de incabloc, het anker en de radertjes) in de ultrasoon gereinigd. Eerst 10 à 15 minuten in speciale reinigingsvloestof, vervolgens 10 à 15 minuten in speciale SPOEL-vloeistof om vervolgens individueel gedroogd te worden. Alles gebeurt op basis van watervrije producten:
========================Edit Jurgen===========================
Hieronder in de post van Henrik is de rest van deze post. Dus lees aub verder!